| Popis: |
Muhyiddin İbnü’l-A‘râbî, 6./12. yüzyılın sonları ve 7./13. yüzyılın başlarında yaşamış önemli bir mutasavvıftır. Muhtelif alanlarda önemli eserler kaleme almış olan İbnü’l-A‘râbî, nefs ve nefsin halleri ile alakalı çok sayıda psikolojik tahlilde bulunmuştur. Bunlardan bir tanesi “nefsin güçleri” sınıflandırmasıdır. Eserlerinde nefsin güçlerini nefs-i şehvet, nefs-i gazap ve nefs-i nâtıka şeklinde üçe ayırmaktadır. Ona göre her nefis gücünün ayrı özellikleri vardır. Bununla beraber, nefs-i nâtıkanın güçlü olduğu kişiler doğru kararlar alabilme konusunda daha isabetli davranmaktadır. Buna mukabil nefs-i şehvet ve nefs-i gazabın etkisi altında bulunanlar, pek çok hatalar yapmakta ve hayatı hem kendileri hem de etrafındakiler için yaşanmaz hale getirebilmektedirler. Esasında her bireyin karakterini belirleyen nefis gücü farklıdır. Bu anlamda karakter kalıtsal özellikler ve çevreden edinilen bilgiler yoluyla değişkenlik göstermektedir. Âyetler ve bu âyetlere yapılan yorumlar, yazılan tefsirler incelendiğinde İbnü’l-A‘râbî’nin yaptığı tespitlerin isabetli olduğu görülecektir. Yüce Allah, Kur’ân’da, akıllarını kullanmayanların “aşağıların aşağısına düştüğünü” bildirir. İbnü’l-A‘râbî şehvet nefsi baskın kişileri “eşek tabiatlı” olarak; gazap nefis sahiplerini ise “köpek tabiatlı” olarak nitelemektedir. |
