Muhallefât Kayıtları Işığında XVII. ve XVIII. Yüzyıllarda Osmanlı Taşra Görevlilerinden Diyarbekir Voyvodalarının Terekeleri

Autor: Özlem Başarir
Rok vydání: 2016
Předmět:
Zdroj: Volume: 80, Issue: 287 59-84
BELLETEN
ISSN: 0041-4255
2791-6472
DOI: 10.37879/belleten.2016.59
Popis: Muhallefât kayıtları, Osmanlı sosyal ve ekonomik hayatına ilişkin değerli tespitler yapılmasına olanak sağlayan bir kaynak grubudur. Bireysel mal varlıklarını gösteren bu kaynaklar kişisel eşyalardan taşınır taşınmaz mallara, borçlardan alacaklara ve nakit paraya kadar çeşitli kategorilerde zengin veriye sahiptir. İnceleyeceğimiz muhallefât kayıtları ise dönemin mevcut şartları gereğince başta vergi toplama hakkı olmak üzere elde ettiği olanaklarla toplumda öne çıkan bir gruba yani “voyvoda”lara aittir. Bu çalışmadailtizam ve malikâne ile gelirlerinin toplandığı aynı zamanda idari bir yetki alanı olarak da tanımlanan Diyarbekir voyvodalık mukataasının “aracı” ya da “vekil” yöneticileri ve yatırımcıları olan Diyarbekir voyvodalarının –KürdMehmed Ağa (1672/73), Uzun Ali Ağa (1694/95), Halil Ağa (1729/30), Sem’an-zâde Ahmed Ağa (1765/66), Şeyh-zâde İsmail Ağa (1785/86)- muhallefât kayıtları ele alınacaktır. Bu kaynakların çeşitli açılardan sorgulanması hem kaynakların değerlendirilmesine yeni bir boyut kazandıracak hem de ilgili dönemlerin temel meselelerinin -başta yetki paylaşımı ve malikâne sisteminin uygulanması olmak üzere- aydınlatılmasına katkıda bulunacaktır. Bu görevlilerin ellerinde bulundurdukları vergi toplama hakkı ve üstlendikleri “kapucubaşı” unvanıyla toplum içinde nasıl öne çıktıklarının ve bu tür ayrıcalıkları ne çerçevede değerlendirdiklerinin izini sürmek de mümkün olacaktır. Bu çalışma, XVII. ve XVIII. yüzyıllarda mevcut mali ve idari sistemlerin yeni açılımlar yüklenmesiyle bunlar içerisinde konumlanan yeni görevlilerin kimliklerine katkı yapmayı amaçlamaktadır.
Estate and heritage records is a group of sources that assures to make significant determinations regarding to Ottoman social and economic life. The heritage registrations that are going to be examined belongs to a group called voivodes those become prominent in the society with the opportunities they obtained under existing conditions of the period especially the tax gathering right. Diyarbekir voivodeship muqataa is described as an administrative headquarters and also it is the place for gathering iltizam and malikâne revenues. At this study, heritage registrations of Kürd Mehmed Ağa (1672/73), Uzun Ali Ağa (1694/95), Halil Ağa (1729/30), Sem’an-zâde Ahmed Ağa (1765/66), Şeyh-zâde İsmail Ağa (1785/86) who are the mediator or substitute administrator and investigators of the Diyarbekir voivodeship muqataa is going to be under debate. It will be possible to track not only how these attendants distinguishes from the society with their tax gathering right and “kapucubaşı” title they possessed but also which perspective did they evaluate these kind of privileges. This study aims to contribute new positioning attendants’ identities which are positioned by new expansions of existing monetary and governmental constitution at XVIIth and XVIIIth centuries.
Databáze: OpenAIRE
Externí odkaz: