Obserwacje przyrodnicze w twórczości Wincentego Ignacego Marewicza (1755-1822)

Autor: Stanisław Cios
Jazyk: polština
Rok vydání: 2023
Předmět:
DOI: 10.5281/zenodo.8133905
Popis: Natural history observations in the works by Wincenty Ignacy Marewicz (1755-1822). The works of Marewicz, a man of noble descent but always in need, born in Lithuania, are held in low regard by literary critics. However, the works contain a few fragments of zoological interest, written in the 1780s and 1790s, pertaining to the surroundings of Warsaw. He referred to a „butterfly” hovering just over the water surface, which was eaten by fish gently leaping out of the water to catch the insects. This account, fitting well to the biology of the mayfly Palingenia longicauda, appears to be the oldest known reference to this insect in the River Vistula, today extinct in the country. In a fragment of a poem he referred to an “eagle” attacking a large catfish (Silurus glanis) or pike (Esox lucius), but was pulled into the water by the fish and drowned. This reference, either to the white-tailed-eagle (Haliaeetus albicilla) or osprey (Pandion haliaetus), is the oldest one in Polish literature (but in a work of another author from the 18th century there is a similar reference to the kite Milvus sp.). Marewicz describes also angling in the River Vistula, which is the oldest such account pertaining to Warsaw. These passages, as well as several other general ones pertaining to nature, indicate that he was a keen observer of the environment.
{"references":["Aleksandrowska E. 1994. Wincenty Ignacy Marewicz (1755-1822), pp. 332–349, In: Kostkiewiczowa T., Goliński Z. (Eds.), Pisarze polskiego oświecenia, Vol. 2, PWN, Warszawa.","Anonymous 2010. The Giant Mayfly. http://www.youtube.com/watch?v=B7dB51cfxek (access: 4 XII 2022).","Cios S. 2005. Wzmianki o jętkach w Polsce od XVI do XIX w. Trichopteron 16: 2–7.","Cios S. 2009. Last record of Palingenia longicauda (Olivier) (Ephemeroptera: Palingeniidae) in Poland. Polskie Pismo Entomologiczne 78: 261–263.","Hagen H. 1854. Auffällig nördliches Vorkommen dreier grosser südeuropäischer Insekten. Entomologische Zeitung (Stettin) 15: 316–319.","Hagen H. 1859. Ueber das Vorkommen von Palingenia longicauda und Acanthaclisis occitanica in Preussen. Entomologische Zeitung (Stettin) 20: 431–432.","Hagen H. 1888. Unsere gegenwärtige Kenntniss der Ephemeren. Entomologische Zeitung (Stettin) 49: 221–232.","Jarocki P. 1827. O nowym owadzie, znalezionym nad brzegami Wisły. Izys Polska 6, 1(1): 75–77.","Kłonowska-Olejnik M. 2002. Ephemeroptera Jętki, pp. 128–132, In: Głowaciński Z. (Ed.), Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków.","Kulmus J.A. 1723. Von einem gewissen Fisch-Insect. Sammlung von Natur- und Medicin- wie auch hierzu gehörigen Kunst-und Literatur- Geschichten 23:292–293.","Mackiewicz J. 2010. Sprawa pułkownika Miasojedowa. London: 615 pp.","Marewicz W.I. 1786. Zdarzenia czyli sny. Vol. 1. Part 2. Warszawa: 131 pp.","Marewicz W.I. 1788a. Projekt nieuskuteczniony prozą i wierszem. Warszawa: 163 pp.","Marewicz W.I. 1788b. Waryacya, wiersz nowego rodzaju. Dufour, Warszawa: 13 pp.","Marewicz W.I. 1788c. Przysłowia i maxymy. Warszawa: F7 pp.","Marewicz W.I. 1788d. Sielanki. Drukarnia Misjonarzy, Warszawa: D6 pp.","Marewicz W.I. 1836. Nefelonikones. Paryż: 48 pp.","Marewicz W.I. 2018. Zbiory poetyckie. Oprac. A. Petlak. Łódź: 364 pp.","Marewicz W.I. 2022. Utwory dramatyczne : komedie i dramy. Oprac. A. Petlak. Łódź: 396 pp.","Miciński T. 1985. Poematy prozą. Opr. W. Gutowski. Kraków–Wrocław: 348 pp.","Mikulski J.S. 1936. Jętki (Ephemeroptera). Fauna słodkowodna Polski. Warszawa 168 pp.","Ney K. 1844. Zbiór nauk dla młodzieży szkół katolickich. Leszno i Gniezno: 503 pp.","Niemcewicz J.U. 1957. Pamiętniki czasów moich. Opr. J. Dihm. Vol. 1. Warszawa: 442 pp.","Orzeszkowa E. 1981. Listy zebrane. Vol. 9. Warszawa: 663 pp.","Sobieszczański F.M. 1878. Flora i fauna miasta Warszawy. Ustęp z opisu tego miasta, pp. 93–97, In: Józefa Ungra Kalendarz Warszawski Illustrowany na rok 1878, Warszawa.","Targioni-Tozzetti G. 1741. Lettera [...] sopra una numerosissima specie di farfalle vedutasi in Firenze sulla meta di luglio 1741. Firenze: 32 pp.","Tyszkiewicz E. 1870. Wincenty Marewicz. Studyum obyczajowe. Warszawa: 20 pp.","Żera K. 1910. Fraszki i opowiadania ze starych szpargałów ś.p. Karola Żery. Wyd. Z. Gloger. [s.l., s.n.]: 180, VI pp."]}
Databáze: OpenAIRE
Externí odkaz: