Feleğe İsyan - Kadere Rıza: Amasyalı Münîrî’nin Mersiyesinde Felek ve Feleğe Dair Söylem Biçimleri

Autor: Büşra Karasu
Rok vydání: 2019
Předmět:
Zdroj: Volume: 3, Issue: 1 139-146
Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi
ISSN: 2618-6349
Popis: Klasik Türk edebiyatında ölen kişinin ardından yas tutmak, onun güzel hasletlerini anmak, kendisiyle alakalı dua ve temennide bulunmak maksadıyla mersiye adı verilen şiirler kaleme alınmıştır. Mersiyeler yüzyıllar içerisinde farklı isimler tarafından çeşitli vesileler ve üslup biçimleriyle yazılmıştır. Toplumun en üst seviyesindeki kişiden kendi aile bireylerine kadar geniş bir yelpazede mersiye söyleyen şairler, bu türden şiirlerinde kendi duygu ve düşüncelerini şiirsel bir dil ve içtenlikle ifade etmişlerdir. Şairler bu içten duygularını dile getirirken edebiyatın ve klasik kültürümüzün çeşitli öğelerinden yararlanmıştır. Gelenekler, âdetler, toplumsal hayata dair uygulamalar, inançlar, sosyal yapılanma unsurları, tabiat ve kozmik âlem bunlar içerisinde yer alır. Kozmik âlem, klasik kültürümüzün en temel kaynakları arasında yer alır. Edebiyattan mimariye, tıptan güzel sanatlara kadar çok geniş bir yelpazede bunun etkisini görmek mümkündür. Mersiyelerde kullanılan kozmik âlem unsurlarına gelindiğinde burada felek kavramının ön plana çıktığı görülmektedir. Bu şiirlerde şairler ölümü felek üzerinden anlatmışlar, ona sitem etmişler, onun zalimliğinden ve gaddarlığından bahsetmişlerdir. Bu yönüyle felek de diğer kozmik unsurlardan ayrılarak insanların kadere dair birtakım vasıflar yükledikleri bir nesne haline gelmiştir. Amasyalı Münîrî’nin kaleme aldığı mersiyesinde de bu özellik yer almaktadır. Şair, çocuklarının ölümü üzerine yazdığı mersiyesinin ilk kısmında feleği suçlamış ve bunu yaparken ona çeşitli vasıflar yüklemiştir. Son kısmında ise bu tavırdan vazgeçerek durumu kabullenen, kadere rıza gösteren bir kul hüviyetine bürünmüştür. Şiirin bu özelliğinden dolayı bahsi geçen bu mersiyede felek kavramını ve feleğe dair söylem biçimlerini tespit etmek mümkündür. Çalışmamızda Amasyalı Münîrî’nin mersiyesindeki muhteva yapısı çözümlenmeye çalışılarak felek kavramı ve felek için geliştirilen söylem biçimleri ortaya konulmuştur.
Databáze: OpenAIRE
Externí odkaz: