On Some Esoteric Recipes Narrated in the Exegesis (The Example of Attafayyish)

Autor: Güven AĞIRKAYA
Rok vydání: 2022
Předmět:
Zdroj: Issue: 28 99-124
Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
ISSN: 2146-4901
2667-6575
DOI: 10.35415/sirnakifd.1054149
Popis: Having free will has always required a quest and movement with it. This does not mean that all the solutions found as a result of such quests are correct. Ruqyah recipes cited in the religious literature can be given as an example of this situation. From past to present, one of the methods that people use to protect themselves, their loved ones, and possessions, and to get rid of various disasters, is called ruqyah. The Modern Era is a period of dizzying developments in health, as in many areas. Even in modern times, when the science of medicine is at its peak, man has not completely abandoned resorting to alternative ways of experience and accumulation dating back centuries. Because the willpower that a person has constantly triggers finding solutions with different alternatives in the face of difficulties. In this context, people prepare medicines, and effective formulas and resorted to prayers and sayings of religion. Although the effectiveness of solutions varies in certain periods, it is known that a person does not leave any of them out with the motive of finding solutions. Named in different ways, ruqyah recipes, some parts of which are based on human experience transferred from generation to generation, and the other part is based on religious elements and transmitted through oral or written texts, present a complex structure in terms of application and content. Because in these practices, elements such as experience, religious practice, customs, and traditions have been intertwined. Ruqyah was sometimes transmitted orally, sometimes in writing. One of the important tools in the written transmission has been religious texts. The fact that there is a religious dimension in the recipes in question or that they are conveyed in religious literature does not mean that all of these recipes are in accordance with religion. Likewise, the existence of recipes that religion does not approve of cannot be a reason for the rejection of the entire area. In this study, some of the ruqyah recipes quoted by Muhammad Attafayyish (d. 1332-1914), an important figure for the Ibazi sect, in his exegesis studies were evaluated. Thus, it is aimed to contribute to the examination of the materials related to the field. In addition, although ruqyah refers to a variety of practices used to protect against various evils, and get rid of diseases or similar troubles, in this study, this concept was used to cover all similar practices. Because in the use of different names, factors such as time, place, customs, content, and dialect can be effective.
İrade sahibi olmak her zaman beraberinde bir arayış ve devinimi gerektirmiştir. Bu durum hiçbir zaman söz konusu arayış sonucunda bulunan çözümlerin tamamının doğru olmasını gerektirmez. Dini litaratürde nakledilen rukye tarifleri bu durum için örnek verilebilir. Geçmişten bugüne insanın kendisini, sevdiklerini, sahip olduklarını korumak, hastalık gibi çeşitli afetlerden kurtulmak için başvurduğu yöntemlerden biri rukye olarak tesmiye edilen yöntemlerdir. Modern Çağ birçok alanda olduğu gibi sağlık konusunda da baş döndürücü gelişmelerin yaşandığı bir dönemdir. Tababetin zirve yaptığı modern zamanlarda dahi insan alternatif yollara başvurmayı, atalarından nakledile gelen asırlar öncesinden kalma tecrübî metotları ve birikimi tamamen terk etmemiştir. Zira insanın sahip olduğu irade meziyeti zorluklar karşısında sürekli farklı alternatiflerle çözüm bulmayı tetiklemiş, çözüm bulamadığında daha önce bayağı gördüğü seçenekleri bile değerlendirmiştir. Bu meyanda kimi zaman ilaçlar yapmış, kimi zaman efsunlu formüller hazırlamış, kimi zaman da din muhtevalı dua ve sözlere başvurmuştur. Belirli dönemlerde çözümlerin etkinlikleri değişse de insanın çözüm bulma saikiyle hiçbirini bırakmadığı malum bir husustur. Farklı isimlerle tesmiye edilen, bir tarafı nesilden nesile aktarılan insanî tecrübeye diğer tarafı dinî unsurlara dayanan, şifahî veya yazılı metinlerle nakledilen rukye tarifleri ise uygulama ve muhtevaları itibariyle kompleks bir yapı arz etmektedir. Zira rukye türü uygulamalarda insanî tecrübe, dini uygulama, örf ve âdet gibi unsurlar iç içe olmuştur. Bu uygulamalar kimi zaman usta-çırak ilişkisine benzer bir şekilde tecrübe aktarımıyla nesilden nesile şifahî olarak kimi zaman da yazılı olarak nakledilmiştir. Yazılı aktarımdaki önemli araçlardan biri dini metinler olmuştur. Özellikle hadis kaynaklarında sadece rukye ve benzeri tarifleri toplayan bölümler yer almaktadır. Ancak bu durum halk arasında maruf olan bütün rukye türlerinin doğru ve dinen uygulanabilir olduğunu göstermez. Zira söz konusu tariflerde dinî bir boyutun olması yahut dinî edebiyatta nakledilmesi bu tariflerin tamamının dine uygun olduğunu ifade etmez. Aynı şekilde dinin onaylamadığı tariflerin varlığı, mezkûr alanın tamamının reddedilmesine de gerekçe olamaz. Ayrıca rukye konusundaki tariflerin yaygınlığı farklı bölgelerdeki sosyal, kültürel ve geleneksel yapıyla ve milletlerin etkileşimde oldukları yakın bölgelerdeki etkenlerle yakından ilgili olmuştur. Milletler aynı uygulamaları kimi zaman olduğu gibi kimi zaman kültürlerine uygun değişikliklerle alabilmişlerdir. Bu araştırmada yakın dönemde yaşamış, İbâzî mezhebinde önemli bir şahsiyet olan Muhammed b. Yusuf Ettafeyyiş’in (öl. 1332-1914) tefsirle ilgili eserlerinde naklettiği havâssü’l-Kur’an türündeki bazı rukye tarifleri ele alınıp değerlendirilmiş ve bu alandaki malzemenin incelenmesine katkı sağlanması amaçlanmıştır. Özellikle rukye konusu “tıbb-ı nebevî” olarak ifade edilen ve Hz. Peygamber’in bu konudaki tavsiye ve uygulamalarını içeren bir literatür ekseninde müstakil eserlerde ele alınmıştır. Bu araştırmanın rukye çerçevesi ise Ettafeyyiş’in tefsirleriyle sınırlı tutulmuştur. Ayrıca terminolojik olarak rukye, çeşitli kötülüklerden korunmak, hastalık veya benzer sıkıntılardan kurtulmak için yapılan farklı formdaki dua ve nefes vermelerin bir çeşidini ifade etse de bu çalışmada mezkûr kavram ilgili alanın tamamına teşmil edilerek kullanılmıştır. Çünkü farklı tesmiyelerin kullanımında zaman, mekân, örf, muhteva, lehçe gibi yerel unsurların etkinliği söz konusu olabilmektedir.
Databáze: OpenAIRE
Externí odkaz: