| Popis: |
Son 10 yil boyunca, yaklasik 10 milyon cocugun savaslarda oldugu ve yaklasik 300 bin cocugun 30’dan fazla catisma bolgesinde savasmakta oldugu tahmin edilmektedir. Silahli catismalar sonucu ortaya cikan durumlar savunmasiz ve incinebilir olmalari nedeniyle oncelikle cocuklarin sagliklarini etkilemekte ve bunu pek cok degisik sekilde yapmaktadir. Savas nedeniyle cocuk sagligi olum, yaralanma ve sakatlanma, hastalik, iskence ve tecavuz, psikolojik etkilenme, goce zorlanma, egitimden yoksun kalma, ebeveyn kaybi, sosyo-kulturel degisim yasayarak cesitli sekillerde etkilenebilmektedir. Cocuk Haklarina Dair Sozlesmesinde savas sucu olarak kabul edilmesine ragmen cocuklar asker olarak kullanilmakta ve cinsel siddet sistematik olarak uygulanmaktadir. Evlerini terk etmeye zorlanan cocuklarin %5’i goc sirasinda ailelerini kaybetmektedir. Savas sonucu ailesinden ayrilmis cocuklar arasinda mortalite cok yuksektir. Olumlerin %85’i multeci kamplarina ulastiktan sonraki ilk 2 gun icinde gorulmektedir. Diger cocuklar ise, dil ve gelenek kaybi, goctukleri bolgelerde kabul gormeme gibi sorunlar yasamaktadirlar. Bu nedenlerden dolayi, cocuklarin binlercesi savasin olumsuz etkilerini yasamlari boyunca uzerlerinde tasimak zorunda kalmaktadir. Ayrica Yas, cinsiyet gibi faktorler cocuklarda savasin yikici etkilerinin farkli sekil ve derecede ortaya cikmasina neden olmaktadir. Savasin etkilerini kiz cocuklari daha duygusal yasarken; erkekler durumu icsellestirip, disa vurarak daha fazla davranissal bozuklugu gosterirler. Rehabilitasyon calismalarinda cocuklarin cinsiyeti, yasi, gelisimsel donem ozellikleri dikkate alinmali, kisa ve uzun vadeli basa cikma mekanizmalari bu dogrultuda olusturulmalidir. Fiziksel ve cinsel siddete ugramis, aile uyelerini kaybetmis cocuklara oncelikli sira verilmelidir. Cocuklari saglikli olmayan bir toplumun gelecekte saglikli bir toplum olmasi dusunulemez. Bu nedenle savastan zarar gormus cocuklar icin en kisa zamanda rehabilitasyon programlari uygulanmalidir. Toplumun gelecekteki refahi da goz onunde bulundurulup, cocuk haklari sozlesmesi cercevesinde hareket etmek onemlidir. Bu yazida savasin cocuklar uzerindeki saglik etkileri ve bunun yani sira savasa maruz kalan cocuklara yaklasim degerlendirilmeye calisilmistir. |
