| Popis: |
Râvilerin kimlikleri ve güvenilirlikleri hadis ilminin temel meseleleri arasında yer almaktadır. Bu sebeple hadis âlimleri tarafından râvileri tanıtmaya yönelik büyük bir literatür meydana getirilmiştir. Hadis ricâline dair bu literatürün “esmâ ve künâ”, “mü’telif-muhtelif”, “evtânu’r-ruvât” gibi alt türleri olup râviler, tabakalara göre, bölge ve şehirlere göre, alfabetik, kronolojik tertip şekilleriyle tanıtılmaktadır. Râvinin kimliğini tespit etmeyi sağlayan bu kaynaklar, rivayetin sıhhatine dair hüküm vermede de önemli bir yere sahiptir.Bu tezde râvileri şehir ve bölgelere tanıtan ve ricâl literatürünün önemli kaynakları arasında yer alan İbn Hibbân’ın (ö. 354/965) Meşâhîru ulemâi’l-emsâr ve Halîlî’nin (ö. 446/1055) el-İrşâd fî ma‘rifeti ulemâi’l-hadîs adlı eserleri ele alınmaktadır. Öncelikle râvileri şehirlerine göre tanıtan ricâl eserleri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde İbn Hibbân ve Halîlî’nin biyografileri ele alınmıştır. Ardından çalışmamızın konusu olan iki eserin tertibi, metodu, muhtevası, kaynakları, sonraki eserlere etkisi ve ortak râviler üzerinden değerlendirilmesine yer verilmiş, benzer ve farklı yönlerine işaret edilmiştir. Araştırmada adı geçen iki eserin mukayesesi ile detaylı tanıtılması hedeflenmiştir. Söz konusu iki eserin tertibi, metodu ve muhtevası itibariyle birçok farklılığa sahip olduğu görülmüştür. İbn Hibbân’ın sahâbe tabakasına yer vermesi ve sadece sika râvileri eserine alması, Halîlî’nin tâbiûn tabakasıyla başlaması, sika ve zayıf râvileri tanıtması iki eser arasındaki farklılıklardandır. Birçok kaynaktan istifade eden el-İrşâd’ın kendinden önceki Meşâhîr’e açık bir şekilde atıfta bulunmadığı ancak özellikle şahsı nisbet ettikleri belde olmak üzere ortak râvilere dair verdikleri bilgilerde benzer ifadelere yer verdikleri tespit edilmiştir. Identities of the hadith transmitters (râwi) and their reliability are the two major issues of the hadith science. A huge rijâl literature was created by the hadith scholars for providing information about them. By its sub genres such as “al-asmâ wa al-kunâ”, “al-mu’talif wa’l-mukhtalif”, “awtân al-ruwât” this literature introduces the hadith transmitters chronologically and alphabetically in accordance with their layers, regions and cities. Providing identification of the transmitters, these sources have important place for judging the authenticity of a given hadith. Ibn Hibbân’s (d. 354/965) Mashâhîr ulamâ al-amsâr and al-Khalîlî’s (d. 446/1055) al-Irshâd fî ma‘rifati ulamâi’l-hadîth, in which the transmitters were introduced according to their regions and cities, are two prominent sources of the rijâl literature. Both sources are studied in this thesis. First of all, rijâl sources that introduces the hadith transmitters by their cities and regions are handled in general. In the second part, biographies of Ibn Hibbân and al-Khalîlî are included. Afterwards, both sources are analyzed and compared by their compositions, methods, contents, sources an effects on the subsequent studies. In this research, it is confirmed that the two aforementioned books differ on their methods and contents. While Ibn Hibban’s study covers the companions’ (sahaba) class and contains only reliable (thiqa) transmitters, Khalili begins his work with the successors’ (tabiun) class and contains both reliable and weak transmitters. Although many previous sources were used in Ibn Hibbân’s al-Irshâd, there is no explicit reference to Mashâhîr, which was previously written. However, they have some similar expressions about common transmitters, especially in the regions to which they attached. |
