Klimentovska tradicija u makedonskoj srednjovjekovnoj pismenosti (u prigodi 1100. obljetnice smrti Klimenta Ohridskoga)

Autor: Liljana Makarijoska
Jazyk: angličtina
Rok vydání: 2017
Předmět:
Zdroj: Croatica et Slavica Iadertina
Volume 13/2
Issue 13.
ISSN: 1849-0131
1845-6839
Popis: Предмет на нашиот интерес се јазичните особености (фонетско-правописни, морфо-синтаксички и лексички) на македонските црковнословенски текстови од XII до XV век, кои се поврзуваат со дејноста на Охридската (Климентова) книжевна школа. Се изделуваат особености кои се познати и во другите редакции на црковнословенскиот јазик, но и некои со кои се одликуваат македонските текстови (вокализацијата на еровите ú > о, ü > å, деназализацијата © > а, ó, ú). Најстарите охридски ракописи ги карактеризираат бројни архаизми, чување на грцизмите итн., а надоврзувањето на кирилометодиевскиот период и архаичниот карактер на јазикот се препознаваат и во подоцнежната македонска писменост. Анализата го потврдува развојот на фонетско-правописниот систем (вокализацијата на еровите, мешањето на назалите и деназализацијата како одраз на старата дијалектна диференцијација, употребата на ı, замената на û и è, ограничената употреба на јотираните вокали, контракцијата на вокалите; чувањето на епентетското л, затврднувањето и промените во консонантските групи); промените во именскиот систем што доведуваат до упростување на синтетичката деклинација, предлошко-падежните конструкции за изразување на синтаксичките односи; архаичните глаголски форми и подновувањата под влијание на јазичната средина; јазичните особености што се однесуваат на усогласувањето на народниот говор со старата писмена традиција. И во лексичкиот систем се изделува архаичен слој како дел од кирилометодиевското наследство и лексички варијанти што укажуваат на специфичните особености на македонската редакција; се проследуваат и определени зборообразувачки тенденции.
The topic of the research of this paper are the linguistic features (phonetical and orthographic, morpho-syntactical and lexical) of the Macedonian Church Slavic texts from the period between the 7th and the 15th century which are related to the activity of the Ohrid (Clement’s) Literary School. There are some differential features registered in other Church Slavic redactions as well, but some of them are specific only to Macedonian texts (e.g. vocalization of jers ú > о, ü > å, denasalization © > а, ó, ú etc.). The oldest Ohrid manuscripts preserve lot of archaisms, Grecisms etc., and the relation to the Cyril and Methodius period and the archaic character of the language are reflected in the later Macedonian Cyril literacy. The analysis confirms the development of the phonetic and orthographic system (vocalization of jers, mixing of nasal vowels and denasalization as a reflection of the old dialect differentiation, use of ı, replacement of û and è, limited use of iota vowels, vocal contractions; preservation of the epenthetic л, fastening and changes in consonant clusters); the changes in the noun system which result in considerable simplification of the syntactic declension, proposition and case constructions for expressing the syntactic relations; archaic Glagolitic forms and innovations under the influence of the local languages; the language features related to the compliance of the colloquial speech and the old literary tradition. The lexical system also preserves the archaic lexical layer as part of the Cyril and Methodius heritage, as well as lexical variants which reflect the specific characteristic of the Macedonian redaction; certain word derivation tendencies are reviewed as well.
Predmet istraživanja u ovome radu jesu jezična obilježja (fonetsko-pravopisna, morfosintaktička i leksička) makedonskih crkvenoslavenskih tekstova iz razdoblja XII. – XV. stoljeća koji su povezani s djelatnošću Ohridske (Klimentovske) književne škole. Izdvajaju se osobitosti koje su poznate i drugim redakcijama crkvenoslavenskoga jezika, ali i one koje su svojstvene isključivo makedonskim tekstovima (vokalizacija jerova ú > о, ü > å, denazalizacija © > а, ó, ú). Najstarijim su ohridskim rukopisima svojstveni brojni arhaizmi, čuvanje grecizama itd., a poveznice s ćirilometodskim razdobljem i jezična arhaičnost odražavaju se i u kasnijoj makedonskoj ćiriličnoj pismenosti. Analiza potvrđuje razvoj fonetsko-pravopisnoga sustava (vokalizacija jerova, miješanje nazalnih vokala i denazalizacija kao odraz starije dijalektalne diferencijacije, upotreba ı, zamjenjivanje û i è, ograničena upotreba prejotiranih vokala, vokalska sažimanja, čuvanje epentetskoga л, otvrdnjivanje konsonanata i promjene u konsonantskim skupinama); promjene u imenskome sustavu koje su rezultirale pojednostavnjivanjem sintеtičke deklinacije i nastankom prijedložno- padežnih konstrukcija za izražavanje sintaktičkih odnosa; supostojanje arhaičnih glagolskih oblika i inovacija nastalih pod utjecajem jezične sredine; jezična obilježja koja proizlaze iz usklađivanja stanja u narodnome govora i starije književne tradicije. Čuva se također arhaični leksički sloj kao dio ćirilometodskoga nasljeđa, ali se potvrđuju i leksičke varijante koje odražavaju specifičan karakter makedonske redakcije; prikazane su također i određene rječotvorne tendencije.
Databáze: OpenAIRE
Externí odkaz: