| Popis: |
Исследуется проблема библейской архетекстуальности в поэзии выдающегося немецкого поэта-новатора Фридриха Готлиба Клопштока (Friedrich Gottlieb Klopstock, 1724–1803). Утверждается, что «осевым» архетекстом (смысло- и текстопорождающим текстом) религиозно-философской лирики Клопштока является библейская Книга Псалмов. Показано, что в одах, гимнах и духовных песнях Клопштока широко используются мотивы и образы Псалмов (в первую очередь философско-созерцательных, своего рода «панентеистических»). Псалмы выступают для немецкого поэта также как архитексты (жанровые образцы). Доказывается, что особая поэтика «сердца и слез», отличающаяся повышенной эмоциональностью, бурной динамикой чувств, умением передать состояние религиозного экстаза, формируется у Клопштока в постоянном диалоге с Книгой Псалмов. Наглядность в передаче духовных и физических страданий, а также радости и восторга, обилие восклицаний и взываний, дробящих стих, инверсии, повторы, плеоназмы, предпочтение паратаксиса гипотаксису роднят стиль Клопштока и стиль Псалмов. Неравнострочный тонический стих Псалмов влияет также (наряду с античными метрами) на формирование «свободных ритмов» ( freie Rhythmen) Клопштока – исторически первой формы верлибра в его антисинтаксическом варианте. Именно под воздействием библейской поэзии Клопшток создает новаторский жанр – религиозно-философский гимн в свободных ритмах, ярчайшим образцом которого является «Весеннее празднество» («Die Frühlingsfeier»). В жанре духовной песни Клопшток сознательно стремится к песенной манере, обращаясь к вольным трохаическим размерам и опираясь в архитекстуальном плане на лютеранскую песню (при этом «осевым» архетекстом для его духовных песен по-прежнему остается Книга Псалмов). Утверждается, что Клопшток, один из крупнейших религиозных поэтов Германии, создает особый «экстатический» вариант сентиментализма. This paper examines the problem of biblical archetextuality in the poetry of the outstanding German poet and innovator Friedrich Gottlieb Klopstock (1724 –1803). We show that the «axial» archetext (meaning- and text-generating text) of Klopstock’s religious and philosophical lyrics is the biblical Book of Psalms. We emonstrate that the motives and images of the Psalms (primarily philosophical and contemplative, a kind of anentheistic») are widely used in his odes, hymns and spiritual song. Psalms also serve as architexts (genre patterns) for the German poet. We further demonstrate that the special poetics of «hearts and tears», characterized by increased emotionality, rapid dynamics of feelings, the ability to convey the state of religious ecstasy, are formed by Klopstock in constant dialogue with the Book of Psalms. Visibility in the transmission of spiritual and physical sufferings, as well as joy and enthusiasm, an abundance of exclamations and invocations, crushing verses, inversions, repetitions, pleonasms, parataxis preference for hypotaxis are related to Klopstock’s style and the style of the Psalms. The unequal tonic verse of the Psalms also influences (along with antique meters) the formation of Klopstock’s «free rhythms» (freie Rhythmen) – the historical first form of the vers libre in its anti-syntactic form. It is under the influence of biblical poetry that Klopstock creates an innovative genre – a religious-philosophical hymn in free rhythms, the most striking example of which is «Festivity of Spring» («Die Frühlingsfeier»). In the genre of a spiritual song, Klopstock is consciously striving for a song style, referring to free trocheical dimensions and relying on the Lutheran song as architext (at the same time, the Book of Psalms remains the «axial» archetext for him). We show that Klopstock creates a special «ecstatic» version of sentimentalism and is one of Germany’s largest religious poets. = Даследуецца праблема біблейскай архетэкстуальнасці ў паэзіі выдатнага нямецкага паэта-наватара Фрыдрыха Готліба Клопштака (Friedrich Gottlieb Klopstock, 1724–1803). Сцвярджаецца, што «восевым» архетэкстам (сэнса-і тэкстаспараджальным тэкстам) рэлігійна-філасофскай лірыкі Клопштака з’яўляецца біблейская Кніга Псальмаў. Паказана, што ў одах, гімнах і духоўных песнях Клопштака шырока выкарыстоўваюцца матывы і вобразыПсальмаў (найперш філасофска-сузіральных, свайго кшталту «панэнтэістычных»). Псальмы выступаюць для нямецкага паэта таксама архітэкстамі (жанравымі ўзорамі). Даказваецца, што асаблівая паэтыка «сэрца і слёз», адметная павышанай эмацыянальнасцю, бурнай дынамікай пачуццяў, здольнасцю перадаць стан рэлігійнага экс- та зу, фарміруецца ў Клопштака ў пастаянным дыялогу з Кнігай Псальмаў. Нагляднасць у перадачы духоўных і фізічных пакут, а таксама радасці і захаплення, багацце воклічаў і зваротаў-заклікаў, што раздрабняюць верш, інверсіі, паўторы, плеаназмы, перавага паратаксісу над гіпатаксісам яднаюць стыль Клопштака і стыль Псальмаў. Няроўнарадковы танічны верш Псальмаў уплывае таксама (побач з антычнымі памерамі) на фарміраванне «свабодных рытмаў» (freie Rhythmen) Клопштака – гістарычна першай формы верлібра ў яго антысінтаксічным варыянце. Менавіта пад уздзеяннем біблейскай паэзіі Клопштак стварае наватарскі жанр – рэлігійна-філасофскі гімн у свабодных рытмах, самым яркім узорам якога з’яўляецца «Вясенняе свята» («Die Frühlingsfeier»). У жанры духоўнай песні Клопштак свядома імкнецца да песеннай манеры, звяртаючыся да вольных трахаічных памераў і абапіраючыся ў архітэкстуальным плане на лютэранскую песню (пры гэтым «восевым» архетэкстам для яго духоўных песень па-ранейшаму застаецца Кніга Псальмаў). Сцвярджаецца, што Клопштак стварае асаблівы «экстатычны» варыянт сентыменталізму і з’яўляецца адным з найбуйнейшых рэлігійных паэтаў Германіі. |
