| Popis: |
Problem Durumu: Bireylerin kimi zaman duygularini ifade etme, istedikleri kisi olma araci olarak kullandiklari, kimi zamansa cesitli firsatlara ulasmaya aracilik eden, dunyayi tanima ve dunyaya acilma araci olarak degerlendirilebilecek olan internet kullanimi, asiri kullanim durumlarinda bagimliliga donusebilmektedir. Internetle iliskili belirli davranislar internet bagimliligi, internet bagimlilik bozuklugu, patolojik internet kullanimi gibi kavramlarla karsimiza cikmaktadir. Internet bagimliliginda sessizlik, duygu durumunda degisim, tolerans (kullanilan surenin giderek artmasi), yoksunluk belirtileri, catisma ve nuks etme ogelerine dikkat cekilirken, patolojik internet kullaniminin asiri derece oyun oynama, online cinsel etkinlikler, e-mail atma ve yazisma davranislarindan en az ucunu icermesi gerekmektedir. Problemli internet kullanimi ise internet kullaniminin kontrol edilememesi ve bu nedenle de gunluk yasamda stres bozukluklari ve islev bozukluklari yasanmasi hali olarak tanimlanmaktadir. Gecmisinde bagimlilik ya da durtu kontroluyle ilgili hikayesi olan kisiler internetin problemli kullaniminda risk grubunda yer almaktadir. Problemli internet kullanimi herhangi bir yasta, sosyal, ekonomik ve egitimsel duzeyde ortaya cikabilmektedir. Arastirmanin Amaci: Literatur incelendiginde problemli internet kullanimi ile kisilik ozellikleri ve umut arasindaki iliskiyi arastiran bir calismaya rastlanmamistir. Bu nedenle calismanin bulgularinin problemli internet kullanimi konusunda yapilan calismalara isik tutmasi ve literature bilgi saglamasi beklenmektedir. Bu amacla bu calismada universite ogrencilerinin problemli internet kullanimlari ile kisilik ozellikleri, cinsiyet, yas ve surekli umut duzeyi arasindaki iliski arastirilmistir. Arastirmanin Yontemi: Bu calisma universite ogrencilerinin problemli internet kullanimlari ile kisilik ozellikleri, cinsiyet, yas ve surekli umut arasindaki iliskiyi ortaya koyabilmek amaciyla yapilan betimsel bir calismadir. Arastirmanin calisma grubu Nevsehir Haci Bektas Veli Universitesi, Sakarya Universitesi ve Bartin Universitesinde 2014-2015 akademik yilinda lisans egitimine devam eden 376 ogrenciden olusmaktadir. Katilimcilarin 250’si kadin, 115’i erkektir. Ogrencilerin yas araliklari 18-25 arasindadir ve 151’i birinci sinifa, 47’si ikinci sinifa, 125’I ucuncu sinifa ve 53’u dorduncu sinifa devam etmektedir. Arastirma verilerinin toplanmasinda demografik bilgi formu, “Problemli Internet Kullanimi Olcegi”, “Bes Faktor Kisilik Olcegi” ve “Surekli Umut Olcegi” kullanilmistir. Verilerin analizinde SPSS 22 kullanilmistir. Hiyerarsik regresyon analizi yapilmadan once degiskenlerin varsayimlari karsilayip karsilamadigi ve dagilimin normalligi sacilma diyagrami, Hicran CETIN GUNDUZ – Subhan EKSIOGLU – Sinem TARHAN/ Eurasian Journal of Educational Research 70 (2017) 57-82 81 mahalonobis, cook’a distance, z degerlerine bakilarak incelenmistir. Ayrica yordanan degiskenler (Problemli internet kullaniminin alt boyutlari olan asiri kullanim, internetin olumsuz sonuclari ve sosyal fayda/ sosyal rahatlik) ve yordayici degiskenler (kisilik ozellikleri, cinsiyet, yas ve surekli umut) arasindaki iliskiler ve puanlarin dagilimlari incelenmis ve puanlarin tum olceklerde normal dagildigi gorulmustur. Veriler ile analiz yapilmadan once eksik veriler incelenmis, bos birakilan maddeler EM algoritmasi yoluyla incelenerek ortalama deger atamasi yapilmistir. Analizlerin birinci adiminda kisilik ozellikleri, ardindan cinsiyet ve yas degiskenleri ve en son olarak umut degiskeni analize dahil edilmis, problemli internet kullaniminin her bir alt boyutu icin yordayici degiskenler belirlenmeye calisilmistir. Hiyerarsik regresyon sonunda bagimsiz degiskenlerin pratik anlami olup olmadigini belirlemek icin kismi etki buyuklukleri degerleri belirlenmistir. Ayrica her bir modelin R2 ch degerleri yorumlanarak da modellerin bagimli degiskeni yordama gucleri degerlendirilmistir. Modellerin etki buyuklukleri icin regresyon katsayisi olan R2 hesaplanmistir. Arastirmanin Bulgulari: Problemli internet kullanimi olcegi asiri kullanim alt boyutu ile gelisime aciklik, uyumluluk, surekli umut duzeyi arasinda negatif, norotiklik arasinda pozitif yonde dusuk korelasyon, oz disiplin ile orta duzeyde negatif yonde korelasyon bulunmustur. problemli internet kullanimi olcegi internetin olumsuz sonuclari alt boyutu ile gelisime aciklik, norotiklik, cinsiyet ve yas arasinda pozitif dusuk duzeyde, disa donukluk ile arasinda pozitif orta duzeyde iliski bulunurken, oz disiplin ile dusuk duzeyde negatif korelasyon bulunmustur. Problemli internet kullanimi olcegi sosyal fayda/sosyal rahatlik alt boyutu ile gelisime aciklik, disa donukluk, oz disiplin arasinda dusuk duzeyde ve negatif bir iliski gorulurken, surekli umut ve uyumluluk ile arasinda negatif orta duzeyde bir iliski gorulmustur. Norotiklik ve yas arasinda ise pozitif ve dusuk duzeyde iliski bulunmustur. Arastirmanin Sonuc ve Onerileri: Bu calismada universite ogrencilerinin problemli internet kullanim davranislari ile kisilik ozellikleri, cinsiyet, yas ve surekli umut duzeyi arasindaki iliski arastirilmistir. Yapilan analizler sonucunda kisilik ozelliklerinden norotiklik, asiri internet kullanimini pozitif ve dusuk yonde yordarken, ozdisiplinin negatif yonde orta duzeyde yordadigi gorulmustur. Bir diger deyisle bireylerde norotiklik arttikca asiri internet kullanimi artarken, ozdisiplin arttikca asiri internet kullanimi azalmaktadir. Internetin olumsuz sonuclari ile ilgili bulgulara bakinca, gelisime aciklik, disa donukluk ve norotiklik arttikca internetin olumsuz sonuclarindan etkilenme artarken, oz disiplin arttikca internetin olumsuz sonuclarindan etkilenme azalmaktadir. Ayni zamanda umut duzeyi arttikca internetin olumsuz sonuclarindan etkilenme duzeyinin de azaldigi soylenebilir. Sosyal fayda/rahatlik ile ilgili bulgular degerlendirildiginde, uyumluluk ve ozdisiplin sosyal fayda/sosyal rahatlik alt boyutunu negatif yonde ve dusuk duzeyde yordamaktadir. Bir diger degisle bireylerde uyumluluk ve oz disiplin arttikca internetin sosyal fayda/rahatlik saglamak amaciyla kullanimi azalmaktadir. Yas degiskeni de pozitif yonde dusuk duzeyde yordamaktadir. Ayni zamanda surekli umut duzeyi ile internetin olumsuz sonuclari arasinda negatif dusuk duzeyde iliski bulunmaktadir. Sonuclar cinsiyet acisindan degerlendirildiginde, problemli internet kullaniminin uc 82 Hicran CETIN GUNDUZ – Subhan EKSIOGLU – Sinem TARHAN/ Eurasian Journal of Educational Research 70 (2017) 57-82 boyutunda da cinsiyet yordayici degisken olarak anlamli bulunmamistir. Bulgular degerlendirildiginde, ozellikle kisilik ozelliklerinden oz disiplinin problemli internet kullaniminin tum alt boyutlarinda yordayici bir degisken oldugu ve problemli internet kullaniminin dusuk duzeyleri ile iliskisi oldugu gorulmustur. Bu cercevede ozellikle son yillarda internet kullaniminin yayginliginin giderek arttigi dusunuldugunde, bireylerin gelisiminde oz disiplin saglayabilecekleri unsurlarin arastirilmasi ve desteklenmesi onemli gorulmektedir. Son yillarda pozitif psikolojide onemli bir yer bulmaya baslayan umut kavraminin da problemli internet kullaniminda yordayici bir degisken oldugu gorulmektedir. Bu calisma kapsaminda calisma grubu olarak universite ogrencileri secilmistir. Lise gruplari ve yetiskin gruplari ile yapilan calismalarda cikan sonuclarin degerlendirilmesi de alana katki saglayacaktir. Ayrica bu calismada internetin kullanim alanlari ile cinsiyet arasindaki iliskiler degerlendirilmemistir. Gelecek calismalarda internetin farkli kullanim alanlari ve problemli internet kullanimi arasindaki iliskiler incelenebilir. Nitel veriler ile calismanin desteklenmesi de bireylerin problemli internet kullanim davranislarini ayrintili olarak degerlendirilmesini saglayacaktir. |
