Uticaj istorijskih i političkih promena na razvoj naselja u dva posavska predela od 18. veka do danas

Autor: Stojanka Radulović, Aleksandar Bobić, Mirjana Sekulić, Martin Bobinac
Jazyk: srbština
Rok vydání: 2012
Předmět:
Zdroj: Sociologija i prostor : časopis za istraživanje prostornoga i sociokulturnog razvoja
Volume 50
Issue 1 (192)
ISSN: 1849-0387
1846-5226
Popis: U radu je istraživan uticaj istorijskih i političkih promena na razvoj naselja u posavskim predelima na prostoru današnje Srbije u vremenskom opsegu od 18. veka do danas. Analizirana je transformacija, po prirodnim karakteristikama i etničkom sastavu, dva slična predela - donjeg Srema i obrenovačke Posavine, ali i veoma različita, po istorijski uspostavljenim kulturnim i društvenim vrednostima Otomanskog i Austrijskog (Austro-Ugarskog) političkog uticaja. Fokus rada predstavlja komparativna i kontrastivna analiza planova, regulativa, planerskih praksi i ključnih istorijskih i političkih događaja vezanih za posmatranu teritoriju od 18. veka do danas. U istraživanju se došlo do zaključka da su tokom reurbanizacije naselja na posmatranoj teritoriji uspostavljena dva, međusobno različita i prepoznatljiva prostorna obrasca, posebnih osobenosti i razlika u pogledu topografije i organizacije, koji su se kao takvi uglavnom zadržali do danas, bez obzira na istovetnost društvenog i političkog poretka tokom 20. veka. Zaključeno je da je viši stepen uređenosti naselja u jednom predelu u odnosu na drugi postignut, između ostalog, formiranjem šire prostorne infrastrukture i regulacije naselja - mreže ulica i neizgrađenih blokova, što je omogućilo da se kroz vreme upravlja razvojem naselja i spreči spontana izgradnja. Međutim, u periodu tranzicije političkog i ekonomskog sistema Srbije u predelu se intenzivirala bespravna izgradnja u pojavnom obliku tzv. naselja uz put, bez obzira na uspostavljene vrednosti i tradicije načina života. Zato se može zaključiti da je naglo i mehaničko povećanje stanovništva u drugoj polovini 20. veka, zajedno sa nedostatkom stanova i/ili nepostojanjem tržišta stanova, te nepostojanje planova i/ili nepoštovanje planske regulative, te nizak stepen društvene održivosti ostavilo posledice na predeo, jer sistem u obliku slabe državne kontrole reda i zakonitosti u pogledu aktivnosti čoveka i relevantnih aktera na posmatranom području, nije uspeo da se odupre stihijskom širenju naselja.
This paper studies the impact of historical and political changes on the development of settlements in some Posavina landscapes on the territory of Serbia in the time range from 18th century till today. It analyzes the transformation of the two, by their natural characteristics and ethnic composition, very similar landscapes - the Lower Srem and Obrenovac Posavina, but at the same time very different landscapes by the historically established cultural and social values of the Ottoman and the Austrian (Austro-Hungarian) political influence. The focus is on a comparative and contrastive analysis of plans, regulations, planning practices and key historical and political events related to the observed area from 18th century till today. The research also indicates that during the settlement reurbanisation on the observed territory, two mutually different and recognizable spatial patterns of settlements have been established, with special features and differences in topography and organization, which have largely remained as such until today, despite the same social and political order they belonged to during the 20th century. It is concluded that a higher degree of organization of settlements in one area over another has been achieved, thanks to, among other things, the formation of the wider spatial infrastructure and settlement regulation - the network of streets and undeveloped blocks, which made it possible to manage the development through time and prevent spontaneous settlement construction. However, during the period of political and economic transition of Serbia there’s been illegal construction developed in the form of road settlements, regardless of the established values and traditions. It can therefore be concluded that a rapid and mechanical population growth in the second half of 20th century, together with lack of flats and/or flat market, lack of plans and/or disrespect of planning regulations and a low level of social sustainability, had an impact on the landscape. The system of weak state control of legislation regarding human activities and relevant actors in the studied area, failed to resist the uncontrolled spread of settlements.
Databáze: OpenAIRE
Externí odkaz: