Άπειρο και δικαιοσύνη στη φυσική φιλοσοφία του Αναξίμανδρου

Jazyk: Greek<br />Greek, Modern (1453-)
Rok vydání: 2019
Předmět:
Zdroj: Epistēmēs Metron Logos; Αρ. 2 (2019): Τεύχος 2 (Άνοιξη 2019); 47-59
Epistēmēs Metron Logos; No. 2 (2019): Issue 2 (Spring 2019); 47-59
ISSN: 2653-8822
2585-2973
Popis: Περιεχόμενο της φυσικής φιλοσοφίας που εισηγούνται οι Ίωνες φι-λόσοφοι Θαλής, Αναξίμανδρος και Αναξιμένης κατά τον 6ο αιώναπ.Χ., είναι η εξήγηση της αρχής, της σύστασης και της λειτουργίαςτου κόσμου. Το ερώτημα, όμως, αυτό, για πρώτη φορά στην ιστορία τουανθρώπινου στοχασμού, δεν απαντάται με βάση τις προηγούμενες μαγι-κές, θεοκρατικές και μεταφυσικές αντιλήψεις, αλλά με βάση τη θεώρησηότι ο κόσμος είναι αποτέλεσμα της ύλης, της υλικής μάζας (Guthrie, 2000).Η υιοθέτηση μιας νέας κοσμοαντίληψης και η, σ’ έναν βαθμό, μετάβασηαπό τον μύθο στον λόγο πραγματοποιείται από τους τρεις Μιλήσιους καιθεωρείται επαναστατική για τα κοσμολογικά και επιστημονικά δεδομένατης εποχής (Kirk - Raven - Schofield, 1988; Πόππερ, 1980; Popper, 2002).Πρώτος ο Θαλής, υποθέτει ότι το ένα και μοναδικό στοιχείο στο οποίομπορεί να αναχθεί ο υλικός κόσμος είναι το νερό (ύδωρ). Ο Αναξίμανδροςστη συνέχεια εξηγεί την αρχή του κόσμου εκκινώντας από το ἄπειρον. Τοἄπειρον, κατά τον Αναξίμανδρο, είναι απροσδιόριστο, είναι αγέννητο καιάφθαρτο, και αιώνια κινείται. Κατά τον Αριστοτέλη (Φυσ. Α 4, 187 a 20) τοάπειρο ορίζεται σαν ένα είδος σύνθετου σώματος ή ενός μείγματος, από τοοποίο εξαιτίας της αιώνιας κίνησής του (Σιμπλίκιος, εις Φυσ. 24, 21) εκπηγά-ζουν ή αποσπώνται (:εκκρίνεσθαι) τα αντίθετα στοιχεία. Με την περιγραφήτης διαδικασίας του διαρκούς αποχωρισμού και της γέννησης των φυσικώνστοιχείων ο Αναξίμανδρος επιχειρεί την μηχανική ερμηνεία της κίνησης τωνάστρων, μπορώντας έτσι να θεωρηθεί ως ο πρώτος Έλληνας που διατύπωσετην θεωρία της γένεσης του πλανητικού συστήματος (Κορδάτος, 1972 5η).Η εξήγηση του κόσμου εκκινώντας από το άπειρον αποτελεί την αρχή δια-τήρησης της ύλης (A.L. Lavoisier) και, όπως διαπιστώθηκε στον 20ό αιώνα,της ενέργειας (Σταμάτης, 1966), ή, καλύτερα, κατά τον Ξενοφώντα Μουσά,της «υλοενέργειας», δηλαδή ύλης και ενέργειας μαζί.Ο Αναξίμανδρος προτείνει το άπειρο ως πρωταρχική ουσία του κόσμουή ως αρχική κοσμολογική ύλη, ενώ παράλληλα περιγράφει την αρχικήμορφή της γης και των εμψύχων που είναι πάνω στην γη, παραδεχόμενοςτην αυτόματη γένεση (Seligman, 1962; Solomon - Higgins, 1996, Τσέλλερ- Νέστλε, 1980; Gadamer, 1996); Όλα τα στοιχεία στην φύση είναι αντιμα-χόμενα μεταξύ τους, πεπερασμένα στον χώρο και τον χρόνο. Οι ερμηνείεςπου αφορούν στο μοναδικό σωζόμενο απόσπασμα του Αναξίμανδρου, περίτου απείρου και περί της δίκης των όντων, ξεπερνούν το κοσμικό του νόη-μα, αποδίδοντάς του, ιδίως ο Nitzsche (Νίτσε, 2013), το νόημα της συμπα-ντικής δικαιοσύνης (Σιμπλίκιος, Φυσ. 24, 18, Diels, Δοξογρ. 476, Nitzsche,1956 ΙΙΙ, Legrand, 1970, Βέϊκος, 1991, Λιαντίνης, 1984, Γογγάκη, 2018).Στο νέο μοντέλο κοσμογονικής αλλαγής που εισάγει ο Αναξίμανδρος συ-σχετίζει την συνεχή διαμάχη και την εναλλαγή των αντίθετων ουσιών μετο δίκαιο και την αδικία που υπάρχει στην ανθρώπινη κοινωνία (Popper,1998 2nd, Magee, 2000, Graham, 2006). Η συμπαντική επανόρθωση είναιβεβαία. Ίσως όχι σε κάποια προκαθορισμένη στιγμή, αλλά όταν έρθει το(αναγκαίο) πλήρωμα του χρόνου. Αναπόφευκτα, επομένως, αργά ή γρήγο-ρα, αποδίδεται δικαιοσύνη στον κόσμο και η αδικία τιμωρείται.
Databáze: OpenAIRE
Externí odkaz: