| Popis: |
Piyasalarda bir varlığın fiyatının temel değerini yansıtmayacak şekilde yukarı yönlü hızlı bir şekilde yükselmesi olarak tanımlanan spekülatif balonlar, yüzyıllar boyunca süregelen bir tarihe sahip olmakla beraber, günümüzde de birçok araştırmacının merak ettiği bir konu olmuş ve literatürde bu konuyla ilgili birçok ampirik çalışma yapılmıştır. Bu çalışmada “balon” kavramının ne olduğu, nasıl ortaya çıktığı ve balon çeşitleri kavramsal bir çerçevede analiz edilmektedir. İlk olarak tarihte Lale Balonu, İngiltere Demiryolu Balonu, 1929 ABD Buhranı, 2008 ABD Mortgage Balonu gibi isimlerle anılan balonlar analiz edilmiş ve bu balonlara sebep olan faktörler incelenmiştir. Sonrasında, finansal varlıklarda balon oluşumuna sebep olan yatırımcı davranışlarını etkileyen psikolojik faktörler belirtilmiştir. Daha sonra Türkiye’de sermaye piyasalarını temsil eden BIST100 ana endeksinde ve buna bağlı dört alt sektör endeksi olan BIST-SINAİ, BIST-MALİ, BIST-HİZMET ve BIST-TEKNOLOJİ sektör endekslerinde, Ocak 1990 – Aralık 2020 döneminde aylık frekansta fiyat-temettü verileri kullanılarak bazı ampirik testler yapılmıştır. Çalışmamızda kullanılan fiyat-temettü verileri FİNNET Veri terminalinden elde edilmiştir. Balon dönemleri; Phillips, Shi ve Yu (2015) tarafından geliştirilen, bir özyinelemeli kök testi olan GSADF (Generalized Sup Augmented Dickey-Fuller) yöntemi ile test edilmiştir. Bu testlerin yapılmasında EViews10 programından faydalanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre gösterge endeks ve dört sektör endeksinde rasyonel balonlar tespit edilmiştir. Ayrıca araştırma yapılan dönem, Türkiye ekonomisinde geçmişte yaşanan 1994 ve 2001 kriz dönemlerini içermesi bakımından da önemlidir. Speculative bubbles, which are defined as the rapid rise of the price of an asset in the markets in a way that does not reflect its fundamental value, has a history that has lasted for centuries, but today it has been a subject of curiosity of many researchers and many empirical studies have been made on this subject in the literature. In this study, what the concept of “balloon” is, how it emerged and types of balloons are analyzed in a conceptual framework. First of all, balloons known as Tulip Balloon, British Railway Balloon, 1929 USA Depression, 2008 USA Mortgage Balloon were analyzed and the factors causing these balloons were examined. Afterwards, psychological factors affecting investor behaviors that cause bubble formation in financial assets are stated. Then, monthly price-dividend data in the BIST100 main index representing the capital markets in Turkey and the four sub-sector indices BIST-SINAİ, BIST-FINANCIAL, BIST-SERVICE and BIST-TECHNOLOGY in the January 1990 – December 2020 period. Some empirical tests have been carried out using The price-dividend data used in our study were obtained from the FINNET Data terminal. Balloon periods; It has been tested with the GSADF (Generalized Sup Augmented Dickey-Fuller) method, which is a recursive root test developed by Phillips, Shi and Yu (2015). EViews10 program was used to make these tests. According to the results obtained, rational bubbles were detected in the indicator index and four sector indices. In addition, the research period is also important in that it includes the 1994 and 2001 crisis periods experienced in the Turkish economy. |
