KARAY TÜRKÇESİNDEKİ -Adoğon / -ydoğon EKİ ÜZERİNE
| Autor: | Hüseyin Durgut |
|---|---|
| Přispěvatelé: | Balıkesir Üniversitesi |
| Rok vydání: | 2017 |
| Předmět: | |
| Zdroj: | Volume: 5, Issue: 12 72-82 Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi |
| ISSN: | 2147-2610 |
| DOI: | 10.33692/avrasyad.510551 |
| Popis: | Türk lehçelerinin sınıflandırılmasında yönlere göre yapılan tasniflerde Kuzeybatı grubu, etnik bakımdan yapılan tasniflerde ise Kıpçak grubu Türk lehçeleri içerisinde değerlendirilen Karay Türkçesi, günümüzde bu lehçeyi konuşanların sayısının oldukça azaldığı Türk lehçelerinden biridir. Trakay, Haliç-Lutsk ve Kırım olmak üzere üç diyalekti bulunan Karay Türkçesi, genel Türk dilinin bazı arkaik kelime ve eklerini hâlâ saklamaktadır. Karay Türkçesinin yazı ve konuşma dilinde, bir yandan Eski Türkçeden günümüze birçok Türk lehçesinde bulunan temel sıfat-fiil ve zarf-fiil ekleri varlığını sürdürürken diğer yandan, birden fazla ekin bir araya gelip kalıplaşmasıyla ortaya çıkan fiilimsi ekleri de kullanılmaktadır. Karay Türkçesinde, birden fazla gramatikal unsurun bir araya gelip kalıplaşmasıyla oluşan eklerden birisi de -Adoğon / -ydoğon ekidir. -Adoğon / -ydoğon eki, hem sıfat-fiil hem de zarf-fiil yapımında kullanılmaktadır. Türk dilinde bir ekin eş zamanlı olarak hem sıfat-fiil hem de zarf-fiil görevinde kullanılması pek görülmeyen bir durumdur. Dolayısıyla Karay Türkçesindeki -Adoğon / -ydoğon ekinin yapısı ve kullanımı ilgi çekici bir özelliktir. Bu çalışmada, Karay Türkçesinin Trakay ağzından alınmış metin örneklerine dayanılarak -Adoğon / -ydoğon ekinin kullanım ve işlevleri gösterilecek ve ekin yapısı ve oluşumu hakkında bilgi verilecektir. Ekin yapısı ve işlevleri tespit edilmeye çalışılırken tarihî ve çağdaş Türk lehçelerindeki benzer eklerle de karşılaştırma yapılacaktır Karaim Turkic, which is classified geographically amongst the Northwestern group of Turkic dialects and within the Kipchak group in terms of its ethnic structure, is one of the present-day Turkic dialects with dramatically declining number of speakers. Having three dialects of Trakai, Halitz-Lutsk and Crimea, Karaim Turkic has preserved some archaic words and suffixes of the general Turkic language. In the written and spoken language of Karaim Turkic basic suffixes of verbal adjectives and verbal adverbs of the Old Turkic language, present in many Turkic dialects today, continue to exist while verbal suffixes that emerged through formation of fixed forms by combination of more than one suffix are still in use. One of the suffixes that emerged through formation of a fixed form in combination of more than one suffix in Karaim Turkic is the suffix Adoğon / -ydoğon. The suffix -Adoğon / -ydoğon is observed to be used in formation of both verbal adjectives and verbal adverbs. Use of the same suffix in the formation of both verbal adjective and verbal adverbs simultaneously is not commonly observed in Turkic. The structure and use of the suffix -Adoğon/-ydoğon in Karaim Turkic is therefore an interesting case. In this paper information on the structure and formation of the suffix -Adoğon / ydoğon shall be provided by revealing the use and functions of the suffix based on examples taken from texts in the Trakai dialect of Karaim Turkic. Comparison with similar suffixes in other historical and modern Turkic dialects shall be made while establishing the structure and functions of the suffix |
| Databáze: | OpenAIRE |
| Externí odkaz: |
|