ʿUmar b. ʿAbd al-ʿAzīz's Relations with Ahl al-Bayt and His Supporters

Autor: KOÇ, Kasım
Rok vydání: 2022
Předmět:
Zdroj: Volume: 7, Issue: 2 183-209
Journal of Islamic Civilization Studies
İslam Medeniyeti Araştırmaları Dergisi
مجلة دراسات الحضارة الإسلامية
ISSN: 2149-0872
DOI: 10.20486/imad.1189257
Popis: İslâm toplumunun en etkili ve nüfuzlu iki gücü olan Emevîler’le Hâşimîler, Hz. Osman’ın şehit edilmesi, Muâviye’nin Hz. Ali’ye biatı reddetmesi, Sıffîn savaşı gibi zihinlerde derin izler bırakan olaylardan sonra iktidar mücadelesinde birbirlerini rakip ve düşman olarak değerlendirmişlerdir. Emevî halifeleri, Hâşimîler’i tek rakipleri olarak gördüklerinden onları sürekli gözetim altında tutmuşlardır. Ömer b. Abdülazîz ise seleflerinden farklı bir siyaset izlemiş, Ehl-i beyt’e yardım ve ilişkilerde öncelik tanıyarak sosyal barışı sağlamaya çalışmıştır. Onun farklı Ehl-i beyt siyaseti, günümüzde de güncelliğini koruyan önemli bir konudur. Ancak bu alanda müstakil ayrıntılı bir çalışma yapılmamış, ilgili bazı araştırmalarda ise konuya sadece birkaç sayfa yer verilmiştir. Bu nedenlerle Ömer b. Abdülazîz’in Ehl-i beyt’le ilişkilerini ele alan bu makalenin siyasî tarihte ve Emevî-Ehl-i beyt ilişkilerinde önemli bir boşluğu dolduracağı kanaatindeyiz. Bu araştırma, Ömer b. Abdülazîz’in Ehl-i beyt ve destekçileriyle ilişkilerini valilik, halife müsteşarlığı ve halifelik dönemleri kapsamında ele almakta, Ehl-i beyt mensupları ve taraftarına karşı takip ettiği seleflerinden farklı siyasetini detaylarıyla ortaya koymayı amaçlamaktadır. Onun Ehl-i beyt siyasetini detaylarıyla tespit etmek için farklı temel kaynaklar esas alınırken çağdaş çalışmalardan da istifade edilmiştir. Değerlendirmelerde idealize etmekten uzak durup ilmî sınırlar içinde durum tespiti yapılmaya çalışılmış, analitik ve eleştirel yönteme bağlı kalınmaya gayret edilmiştir. Farklı icraatları bağlamında Ömer b. Abdülazîz, valiliği sırasında Ehl-i beyt mensuplarına iyi davrandığı gibi Hz. Peygamber’in (sav) terekesinden bir kısmının (sadukât) Zeyd b. Hasan’a verilmesini de sağlamıştır. Halifeliği döneminde devletle muhalif kesimleri barıştırma kapsamında Hz. Ali’yi tahkir âdetini kaldırmış, ardından Ketîbe ve Fedek’i Ehl-i beyt’e vermiş, akraba payı ve beşte bir payını da onlara dağıtmıştır. Aynı şekilde Ehl-i beyt’in bazı el konulmuş mülklerini kendilerine iade etmiş, ayrıca malî yardımlarda ve ilişkilerde onlara öncelik tanımıştır. Ancak bazı Ehl-i beyt taraftarlarının kâim imam ve ric‘at anlayışına dayanan hilâfet iddialarına karşı çıkmıştır. Onun devrinde yaşayan Ehl-i beyt mensuplarının çoğu, ona teşekkür etmişken günümüzdeki İmâmî Şiîler, Ömer b. Abdülazîz’i diğer halifeler gibi gâsıp ve gayr-ı meşrû kabul etmekte ve cehenneme gireceğine inanmaktadırlar.
The Umayyads and the Hashemites, the two most influential forces of the Islamic society, considered each other as rivals and enemies in the struggle for power after the events that left deep traces in the minds such as the martyrdom of ʿOt̲h̲mān, Muʿāwiya’s refusal of allegiance to Ali and the Battle of Siffin. Since the Umayyad caliphs saw the Hashemites as their only rival, they kept them under constant surveillance. ʿUmar b. ʿAbd al-ʿAzīz, on the other hand, followed a different policy than his predecessors, and tried to provide social peace by giving priority to aid and relations to the Ahl al-Bayt. His different Ahl al-Bayt politics is an important issue that is still up to date today. However, an independent detailed study has not been carried out in this area and some related studies have included only a few pages on the subject. For these reasons, we believe that this article, which deals with the relations of ʿUmar b. ʿAbd al-ʿAzīz with the Ahl al-bayt, will fill an important gap in political history and Umayyad - Ehl-i beyt relations. This research deals with Omar’s relations with the Ahl al-Bayt and his supporters within the scope of the governorship, the caliphate undersecretary and the caliphate and aims to reveal in detail the different politics he followed against the members and supporters of the Ahl al-Bayt. In order to determine his Ahl al-Bayt policy in detail, different basic sources were taken as a basis, while contemporary studies were also benefited from. In the evaluations, the situation has been tried to be determined within scientific limits, avoiding idealization and it has been tried to adhere to the analytical and critical method. In the context of his different actions, ʿUmar b. ʿAbd al-ʿAzīz not only treated the members of the Ahl al-bayt well during his governorship, but also ensured that some of the Prophet’s heritage (sadukât) was given to Zayd b. Hasan. During his caliphate period, he abolished the custom of insulting Ali within the scope of reconciling the opposition with the state, then gave Katiba and Fadak to the Ahl al-Bayt and distributed the relative share and one-fifth share to them. Likewise, he returned some of the confiscated properties of the Ahl al-bayt to them and also gave them priority in financial aid and relations. However, he opposed the caliphate claims of some Ahl al-Bayt supporters based on the understanding of the qaim imam and ric‘at. While most of the members of the Ahl al-Bayt who lived in his time thanked him, today’s Imami Shiites regard ʿUmar b. ʿAbd al-ʿAzīz as usurper and illegitimate like other caliphs and believe that he will go to Hell.
Databáze: OpenAIRE
Externí odkaz: