| Popis: |
Paris’te Auguste Comte’un pozitivizminden etkilenen Ahmet Rıza Bey, pozitivistakımı Türkiye’ye taşıyan kişidir.Pozitivizmin Rıza Bey’i bu denli etkilemesinintemel sebebi, Comte’un 1789 İhtilâli sonrası Fransız toplumu için yaptığıçözümlemenin, 19.y.y. Osmanlı toplumunun tahlili için uygun olduğunudüşünmesidir. Comte, İhtilâlden sonra Fransız toplumunun karşılaştığı temelsorunun İhtilâlin yol açtığı manevi boşluktan kaynaklandığını düşünerek, busorunun entelektüel ve ahlaki bir önderlikle aşılabileceğine inanmış, değişentoplum hayatına yön verme eğiliminde düzen ve ilerleme formülünü esas almış,ihtilâlciliği reddederek ilerlemenin ancak düzen içerisinde gerçekleşebileceğinivurgulamıştır. Bir bunalım dönemi geçiren Osmanlı toplumunun yeni bir sarsıntıyadayanamayacağını düşünen Ahmet Rıza’ya Comte’un akılcı ve evrensel ilkeleregöre kurulmuş bir pozitif toplum ütopyasının yön verdiği pozitivist siyaset öğretisicazip gelmiştir.Anahtar Kelimeler: Pozitivizm, modernleşme, terakki, nizam, ittihat. AHMET RIZA BEY AND POSITIVISMAbstractHaving been affected by Auguste Comte’s positivism in Paris, Ahmet Rıza Bey isthe person who brought this positivist movement to Turkey. The main reason whypositivism affected Rıza Bey so deeply was the fact that he thought that theanalysis of Comte for the French society after the 1789 Revolution was alsoapplicable for an analysis of the Ottoman society in the 19th century. Comte, whothought that the basic problem the French society encountered after the RevolutionAhmet Rıza Bey ve PozitivizmSosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science, Yıl: 6, Sayı: 35, Mart 2019, s. 21-3922stemmed from the spiritual gap caused by the Revolution itself, believed that thisvery problem could be overcome through an intellectual and moral leadership, andconsidered the order and progress formula as the basis for the tendency to giveshape to the changing societal life, and maintained – in an effort to rejectrevolutionism – that progress could only be achieved through an order. A positivistpolitical doctrine guided by a positive society utopia based on the universal andrationalist principles of Comte was alluring for Ahmet Rıza, who thought that theOttoman society which had already passed through a depression period could nottake a further depression.Keywords: Positivism, modernisation, progress, order, union. |
