'FALA İNANMA FALSIZ KALMA' SÖZÜNÜN GÜCÜYLE DÖNÜŞEN/GENİŞLEYEN BAĞLAM: 'KAHVE FALI' UYGULAMALARI

Autor: İmran GÜNDÜZ ALPTÜRKER
Rok vydání: 2021
Předmět:
Zdroj: Volume: 11, Issue: 4 1800-1809
Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi
ISSN: 2149-3871
DOI: 10.30783/nevsosbilen.986312
Popis: Dijital kültürün modern dünyayı dönüştürüp yeniden inşa ettiği günümüzde, kültürel mirasa ait pek çok sözlü anlatı türü, uygulama ve etkinliğin de bağlam ve icrasında bir dönüşüm yaşanmaktadır. Radyo ve televizyon gibi geleneksel medya araçlarıyla başlayıp dijital iletişim araçlarındaki gelişmelerle yeni bir boyut kazanan bu dönüşüm, geleneğin/gelenekselin aktarımı, icrası ve yeniden üretimi hususunda folklor ürünlerinin icra bağlamlarını çevrimiçi bağlamları da kapsayacak şekilde genişletmiştir. Geleneksel kültür içinde önemli bir yere sahip olan “fal bakma/baktırma” geleneği de dijital mecrada “sanal gelenek”/ “sanallaşan gelenek” şeklinde pek çok uygulaması bulunan bir örnek teşkil etmektedir. Kahve içildikten sonra kapatılan fincanın fotoğrafının çekilip yollanması neticesinde yorumlanması şeklinde hizmet veren mobil uygulamalarda, “Kaave Falı – Falcı Bacı”, “Falaadin”, “Binnaz: Astroloji, Tarot, Kahve; Canlı Fal Yorumu”, “Telve- Kahve Falı”, “Bi Fal Baktır”, “Fal Diyarı Kahve Falı”, “Falcıhane”, “Faloğlan”, “FaldanAdam”, “Fallavi”, “Fal Perisi”, “Ben Demiştim Fal”, “FalveFal”, “Derya Abla –Kahve Falı”, “Efsun Abla Kahve Falı”, “Fal Evi”, “Müptela” gibi pek çok uygulama yer almaktadır. Türk kültüründe kahve içme ve kahve falı bakma/baktırma sosyal ve kültürel bir olgu; kaideleri olan kadim bir gelenektir ve görüldüğü üzere sosyal bağlamı genişlemiştir. Günlük hayatın içerisinde çok yaygın ve önemli bir yere sahip olan “kahve falı” geleneğinin, özel sektör ve müteşebbislerce gücünün fark edilmesiyle sürdürülebilirliği farklı bir mecrayı da kapsamıştır. Dinamik bir yapısı olan kültür, doğası gereği insanların şartlarına, çağın gereklerine, uzam ve bağlama göre biçimlenerek dönüşür. Bu bağlamda bu çalışmada geleneksel icra ortamlarından web tabanlı uygulamalara evrilen/icra ortamı genişleyen “fal bakma”/”baktırma” geleneğinin bağlam, işlev ve kullanım amacı hususundaki değişimi ve dönüşümü ile “geleneğin” sanal kültür ortamında hangi değişkenler ve dinamikler özelinde üretilebildiği ve deneyimlendiği sorunsalı incelenmiştir. Çalışmada tartışma konusu edilen veriler ilgili uygulamalardan derlenmiş ve netrografik analiz yöntemi ile incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda ise fal bakma/baktırma geleneğinin icra ortamının web tabanlı uygulamaları da kapsayarak genişlediği, geleneksel fal baktırma sürecinde olduğu gibi “sanal gelenekte” de fal baktırma sürecindeki temel motivasyonun sözlü kültürün “fala inanma, falsız kalma” sözünden beslenen “eğlenme, hoş vakit geçirme” ve “gelecekten haber alma” isteği olduğu ve bu doğrultuda uygulamanın kullanıcıları arasında bir etkileşim olduğu ve birbirlerine tavsiyelerde bulundukları dolayısıyla “sosyal bir grup” oluşturdukları görülmektedir.
Databáze: OpenAIRE
Externí odkaz: