| Popis: |
Aydinlanma doneminden, modern topluma; modern toplumdan, post-modern topluma geciste yasanilan degisimler ve gelismeler, beraberinde bircok yenilikleri ve ozlemleri de getirmistir. Yasanilan bu degisimler, mimariden sahne sanatlarina kadar sanatin her asamasina yansimistir. Tuketicilerin post-modern kulturden neler bekledigini ve bu bekleyisin sanata nasil yansidigini, hedef kitle uzerinde nasil bir etki biraktigi incelenmistir. Mimari eserlerden, donem dizilerine, pop muzikten, Retro muzige kadar her daldaki degisimlerini orneklerle, gunumuze entegre ederek, nostaljinin hayatimizdaki yeri ve onemi aciklanmaya calisilmistir. Turkiye’ye ozgu olan, oryantalizmin icinde bulundurdugu bir halk muzigi turu olan arabesk, duygusal, isyankar, karsiliksiz ask, umutsuzluk ve basarisizliklarla dolu olan bir hayatin muzige aktarildigi, ensturumantal degerleri de icinde barindirdigi bir sanat dali olmaktadir. Arabesk kulturunu, daha sonra Anglo-Amerikan rock 'n' roll muzik tarziyla birlestiren arabeskciler, Orhan Gencebay, Azer Bulbul, Muslum Gurses, Ibrahim Tatlises, Selami Sahin, Ferdi Tayfur gibi sesler, yeni bir arabesk kulturun dogmasina sebep olmuslar ve ortaya Turk motifleri tasiyan oryantalizmi icinde barindirdigi bir Anglo-Amerikan rock ‘n’ roll muzigi cikmistir. Nostaljiye duyulan ozlemin, beraberinde post – modern muziklerin dogmasina sebep oldugu gozlemlenmektedir. Orhan Gencebay’in, Muslum Gurses’in, Ibrahim Tatlises’in, Selami Sahin’in, Ferdi Tayfur’un temsil ettigi arabesk – fantezi nostaljisi, yerini gunumuz alt yapi sistemlerine birakmis olsa da; genimizde yer eden, gecmisimizde iz birakan jiletleme – isyan etme kulturunden vazgecmedigimizi de bizlere gostermektedir. Onceleri alt kulturun daha cok tercih etigi, kirsal kesimde yasayanlar tarafindan daha cok dinlenen bir muzik turu olan arabesk, gunumuzde bircok kesim tarafindan da dinlenmekte ve gunumuz pop sarkicilari tarafindan icra edilmektedir. 1980’lerde pop kulturu nam salmis ve Avrupa’dan gelen pop kulturu etkisi bizim ulkemizde de yerini almaktadir. Fakat, kendisinden once gelen arabesk kulturunden etkilenmis ve ortaya arabesk – pop bir muzik dali ortaya cikmistir. 2000’li yillara gelindiginde, arabesk – pop populerligini pop kulturune birakmis ve arabesk – pop fantezi dali altinda yerini icra ettirmeye devam ettirmektedir. Fantezi muzik, Turk Sanat Muzigi (TSM) etkisinde olan bir muzik tarzi olmaktadir. Calismamizda ozellikle Orhan Gencebay arabeskine yer verilmis oldugundan, Orhan Gencebay arabeskinin cikis nedenlerinden bahsetmek isterim. Orhan Gencebay arabeskinin ortaya cikis nedenlerinden en onemlisi, devlet mudahalesidir. Cumhuriyet’in ilaniyla birlikte Osmanli Imparatorlugu’yla olan tum baglarinin kopmasini istemesi ve daha cok batililasma cabasi icinde olmasindan gelmektedir. 1930’lu yillarda radyo ve televizyonlarda yayin yasaklarinin olusmasi (Ozbek, 2012: 138), seslerin duyurulmak istenmesi, bir isyan, dusuncenin ozgurce ifade edilememesi arabeskin ortaya cikmasinda en buyuk etkenlerden olmaktadir. 1960’li yillara gelindiginde ise; gecmise duyulan ozlem hissedilmekte ve gecmisten kopus oldugundan gelenekler ve goreneklerden yola cikilarak, o gunun kosullarinda eskiye dem vurulma soz konusu olmaktadir. Arabesk muzigi icra eden Orhan Gencebay’in 1930’larda Misir muziginden etkilendigi ve aslinda bir Arap muzigi yapildigi one surulse de, gercekte Misir muziginin de Turk muziginden etkilendigi arastirmalar sonucu ortaya cikmistir. Dolayisiyla; Orhan Gencebay’in aslinda Arap muzigi degil, Turk Muzigi yaptigi sonucuna varilmistir. Bu baglamda; Orhan Gencebay arabeski, Turk Muzigi kurallari cercevesinde Turk muzigini icra eden bir muzik turu yapmaktadir (Ozbek, 2012: 163). Orhan Gencebay arabeskin ozelliklerinden bahsetmemiz gerekirse; bicim kullanimina onem verilmektedir. Gencebay, arabesk felsefesinde melez bir bicim kullanmaktadir. Melez bicimden bahsettigimiz ozellik ise; gerek Turk Halk Muzigi gerekse Turk Sanat Muzigi ve Oryantal bulgularin barindirildigi, Bati Muziginin ritmini alan bir tarz olmaktadir. Turk Muzigi’nde nagmelere ve sozlere onem veriliyorken, Bati Muziginde daha cok alt yapi sistemlerine ve muzige onem verilmektedir (Ozbek, 2012: 174). Orhan Gencebay, iyi biz saz ustadi, beste yaziyor, duzenliyor, yonetiyor ve de soyluyor. Dolayisiyla arabesk pazarindaki bircok meslek tasindan kendini ayirabilmektedir. Orhan Gencebay, ayni zamanda ulkesini seven bir sanatci olmaktadir. Dolayisiyla ulkesi icin calismalar yapmis ve bircok odul almistir. 1960’li yillarin ortasinda Istanbul’ a gelerek, hissettigi ve istedigi arabesk kulturunu Istanbullularla paylasiyor. Bircok gazinolarda sahne alarak, arabesk anlayisini biz dinleyicilerle paylasiyor. Kendiyle butunlestirmis oldugu insanseverlik anlayisini dinleyicilerini de yansitiyor ve halkin uzerinde etkili oluyor. Isyan ve basarisizlik temelli olan arabesk kulturu, Orhan Gencebay arabeskiyle yeniden doguyor ve sevgi temelli duygular barindiran bir muzik tarzi yerini aliyor. Insanin ic dunyasindaki gel gitlerini yansitan, donusum ve degisimleri yansitan donem yerini, sevmeye, sevgiye, sevin ve sevilin dusuncesine birakiyor. Dolayisiyla bu degisim, modernlesme yapisina onculuk ederek, sembolik olarak kultur endustrisi icinde yer alan kentli populer kultur ureticisidir (Ozbek, 2012: 177). Tum bu anlatilanlardan yola cikilarak, kisaca modern toplum ve post modern topluma yer verilmis, post- modernitenin ne olduguna deginilmis ve tuketim toplumunda post – modern toplumun tutumuna deginilmek istenmistir. Tuketim toplumundan bahsederken, pazarlama iletisimi unsurlarina da yer verilmis, modern toplumdan post – modern topluma gecerken pazarlama karmasinin ne sekilde degistigi incelenmek istenmistir. Pazarlamanin 4P’si nasil 6P oldu? Ve en onemlisi muzik sektorundeki bu ilerleme, seyirciye ve sanatciya, nostaljik anlamda nasil etki ettigi arastirilmistir. Gunumuzde nostaljiye duyulan ozlemin, muzik basta olmak uzere nasil sanati etkiledigi de 4P ve pazarlama karmasi cercevesinde incelenmistir. |
