Contravention of Grammatical Measurement in The Poetry of Imru’l-qays

Autor: Bozan ALHAMAD
Rok vydání: 2022
Předmět:
Zdroj: Volume: 22, Issue: 1 38-58
Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD)
ISSN: 2564-6427
DOI: 10.30627/cuilah.1010780
Popis: This research dealt with an important issue of grammar, which is the phenomenon of the contravention grammatical measurement in Imru’ al-Qays’ poetry. The phenomenon of contravention grammatical measurement is a complex phenomenon, but it is widespread in the grammar books. Most of the grammar books included a number of aspects of measurement contravention. This is what the research will attempt to shed light on and explain by identifying the most important contraventions that occurred in Imru’ al-Qays’ poetry, Clarifying the grammarians’ opinion about it, between justifying it and disapproving it. Even if this deviation was due to it was out of poetic necessity, not out of his rebellion against the rules of language. The grammarians considered it an acceptable deviation that had similar examples among other poets of his time or those who followed him from the ages following his time, Because the intended meaning may require a deviation from the well-known and the steady in use to achieve artistic and aesthetic purposes in the poem’s systems, so we should not look at the word in isolation from the structure, as did some grammarians who criticized every contravention from the apparent requirement measurement.
تناولَ هذا البحثُ قضيةً هامةً من قضايا علمِ النحو، هي ظاهرةُ مخالفةِ القياسِ النَّحويِّ لدى امرئ القيس، إذ إنَّ ظاهرةَ مخالفةِ القياسِ ظاهرةٌ شائكةٌ إلّا أنّها منتشرةٌ في ثنايا كُتُبِ النَّحو، فلا يكادُ يَخلو كتابٌ من كُتُبِ النَّحو إلّا وَضَمَّ مجموعةً من أوجهِ مخالفةِ القياسِ، وهذا ما سيحاولُ البحثُ إلقاءَ الضوءِ عليهِ وتفسيرهِ من خلالِ تحديدِ أهمِّ المخالفاتِ التي وقعتْ في شعرِ امرئ القيسِ، وبيانَ رأي النحاةِ فيها، بَينَ مُبرّرٍ لهِ وبينِ مُستنكرٍ عليهِ، وإنْ كان خروجُهُ هذا في أغلبهِ كان من بابِ الضرورةِ الشعريّةِ لا من بابِ تمرّدِهِ على قواعدِ اللغةِ، إذ اعتبرهُ النُّحاةُ خروجًا مقبولًا لَهُ أمثلةٌ مشابهةٌ لدى غيرهِ من شعراءِ عصرهِ أو ممّن لاحقوا بهِ من العصورِ التاليةِ لعصرهِ، لأنَّ المعنى المرادَ قد يتطّلبُ خروجًا عن المشهورِ والمُطّردِ في الاستعمالِ لتحقيقِ أغراضٍ فنيةٍ وجماليةٍ في نظمِ القصيدةِ، لذا ينبغي ألّا ننظرَ إلى اللفظِ بمعزلٍ عن التركيبِ كما فعلَ بعضُ النُّحاةِ ممّن عَابَ كَلَّ خروجٍ عن مقتضى الظاهرِ في القياسِ.
Bu araştırma, önemli bir dil bilgisi sorununu ele aldı. Bu sorun bir cahili şairinin şiirindeki dil bilgisi ölçümünün ihlalidir. O şair cahiliye döneminin aygırı ve dönemdeki şairlerin komutanı İmru’l-Kays’tır. Dil bilgisi ölçümünü ihlal etme fenomeni aldatıcı bir fenomendir, ancak dil bilgisi kitaplarının kıvrımlarında yaygındır. Neredeyse dil bilgisi kitaplarından biri bile dil bilgisi ölçümünün ihlalinin farklı yönlerinden yoksun değildir. Bu araştırmada İmruʾu’l-Kays'ın şiirlerinde meydana gelen en önemli ihlaller tespit edilmeye çalışılmıştır. Örneğin bir cer harfinin diğer bir cer harfine girmesi gibi harfin artırılması, haber cümlesindeki ait zamirin hazfı gibi bir harfin hazfı, mazi fiillerinde yeminin cevabında “قد” kelimesinin hazfedilmesi, izafet olmadan da tasniye “نون”larının hazfedilebilmesi, nida dışında da bazı isimlerin terhîm yapılabileceğini, muzari fiiliin “أنْ” harfiyle cezmedilmesi, muzari fiilinin atıf harfi “فاء”dan sonra gizli olan “en” harfine atıf edilmesi, mecrur ismin yanında yer aldığında merfu veya mensup olan sıfatın mecrur okunabilmesi gibi. Araştırmada ayrıca İmruʾu’l-Kays'ın şiirlerinde zikrettiği bu şaz üslup karşısında nahiv alimlerinin görüşleri de serdedilmiştir. Nahiv alimleri bu konuda üç gruba ayrılmıştır. Birinci grup bu tür üslubun Kur’an, hadis ve Arap dilinde örneklerinin bulunduğunu delil göstererek onu savunmuştur. İkinci grup bu tür üslupların şaz olduğunu ve dolayısıyla örnek gösterilmeyeceği öne sürmüştür. Üçüncü gruba göre İmruʾu’l-Kays'ın şiirlerindeki bu üslupların çoğu, şiirsel zorunluluk sebebiyle geldiğini ve sadece şiir özelinde olduğunu ve nesirlerde kullanılmasının mümkün olmadığını söylemişlerdir. Bazı şiirlerini nahiv kurallarına aykırı olarak inşa eden şairlerden biri olan İmruʾu’l-Kays bunu şiirinin zafiyeti veya Arap dili ve fesahatindeki bilgisizliğinden değil, şiirsel gerklilikten veya şaz olan Arap lehçelerindeb birini simüle etmek için yapmaktadır. Ancak kullandığı bu şaz üslup şiirlerinde fazla yer almamaktadır. Şiirlerinin çoğu nahiv alimlerinin örnek gösterdikleri dil kurallarına uygundur. Şiirlerindeki kurallardan çıkması dil kurallarına isyanından değil, şiirsel gerekliliğinden idi. Gramerciler, çağının diğer şairlerinde ya da kendisinden sonraki çağlarda onu takip eden şairler arasında benzer örneklere rastlamakla birlikte, bunu kabul edilebilir bir ihlal olarak değerlendirdiler. Zira şiirdeki amaçlanan anlam, sanatsal ve estetik amaçlara ulaşmak için bilinen ve kullanımda sabit olandan ayrılmayı gerektirebilir. Bu sebeple, ölçümün zahiri anlamından her ayrılmayı eleştiren bazı gramercilerin yaptığı gibi, kelimeye yapıdan ayrı bakmamalıyız.
Databáze: OpenAIRE
Externí odkaz: