| Popis: |
Περίληψη Οι δύο μεγαλύτερες καινοτομίες της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ είναι ότι πλέον εξετάζει ένα υδάτινο σύστημα σε επίπεδο λεκάνης απορροής και το γεγονός ότι για την εκτίμηση της οικολογικής ποιότητας των υδάτων εκτός από τις φύσικο-χημικές και υδρομορφολογικές παραμέτρους εξετάζονται και βιολογικές παράμετροι. Έχοντας λοιπόν υπόψη τα παραπάνω εκπονήθηκε η παρούσα ειδική μελέτη περίπτωσης των ρεόντων υδάτων στην λεκάνη απορροής Ενιπέα – Ξυλές, σκοπός της οποίας ήταν η εκτίμηση της οικολογικής κατάστασης των ρεόντων υδάτων της λεκάνης απορροής Ενιπέα – Ξυλές για το έτος 2013 σύμφωνα με την Οδηγία 2000/60/ΕΚ.. Από τους συνολικά εννέα σταθμούς, δειγματοληψίες πραγματοποιήθηκαν μόνο στους πέντε, από τους οποίους και συλλέχτηκαν δείγματα νερού, βενθικών μακροασπονδύλων και ιχθύων. Υπολογίστηκε το προσεγγιστικό υδρολογικό ισοζύγιο, το οποίο βρέθηκε πλεονασματικό και υπολογίστηκαν στο πεδίο ή εργαστηριακά οι τιμές των φύσικο-χημικών παραμέτρων οι οποίες βρέθηκαν όλες εντός των ορίων για το πόσιμο νερό αλλά όχι για την διαβίωση των ιχθύων. Ως προς τα ποτάμια ενδιαιτήματα (ΗΜS), οι έξι από τους συνολικά εννιά σταθμούς βρέθηκαν από εμφανώς έως ισχυρά τροποποιημένοι, εκτός από τους σταθμούς Λιτόχωρο ανάντη, Λιτόχωρο κατάντη που βρέθηκαν ημί-φυσικοί και τον σταθμό Στρατόπεδο κατάντη που βρέθηκε κυρίως μη τροποποιημένος. Το μεγάλο υψόμετρο, η έντονη κλίση της κοίτης, η χαμηλή θερμοκρασία νερού και η διακοπή της συνέχειας συνετέλεσαν στην απουσία ιχθύων σε όλους τους σταθμούς εκτός του σταθμού Τεχνητό κανάλι ανάντη που είχε άμεση γειτνίαση με τη θάλασσα. Τα βενθικά μακροασπόνδυλα ως βιολογικό στοιχείο στην παρούσα μελέτη φαίνεται να ανταποκρίνονται εξαιρετικά στην αλλαγή της ποιότητας του νερού, η οποία επηρεάζεται κάθε φορά από τα μορφολογικά χαρακτηριστικά της λεκάνης απορροής, τη βλάστηση, τις δραστηριότητες που αναπτύσσονται σε αυτή, καθώς επίσης και από τη θέση των σταθμών παρακολούθησης. Όσον αφορά την οικολογική κατάσταση των υδάτων βρέθηκε υψηλή στον σταθμό Λιτόχωρο ανάντη, μέτρια στον σταθμό Λιτόχωρο κατάντη και ελλιπής στον σταθμό Στρατόπεδο κατάντη ενώ στον σταθμό Τεχνητό κανάλι ανάντη το οικολογικό δυναμικό προέκυψε ελλιπές. Αυτή η μεγάλη υποβάθμιση της οικολογικής κατάστασης μεταξύ των τριών πρώτων σταθμών οφείλεται και στη νιτρορύπανση από τις αγροτικές χρήσεις γης. Οι σταθμοί δειγματοληψίας Λιτόχωρο κατάντη (μέτρια οικολογική κατάσταση), Στρατόπεδο κατάντη (ελλιπής οικολογική κατάσταση), και Τεχνητό κανάλι ανάντη (ελλιπές οικολογικό δυναμικό) βρίσκονται εκτός της προστατευόμενης περιοχής Natura, ενώ ο σταθμός Λιτόχωρο ανάντη (άριστη οικολογική κατάσταση) βρίσκεται εντός. H ιεραρχική ομαδοποίηση κατέταξε επίσης τους σταθμούς σε τρεις ομάδες με βάση την οικολογική τους κατάσταση και το οικολογικό δυναμικό τους. Επιπλέον πραγματοποιήθηκε ανάλυση IMPRESS, η οποία ανέδειξε το έντονο πρόβλημα της πίεσης κυρίως από την αγροτική δραστηριότητα. Βάσει των υπολογισμών που έγιναν κατά την ανάλυση IMPRESS για τον προσδιορισμό των ρυπαντικών φορτίων στην λεκάνη απορροής των χειμάρρων Ενιπέα - Ξυλές, σημειώνεται μια πολύ μεγάλη υπέρβαση των ορίων για τη διαβίωση των ιχθύων τόσο για το BOD5 όσο και για το ολικό άζωτο και τον ολικό φώσφορο. Τέλος αναφορικά με τις μορφολογικές πιέσεις η επικινδυνότητα μη επίτευξης των περιβαλλοντικών στόχων εκτιμάται υψηλή και προβλέπεται συμπληρωματική ανάλυση IMPRESS ενώ για τις πιέσεις από πηγές ρύπανσης η επικινδυνότητα μη επίτευξης των περιβαλλοντικών στόχων εκτιμάται μέτρια και προβλέπεται μακροχρόνιο πρόγραμμα μέτρων. Abstract The two major innovations of the Directive 2000/60/EC is firstly the fact that examines the water body at a river basin level and secondly the fact that for the assessment of the ecological water quality, apart from the physico-chemical and hydromorphological parameters, some biological parameters are also examined. Taking into account all the aforementioned, the current case study was implemented, in order to evaluate the ecological status of Enipeas – Xyles river basin (May 2013) according to the Water Framework Directive 2000/60/EC. Totally, nine sampling stations were determined for sampling but only in five of them, samples of water, benthic macroinvertabrates and fishes were collected. The water balance was estimated and it was found surplus and additionally there was a determination of the physico-chemical parameters either in the field or in the laboratory. All the values complied with the drinking water limits, whereas an excession was observed concerning the fish life limits. Concerning the river habitats (HMS), six out of the nine stations were identified as obviously to severely modified, apart from the stations Litochoro ananti and Litochoro katanti which were identified as semi natural and the station Stratopedo katanti as predominantly unmodified. Moreover the high elevation, the steep bank inclination, the low temperature and the break of the continuity, have played a significant role in the fact that no fishes were collected in the majority of the stations, except for the station Technito kanali ananti, which is located adjacent to the sea. The benthic macroinvertabrates, as biological index, seem to have an excellent correspondence to the changes of the water quality, which is influenced by the morphological characteristics of the water basin, the vegetation, the various activities that took place inside the basin and finally the location of monitoring stations. Regarding the water ecological status, it was found high at the station Litochoro ananti, moderate at the station Litochoro katanti and poor at the stations Stratopedo katanti and Technito kanali ananti. This significant degradation of the ecological status among the first three stations happens because of the “nitrate pollution” from the agricultural activities. The sampling stations Litochoro katanti (moderate ecological status), Stratopedo katanti (poor ecological status) and Technito kanali ananti (poor ecological potential) are located outside the Natura protected zone, whereas the station Litochoro ananti (high ecological status) is located inside the Natura zone. The hierarchical clustering, has also classified the sampling stations into three different categories according to their ecological status / potential. Furthermore IMPRESS analysis was implemented and it was highlighted intense pressure, originated from the agricultural activities. Taking into consideration the calculations for the IMPRESS analysis in order to determine the pollution load in Enipeas – Xyles river basin, it is noticed a very significant excession of the BOD5, total nitrogen and total phosphorus concentrations, comparing to the fish life limits. Finally, regarding the morphological alteration pressures, the risk of failing the environmental objectives for the entire basin is high and for this reason an additional IMPRESS analysis should be implemented, whereas the risk of failure due to pollution pressures is medium and a long term programme of measures should be established |
