| Popis: |
İçinde yaşadığımız ortamı anlayabilmek için birbirleriyle ve karşılıklı etkileşim halinde bulunan canlı ve cansız öğeleri bütünleşik ve sistematik yöntemlerle değerlendirmek gerekmektedir. Ortam bilimi olarak bilinen ekolojinin coğrafya ile benzerlik ve farklılıklarının birleşiminden doğan coğrafi ekoloji, ortamı doğal (iklim, jeoloji, jeomorfoloji, toprak, hidrografya, bitki örtüsü ve fauna) ve beşeri (nüfus, yerleşme, ekonomik faaliyetler) unsurlarla birlikte ele alıp dokusal mekan birimlerine ayırarak değerlendirmektedir. Mekan birimlerinin coğrafi ekolojisini ne kadar bilirsek, ortamda oluşabilecek riskleri o kadar azaltabiliriz. Canlı ve cansız öğelerin bir arada sürekli ve karşılıklı etkileşim halinde olduğu havza ekosistemleri, ekorejyonların belirlenmesinde ve ekolojik risk değerlendirmelerinde Dünya ve Türkiye’de farklı yöntem ve planlama çalışmaları yapılması için seçilen araştırma alanlarındandır.Araştırmanın amacı, Kuzey Ege Havzası’nın en kuzeyinde bulunan Karamenderes Havzası’nın doğal ve beşeri ortam koşullarını coğrafi ekoloji bakış açısıyla değerlendirerek dokusal mekan birimlerine ayırmak ve havza ekosistemini bozmaya veya değiştirmeye yönelik doğal ve beşeri kaynaklı tehdit oluşturabilecek ekolojik riskleri belirleyici analizlerle havzanın ekolojik risk modelini oluşturmaktır. Karamenderes Havzası’nın coğrafi ekolojisini ve ekolojik risk değerlendirmesini yapabilmek için havzanın doğal ve beşeri unsurlarına ait veriler Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Uzaktan Algılama (UA) yöntemleriyle altlık oluşturularak kullanılmıştır. Havzada tehdit oluşturabilecek ekolojik risklerin tespitinde ve havzanın sürdürülebilirliğinin sağlanmasında önemli rolü olan ortam sorunları da ele alınmıştır. Havzanın iklim, bitki örtüsü ve topografik özellikleri temel alınarak Akdeniz zonobiyomu ve orobiyom zonu 2 ana biyoma ayrılmıştır. İki temel biyom içerisinde anakaya, toprak, bitki örtüsü, hidroloji, fauna ve beşeri unsurlar bakımından diğerlerinden ayrılan 8 farklı mekan birimi belirlenmiştir.Çalışmanın son bölümünde önceki bölümlerle edinilen bilgiler ışığında havza ekosistemini tehdit edebilecek risk parametreleri belirlenerek risk düzeyleri analiz edilmiştir. Arazi kullanımı değişimi, orman yangını, kuraklık, erozyon, nüfus, kütle hareketleri, deprem, fırtına ve taşkın riski AHP (Analitik Hiyerarşi Yöntemi) ve CBS uygulamaları kullanılarak havzanın ekolojik risk modeli oluşturulmuştur. Buna göre havzada riskin yüksek olduğu, korunması gereken alanların Araplar Boğazı Habitatı, alüvyal pedobiyomlar ve kentsel ekosistemler olduğu tespit edilmiştir. In order to understand the environment, we live in, it is necessary to evaluate biotic and abiotic elements that interact with each other and with each other in an integrated and systematic way. Geoecology, which arises from the combination of the similarities and differences of geography and ecology which is known as the science of environment, evaluates the environment by considering it together with natural (climate, geology, geomorphology, soil, hydrography, flora and fauna) and human (population, settlement, economic activities) elements and dividing it into textural spatial units. The more we understand the geoecology of spatial units, the more we can reduce the risks that may occur in the environment. In the determination of ecoregions and ecological risk assessments watershed ecosystems, where biotic and abiotic elements are in constant and mutual interaction, are among the research areas selected for different methods and planning studies in the world and in Turkey.The aim of the research is to evaluate the natural and human environmental conditions of the Karamenderes Basin, which is in the northernmost part of the North Aegean Basin, from the perspective of geographical ecology, to divide it into textural spatial units and to create an ecological risk model of the basin by analyzing the ecological risks that may pose natural and human threats to disrupt or change the basin ecosystem. In order to make the geographical ecology and ecological risk assessment of Karamenderes Basin, data on the natural and human elements of the basin were used as a base with Geographic Information Systems (GIS) and Remote Sensing (RS) methods. Environmental problems, which play an important role in determining the ecological risks that may threaten the basin and ensuring the sustainability of the basin, have also been addressed. Based on the climate, vegetation and topographic characteristics of the basin, the Mediterranean zonobiome and the orobiome zone were identified as the two main biomes. Within the two main ecological zones, the basin is divided into 8 different spatial units that differ from the others in terms of landform, soil, vegetation, hydrology, fauna and human elements.In the last part of the study, in the light of the information obtained in the previous sections, risk parameters that may threaten the basin ecosystem were determined and risk levels were analyzed. The ecological risk model of the basin was created by using AHP (Analytic Hierarchy Process) and GIS applications in terms of land use change, forest fire, drought, erosion, human influence index, mass movements, earthquake, storm and flood risk. Accordingly, the \"Araplar Gorge\" habitat, alluvial pedobiomes and urban ecosystems are among the areas with high risk in the basin that should be protected. |
