| Popis: |
Problem Durumu: Öğretmenlik kimliği, kariyer aşamaları sürecinde oluşan profesyonel kişilik yapısıdır (Lasky, 2005). Öğretmen eğitimi alanındaki son araştırmalar, öğretmenin mesleki gelişiminde kimlik kavramının önemine vurgu yapmaktadır (Beauchamp & Thomas, 2009). Öğretmenlik kimliği; bilişsel, sosyal ve mesleki boyutlar içeren bir yapıya sahiptir. Bu yapı, bilişsel anlamda öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının kendilerini ve mesleklerini nasıl gördükleri, duygu ve düşünceleri, inançları ve dünya görüşleri içerisinde öğretmenlik mesleğinin yeri incelenerek anlaşılabilir (Krzywacki, 2009). Özellikle öğretmen adaylarının hayat hikayeleri ve hayat hikayelerinin bir sonucu olarak oluşmuş inançları onların mesleki kimlik oluşturma sürecinin önemli unsuru olduğu düşünüldüğünde öğretmen adaylarıyla bu alanda araştırmalar yapılmasına ihtiyaç olduğu söylenebilir. Türkiye'de öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının mesleki kimliklerini veya öğretmenliği nasıl gördüklerini konu alan araştırmalar incelendiğinde ise bu araştırmalarda sıklıkla metaforların kullanıldığı görülmüştür. Lakoff ve Johnson'un (1980) çalışmalarına dayalı olarak gelişen ve "zihinsel metafor teorisi" olarak adlandırılan perspektife göre, kavram sistemimiz büyük ölçüde metaforik ise, o zaman düşünme tarzımız, tecrübe ettiğimiz her olgu ve günlük olarak yaptığımız her şey de bir bakıma metaforiktir. Metaforların zihinsel imgeler olup, bireylerin çevreyi algılamalarına ve karmaşık yapıları açıklığa kavuşturmalarına yarayan bir araç olduğu, aynı zamanda da, metaforların olayların oluşumu ve işleyişi hakkında düşüncelerimizi yapılandıran, yönlendiren ve kontrol eden zihinsel araçlardan da biri olduğu söylenebilir. Metaforlar, bireylerin kişisel deneyimlerine anlam vermeleri bakımından "uygulama ve anlamların dili" olarak da tanımlanmaktadır (Schon, 1993). Bu nedenle araştırmacılar metaforların kişilerin öğretmenlik kavramı ve eğitimdeki rolleri anlamak için işlevsel olduğunu ifade etmektedir (Cerit, 2008; Bullough, 1991). Bu nedenlerle öğretmenlik mesleğini tanımlaya yönelik metafor çalışması, öğretmenlerin mesleki kimliklerine ilişkin tanımlamalarını araştırmak için uygun bir araç olarak görülmüştür. Araştırmanın Amacı: Bu çalışmanın amacı, Türkçe Bölümünde okumakta olan öğretmen adaylarının mesleki kimliklerine ilişkin görüşlerini metafor analizi yoluyla incelemektir. Bu genel amaç çerçevesinde aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır: 1. Türkçe öğretmeni adaylarının Türkçe öğretmenine ilişkin sahip oldukları metaforlar nelerdir? 2. Bu metaforlar ortak özellikleri bakımından hangi kavramsal kategoriler altında toplanabilir? 3. Bu kavramsal kategoriler Türkçe öğretmeni adaylarının sınıf düzeyine göre değişiklik göstermekte midir? Araştırmanın Yöntemi: Bu araştırmada, Türkçe Öğretmeni adaylarının "Türkçe öğretmeni" kavramına yönelik metaforik düşünme durumlarını belirlemek için nitel araştırma desenlerinden "olgu bilim" kullanılmıştır. Araştırma verileri Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü'nde okuyan 123 öğretmen adayından toplanmıştır. Araştırmada yer alan öğretmen adaylarının %55'ini kadın (n=68), %45'ini de (n=55) erkek öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmaya katılan Türkçe öğretmeni adaylarının %26'sı (n=32) birinci sınıf, %24'ü (n=30) ikinci sınıf, %28'i (n=34) üçüncü sınıf, %22'si (n=27) dördüncü sınıfta okumaktadır. Katılımcılardan "Türkçe öğretmeni... gibidir/benzer; çünkü,..." ifadesini metafor kullanarak doldurmaları istenmiştir. Veriler nitel veri çözümleme teknikleri kullanılarak analiz edilmiş, daha sonra baskın kategoriye sahip gruplara ki-kare testi uygulanmıştır. Katılımcıların geliştirdikleri metaforların analiz edilmesi, beş aşamada gerçekleştirildi: (1) kodlama ve ayıklama aşaması, (2) örnek metafor imgesi derleme aşaması, (3) kategori geliştirme aşaması, (4) geçerlik ve güvenirliği sağlama aşaması ve (5) nicel veri analizi için verileri SPSS paket programına aktarma aşaması (Saban, 2009). Araştırmanın Bulguları: Araştırma sonucunda öğretmen adayları Türkçe öğretmenine yönelik 41 geçerli metafor geliştirmiş ve bu metaforlar "bilgi sağlayıcı"_ "bireysel gelişimi destekleyici"_ "yol gösterici ve yönlendirici"_ "şekillendirici/biçimlendirici"_ "güç göstergesi" ve "tedavi edici" olmak üzere altı kategoride toplanmıştır. Araştırma sonucunda, Türkçe öğretmeni adaylarının yarısından çoğunun (70 öğretmen adayı) öğretmeni geleneksel rolleriyle (örneğin, "öğrencilere bilgi sunma" ve "öğrencilere şekil verme") tanımladığı belirlenmiştir. Türkçe öğretmeninin geleneksel rollerden en önemlisini ise, öğretmenlerin "öğrencilere bilgi sunma" (39 öğretmen adayı) rolü oluşturmaktadır. Bu çalışmada ayrıca, Türkçe öğretmeni adaylarının geliştirdiği metaforların sınıf düzeyi değişkenlerine göre farklılaşmadığı tespit edilmiştir. Araştırmanın Sonuçları ve Önerileri: Bu araştırmada, öğretmen adayları mesleki kimliklerini yani Türkçe öğretmenlerini yansıtmak amacıyla 41 metafor geliştirmişler ve geliştirdikleri bu metaforlar da altı kategoride toplanmıştır. Öğretmen adayları Türkçe öğretmenlerini "öğrencilere bilgi sunma" rolü ile tanımlamışlardır. Bu araştırmada ulaşılan bir diğer sonuç ise Türkçe öğretmeni adaylarının sınıf düzeyine göre öğretmene yönelik bakış açısının değişmediğidir. Öğretmenlik kimliği; bilişsel, sosyal ve mesleki boyutları içeren bir yapıya sahiptir. Öğretmenlik kimliğinin oluşmasında; lisans öncesi deneyimler, öğretmen eğitimi ve mesleki tecrübeler etkili olmaktadır. Ancak bu çalışmada öğretmen adaylarının lisans öncesi deneyimlerinde etkili olan hayat hikayeleri ve bunun sonucu olarak oluşmuş inançları ele alınmamıştır, ileride yapılacak çalışmalar için bu değişkenlerin incelenmesi önerilebilir. Sonuç olarak; nitelikli bir eğitim hizmeti verebilmek, büyük oranda kaliteli öğretmenlerin varlığına bağlı olduğundan hizmet öncesi eğitimde amaç bireylerin sahip olduğu yetenekleri geliştiren ve öğrencilerin öğrenmelerine yardımcı olan, onlara bilgiyi hazır şekilde veren değil de bilgiye ulaşma yollarını ve bilgiyi kullanma becerisini kazandırmayı amaçlayan öğretmenler yetiştirmek olmalıdır. Problem Statement: Teacher identity refers to the construct of the professional personality that is formed during career advancement. The teaching identity has cognitive, social and professional elements. By using metaphors enable analysis in an organizational sense and open up a new perspective that can clarify a complex event. When teachers` and prospective teacher candidates` professional identities is analyzed, it is noteable thathow often metaphors are employed. With this perspective, to investigate teachers' or prospective teachers' views about their teaching identities metaphore is very suitable tool. For these reasons, a metaphor study can be an appropriate tool to investigate teachers' or prospective teachers' views about their teaching identities.awareness about teacher identity may help improve teacher training programs.Moreover, raising female (n=68) and 45% were male (n=55); 26% (n=32) were first-year students, 24% (n=30) were second-year students, 28% (n=34) were thirdyear students, and 22% (n=27) were fourth-year students. A total of 123 participants were asked to complete the expression a Turkish language teacher is like ...... because ......... by using metaphors. The metaphors produced by the participants were analyzed using the five stages Which are -coding and elimination stage-, -sample metaphor compilation stage-, -sorting and categorization stage-, -establishing the inter-rater reliability rate- and -analyzing data quantitatively-. The data were analyzed by a chi-square test to detect dominant groups.Findings and Results: As a result of the research, prospective teachers were found to develop 41 valid metaphors, which were then thematically coded into six main categories. It is concluded that the participating prospective Turkish language teachers generally regard the profession as a source of information and their metaphors did not differ across academic class levels.Conclusion and Recommendations: In sum, based on the results that more than half of the prospective teachers defined a teacher according to traditional roles. The most important traditional role was presenting information to the student. The results illustrate that pre-license experiences, teacher training and professional experiences affect the formation of a teacher's identity. In this paper, candidates' values, beliefs, and so on are not included. Another study could be conducted to evaluate metaphors based on those points. |
