| Popis: |
Σκοπός της διατριβής ήταν η διερεύνηση των βενθικών μακροπανιδικών κοινοτήτων κινητού υποστρώματος στον κόλπο Βασιλικού στην Κύπρο. Συλλέχθηκαν και αναλύθηκαν δείγματα μακροπανίδας, εφαρμόστηκαν δείκτες ποικιλότητας, εκτιμήθηκε η οικολογική κατάσταση του κόλπου Βασιλικού και τα αποτελέσματα αποτυπώθηκαν σε χάρτες. Ακολούθως, καθορίστηκαν και περιγράφηκαν οι βενθικές βιοκοινότητες των κινητού υποστρώματος του κόλπου Βασιλικού και αναγνωρίστηκαν οι σημαντικότεροι αβιοτικοί παράγοντες που συνέβαλαν στη συγκρότηση τους. Παράλληλα εξετάστηκε η δυνατότητα χρήσης συγκεκριμένων ταξινομικών ομάδων καθώς και της Μεθόδου Τροφοληψίας, για τον καθορισμό και περιγραφή των βενθικών βιοκοινοτήτων. Επίσης ελέγχθηκε κατά πόσο η εφαρμογή των δεικτών ποικιλότητας στα επίπεδα γένους και οικογένειας μπορούσε να δώσει αποδεκτά αποτελέσματα (ταξινομική επάρκεια). Στο πλαίσιο υλοποίησης προγραμμάτων παρακολούθησης (2011-2014) διερευνήθηκε η βενθική μακροπανίδα πλησίον τριών ιχθυοτροφείων που δραστηριοποιούνται στον κόλπο Βασιλικού. Τέλος, συντάχθηκαν κατάλογοι βενθικών ειδών για τις ταξινομικές ομάδες Polychaeta (Annelida) και Amphipoda-Amphilochidea & Sendicautada (Crustacea-Arthropoda).Καταμετρήθηκαν 45.721 ζωοβενθικοί οργανισμοί, οι οποίοι ταξινομήθηκαν σε 12 φύλα πανίδας, με το φύλο Annelida να υπερέχει έναντι όλων των άλλων ταξινομικών ομάδων. Καταγράφηκαν 10 ξενικά είδη, ένα νέο είδος για την επιστήμη, το αμφίποδο Microdeutopus periergos sp. nov ενώ τέσσερα άλλα είδη πολυχαίτων παρουσιάζουν ιδιαίτερο ταξινομικό ενδιαφέρον καθώς φαίνεται να αποτελούν νέα είδη για την επιστήμη. Η οικολογική ποιότητα των υδάτων σε σταθμούς που βρίσκονταν πλησίον ανθρωπογενών δραστηριοτήτων, βρέθηκε να είναι υποβαθμισμένη. Ο δείκτης ΒΕΝΤΙΧ παρουσίασε τη μεγαλύτερη ευαισθησία ως προς το οργανικό φορτίο. Οι μικρότερες τιμές των δεικτών ποικιλότητας καταγράφηκαν στους ρηχότερους σταθμούς, καθώς και στους λιμένες, ενώ οι μεγαλύτερες τιμές καταγράφηκαν πλησίον των ιχθυοτροφείων, όπου το οργανικό φορτίο φαίνεται να αποτελεί πηγή τροφής για τους βενθικούς οργανισμούς. Η εφαρμογή των δεικτών ποικιλότητας στο επίπεδο γένους και οικογένειας βρέθηκε να αποδίδει καλά και ως εκ τούτου θα μπορούσαν να εφαρμοστούν σε ανώτερα ταξινομικά επίπεδα. Στον κόλπο Βασιλικού διακρίνονται δύο κύριες βιοκοινότητες: (α) η «Βιοκοινότητα των λεπτών παράκτιων άμμων της υποπαραλιακής ζώνης σε ολιγοτροφικά συστήματα της Ανατολικής Μεσογείου», που βρίσκεται στην υποπαραλιακή ζώνη, σε βάθη 4-13m, σε αμμώδη μετρίως ταξινομημένα υποστρώματα με μέσο οργανικό φορτίο 3,032+1,489% και (β) η «Βιοκοινότητα των ιλυοαμμωδών υποστρωμάτων της υποπαραλιακής και περιπαραλιακής ζώνης σε ολιγοτροφικά συστήματα της Ανατολικής Μεσογείου», που βρίσκεται σε βάθη 12-59m, σε ιλυοαμμώδη φτωχά ταξινομημένα υποστρώματα με μέσο οργανικό φορτίο 6,759+1,842%. Η δεύτερη βιοκοινότητα με τη σειρά της περιλαμβάνει: (α) την «Κοινότητα με Loripes orbiculatus (=lacteus), Aphelochaeta filiformis, Melinna palmata σε υποστρώματα ιλυώδους άμμου της υποπαραλιακής και περιπαραλιακής ζώνης» που διαχωρίζεται στην «Υποκοινότητα Loripes orbiculatus (=lacteus)» και στην «Υποκοινότητα Melinna-Aphelochaeta-Protodorvillea» [(i) «Φάση Melinna palmata των ιλυοαμμωδών υποστρωμάτων της κατώτερης υποπαραλιακής ζώνης» και (ii) «Υποκοινότητα χονδρόκοκκων ιζημάτων με Protodorvillea kefersteini της υποπαραλιακής και ανώτερης περιπαραλιακής ζώνης»] και (β) την «Κοινότητα Aphelochaeta filiformis, Cirrophorus turcicus και Paradoneis lyra ιλυοαμμωδών υποστρωμάτων της ανώτερης περιπαραλιακής ζώνης σε ολιγοτροφικά συστήματα της Ανατολικής Μεσογείου». Ο διαχωρισμός στις επιμέρους ομάδες αποδίδεται στο βάθος, τον τύπο του υποστρώματος και το οργανικό φορτίο, τα οποία αναγνωρίστηκαν και από αρκετές άλλες επιστημονικές έρευνες. Οι ταξινομικές ομάδες «Polychaeta-και-Mollusca-μαζί» και «Polychaeta», αποτελούν τα καταλληλότερα ταξινομικά υποκατάστατα για τη διερεύνηση των βενθικών βιοκοινοτήτων του κόλπου Βασιλικού καθώς επίσης, και τα Crustacea, τα Mollusca και η Μέθοδος Τροφοληψίας, που θα μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιηθούν σε μικρότερο όμως βαθμό.Στo πλαίσιο περιβαλλοντικής παρακολούθησης των τριών ιχθυοτροφείων (2011-2014), καταμετρήθηκαν συνολικά 105.058 βενθικοί οργανισμοί που ταξινομήθηκαν σε 11 φύλα πανίδας με το φύλο Annelida να υπερέχει. Οι μεγαλύτερες αφθονίες ατόμων καταγράφηκαν μέχρι και την απόσταση των 50 m. Η οικολογική κατάσταση παρουσίασε γενική τάση βελτίωσης, η οποία είναι ιδιαίτερα εμφανής πέραν των 50 m. Παρόμοια τάση παρατηρήθηκε και στους δείκτες ποικιλότητας. Τα αποτελέσματα αυτά είναι σύμφωνα με άλλες επιστημονικές έρευνες που διεξήχθηκαν σε ιχθυοτροφεία.Στις παράκτιες περιοχές της Κύπρου, μέχρι σήμερα, έχουν καταγραφεί 143 είδη αμφιπόδων (Amphilochidea & Sendicautada) και 466 είδη πολυχαίτων. Από αυτά, 25 αμφίποδα και 52 πολύχαιτοι, αποτελούν πρώτες αναφορές για την Κύπρο και προστέθηκαν με την παρούσα έρευνα. Η διεξαγωγή περαιτέρω ερευνών σε βενθικές βιοκοινότητες κινητού αλλά και σκληρού υποστρώματος αναμένεται να αποφέρει σημαντικές πληροφορίες, όχι μόνο για τη σύνθεση της βενθικής πανίδας της Κύπρου, αλλά και για τη χωροκατανομή των βενθικών ειδών, καλύπτοντας σταδιακά το κενό πληροφόρησης που υπάρχει για την περιοχή αυτή της Ανατολικής Μεσογείου.Η παρούσα έρευνα αποτελεί την πρώτη έρευνα που υλοποιήθηκε στην Κύπρο για την περιγραφή βενθικών βιοκοινοτήτων κινητού υποστρώματος και τα αποτελέσματα αυτά μπορούν να αποτελέσουν σημείο αναφοράς για τη βιοπαρακολούθηση του βενθικού συστήματος του κόλπου Βασιλικού αλλά και των ακτών της Κύπρου γενικότερα. |
