| Popis: |
Yeni kurumsal kuram 1970’lerin sonundan bu yana örgüt ve yönetim araştırmalarında yeni bir paradigmanın habercisi olmuştur. Organizasyonların meşruiyet elde etmek ve kaynaklara erişim amacıyla içinde bulundukları kurumsal çevrenin taleplerini yerine getirmek durumunda oldukları savıyla ortaya çıkan kuramın iddiaları çeşitli görgül araştırmalarla da desteklenmiştir. 1990’ların başında ise iktisat, işletme ve siyaset bilimi gibi farklı disiplinlerdeki yeni kurumsal kurama eleştiriler getiren ve bu kuramların toplumsal bağlamı ihmal ettiğini ileri süren kurumsal mantık(lar) yaklaşımı ortaya atılmıştır. Bu yaklaşıma göre modern kapitalist Batı toplumu devlet, demokrasi, aile, piyasa ve din olmak üzere beş temel kurumsal mantıktan oluşmaktadır ve farklı disiplinlerdeki yeni kurumsal kuram çalışmaları bu mantıklar üzerinden kuramsal ve görgül çalışmalar geliştirmeye devam etmektedir. Örgüt ve yönetim araştırmaları kurumsal mantıklar yaklaşımının savlarını farklı örgütsel alanlarda test etmiş ve önemli bulgulara ulaşmışlardır. Bununla birlikte çoklu kurumsal mantıklardan gelen taleplere örgütlerin verdikleri yanıtların çeşitliliği ve din ve aile gibi daha soyut mantıkların etkileri üzerine çalışmalar görece nadirdir. Bu çalışmada, piyasa ve din mantıklarının, dindar-muhafazakâr sermaye tarafından kurulan İslami işletmelere yönelttikleri çelişkili taleplerin, örgütlerin farklı birim ve fonksiyonlarında ve işverenlerin yönetsel değerlerinde ortaya çıkardığı farklı çatışma seviyeleri ortaya konmaktadır. Araştırma verilerinin toplanmasında ve analizinde çoklu örnek olay yöntemi kullanılmıştır. Araştırma verileri, dindar-muhafazakâr sermayeyi temsil etmesi açısından MÜSİAD üyesi yedi işveren ile yapılan derinlemesine görüşmeler vasıtasıyla toplanmıştır. Araştırma bulguları İslami işletmelerin piyasa mantığı ve dindar-muhafazakar mantık tarafından yöneltilen taleplere farklı yanıtlar verdiğini, ortaya çıkan çatışma seviyesinin firmalara göre farklılık gösterdiğini ve çeşitli ayrı tutma uygulamaları ile işverenlerin dindar-muhafazakar mantıktan gelen talepleri enformel bir biçimde karşılamaya çalıştığını ortaya koymaktadır. Araştırma bulgularının mevcut yazında önemli ölçüde ihmal edilen din mantığının örgütsel seviyede mevcudiyetini göstermesi ve örgütlerdeki mantıksal çeşitliliği yansıtması bakımından önemli olduğu düşünülmektedir. The new institutional theory has heralded a new paradigm in management and organization research since the late 1970s. The claims of the theory, which emerged with the argument that organizations have to fulfill the demands of the institutional environment they are in, in order to gain legitimacy and access to resources, have also been supported by various empirical studies. In the early 1990s, the institutional logic(s) approach was put forward, which criticizes the new institutional theory in different disciplines such as economics, business administration and political science and argues that these theories neglect the social context. According to this approach, modern capitalist Western society consists of five basic institutional logics: state, democracy, family, market and religion, and new institutional theory studies in different disciplines continue to develop theoretical and empirical studies based on these logics. Organization and management studies have tested the arguments of the institutional logics approach in different organizational fields and have reached important findings. However, studies on the heterogeneity of organizations' responses to demands from multiple institutional logics and the effects of more abstract logics such as religion and family are relatively rare. In this study, the conflicting demands of market and religion logics to Islamic businesses established by religious-conservative capital, different levels of conflict in different units and functions of organizations and managerial values of employers are revealed. Multiple case studies were used in the collection and analysis of research data. Research data were collected through in-depth interviews with seven MUSIAD member employers in order to represent religious-conservative capital. Research findings reveal that Islamic businesses respond differently to demands posed by market logic and religious-conservative logic, the level of conflict that emerges differs between firms, and employers try to meet demands from religious-conservative logic in an informal way with various segregation practices. It is thought that the research findings are important in terms of showing the existence of the logic of religion, which has been neglected in the current literature, at the organizational level and reflecting the logical diversity in organizations. |
