Kelam Atomculuğunun Kaynağı Sorunu

Autor: Cağfer Karadaş
Jazyk: turečtina
Rok vydání: 2002
Předmět:
Zdroj: Volume: 1, Issue: 2 225-244
ULUM
ULUM, Vol 1, Iss 2, Pp 225-244 (2018)
Marife Dini Araştırmalar Dergisi, Vol 2, Iss 2 (2002)
ISSN: 2645-9132
DOI: 10.5281/zenodo.3344692
Popis: Kelâmcıların âlem telakkisi ile adeta özdeşleşmiş bulunan Kelâm atomculuğunun kaynağı konusu tam açıklığa kavuşamamıştır. Musa b. Meymûn tarafından Yunan orijinli olduğu iddiası uzun süre oryantalistleri etkilemiştir. 19. yüzyılda Kelâm atomculuğunun menşeinin Hint atomculuğu olabileceği iddiası ortaya atılmıştır. Bu iddiayı ilk defa Schmölders 1840’larda dillendirmiş, bundan elli yıl sonra Mabilleu bu iddiayı Kelâm atomculuğunun tamamının Hint düşüncesinden geldiği noktasına götürmüştür. Bu fikrin günümüzde en önemli savunucusu Shlomo Pines’tır (ö. 1990). Pines, 1936 yılında Berlin’de basılan Beitrage zur Islamischen Atomenlehreadlı kitabında bu düşünceyi savunur ve Kelâm atomculuğunun Yunan atomculuğundan çok Hint atomculuğuna yakın olduğuna ve aralarında esaslı benzerlikler bulunduğuna dikkat çeker. Alnoor Dhanani ise The Physical Theory of Kalam (Brill 1994) adlı çalışmasında Pines’in çabasını başarısız bulur. Türkiye de ise Pines’ten on yıl önce Daru’l-Funun İlahiyat Fakültesi Mecmuası’nda “Mütekellimûn ve Atom Nazariyesi” adlı makalesinde (1925) M. Şemseddin (Günaltay), Kelâm atom düşüncesinin menşeinin Yunan filozofu Demokritos’a götürülmesini, İbn Meymûn’un yanlış adres göstermesine ve müsteşriklerin bundan etkilenmesine bağlar. Ona göre Kelâmcıların atom nazariyesi Hint âlimi Kanada’nın atomculuğuna daha yakındır. Ancak bu iddiaların somut ve kesin delillerden çok benzerlikler yoluyla ortaya konulduğu görülmektedir. Bu durumda Kelâmcıların bu bilgileri doğrudan Yunan ve Hint düşüncesinden değil Ortadoğu bölge kültüründe bulunduğu şekliyle dolaylı yoldan elde etmiş olmaları daha bir ihtimal dahilinde görülmektedir. Bu da Kelâm atomculuğunun özgünlüğü anlamına gelir.
‘Kalām atomism’ is one of the central subjects in the Mutakallimūn’s doctrine of universe. The origin of this subject still remains to be explored. Moses b. Maymonides claims that kalām atomism was affected by Greek atomism. This claim also has been taken into account by various orientalists. In the XIX. Century, Schmölders and Mabilleu claimed that Kalām atomism was effected by Indian atomism. Shlomo Pines in his Beitrage zur Islamischen Atomenlehrehas acknowledged a resemblance between the certain aspects of Greek and Kalām atomism. Pines thought that the difference between Greek atomism and Kalâm atomism were too great and therefore believed that the search for a source of Kalām atomism was inconclusive. Pines established some congruities between the doctrines of and Kalām atomism. According to Alnoor Dhanani in The Physical Theory of Kalām(Brill 1994)Pines failed to find possible routes transmission from the former of the latter. Before Pines (ten years ago), Şemseddin (Günaltay), in his article called “Mütekellimûn ve Atom Nazariyesi” (Daru’l-Funun İlahiyat Fakültesi Mecmuası, 1925) acknowledged congruities between the doctrines of Indian atomism and Kalām atomism. This article claims that Kalām atomism was put forward by mutekellimûnin and the influence of Greek and Indian atomism on Kalām atomism was indirect. Therefore Kalām atomism can be treated as an original theory.
Databáze: OpenAIRE
Externí odkaz: