| Popis: |
Σκοπός της παρούσας διατριβής αποτελεί η διερεύνηση της χρήσης των Συμμετοχικών Ενεργητικών Εκπαιδευτικών Τεχνικών (ΣΕΤ) για τη βελτίωση των μεθόδων διδασκαλίας της Ελληνικής Γλώσσας στο Δημοτικό Σχολείο. Τέθηκε επίσης ως στόχος η προσπάθεια βελτίωσης της χρήσης τους, μέσω ενδοσχολικής επιμόρφωσης στα Δημοτικά Σχολεία στα οποία διενεργήθηκε η έρευνά μας. Επιδιώξαμε να αναδειχθούν οι παράμετροι που βοηθούν τους/τις εκπαιδευτικούς να βελτιώσουν τις μεθόδους διδασκαλίας τους. Στην εργασία προτείνουμε ένα σύγχρονο μοντέλο ενδοσχολικής επιμόρφωσης που αφορά τις Συμμετοχικές Εκπαιδευτικές Τεχνικές και σχεδιάστηκε με βάση τις απόψεις, τις αντιλήψεις και τις προτάσεις των εκπαιδευτικών. Στόχος είναι οι δάσκαλοι/ες να αποκτήσουν γνώσεις, να αναπτύξουν ενδιαφέρον και να διαμορφώσουν θετικές στάσεις απέναντι στην εφαρμογή Συμμετοχικών Ενεργητικών Εκπαιδευτικών Τεχνικών, να χρησιμοποιούν με επιτυχία διαφορετικές εκπαιδευτικές τεχνικές αλλά και να χρησιμοποιούν τις Νέες Τεχνολογίες στη διδακτική πρακτική. Πεδίο της έρευνας αποτέλεσαν επτά (7) Δημοτικά σχολεία στην περιοχή των Γρεβενών. Ένα οκταθέσιο, δύο εξαθέσια στην πόλη που λειτουργούν ως ολοήμερα, ένα δωδεκαθέσιο της πόλης με Ε.Α.Ε.Π. πρόγραμμα (Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα), ένα εξαθέσιο σε ημιαστική περιοχή, ένα διθέσιο και ένα μονοθέσιο που λειτουργούν σε αγροτική-κτηνοτροφική περιοχή. Συνολικά στην έρευνα συμμετείχαν πενήντα πέντε (55) δάσκαλοι/ες. Η έρευνά μας βασίζεται στις αρχές της μεθοδολογικής προσέγγισης της έρευνας δράσης, διήρκησε δύο σχολικά έτη, συγκεκριμένα το 2013-14 και το 2014-15 και κάθε έτος περιείχε δύο κύκλους δράσεων. Η έρευνα-δράσης είναι μια παρέμβαση μικρής κλίμακας στο πλαίσιο της σχολικής πραγματικότητας και η επί τόπου εξέταση των επιδράσεων αυτής της παρέμβασης. Η εφαρμογή της μεθόδου στο πλαίσιο του σχολείου στοχεύει κυρίως στη βελτίωση της διδακτικής πρακτικής, αλλά και στην αύξηση των γνώσεων σχετικά με αυτή την πρακτική. Χρησιμοποιήσαμε ως τρόπους συλλογής δεδομένων, το ερωτηματολόγιο, τη συνέντευξη και το ημερολόγιο για να πετύχουμε την μεθοδολογική τριγωνοποίηση. Οι εκπαιδευτικοί της έρευνας πιστεύουν ότι οι κύριοι παράγοντες που επηρεάζουν την ποιότητα και αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας στο μάθημα της Γλώσσας είναι ο/η δάσκαλος/α και οι μαθητές/τριες. Εκτιμούν ακόμα, ότι η διδασκαλία επηρεάζεται από την υλικοτεχνική υποδομή του σχολείου, τα μέσα διδασκαλίας και το εποπτικό υλικό. Κρίνουν σημαντικό το να γνωρίζει ο/η δάσκαλος/α να χρησιμοποιεί τις συμμετοχικές εκπαιδευτικές τεχνικές (ΣΕΤ) και να εφαρμόζει τη διαθεματικότητα στη διδασκαλία. Θεωρούν βασική προϋπόθεση τον συνδυασμό του ταλέντου του/της εκπαιδευτικού και της χρήσης των κατάλληλων εκπαιδευτικών τεχνικών. Οι δάσκαλοι/ες αναγνωρίζουν ότι πρέπει να χρησιμοποιούνται συμμετοχικές εκπαιδευτικές τεχνικές στο μάθημα της Ελληνικής Γλώσσας στο Δημοτικό Σχολείο ώστε η διδασκαλία να γίνει πιο διαδραστική και πιο ενδιαφέρουσα για τους/τις μαθητές/τριες. Θεωρούν ότι η χρήση των Σ.Ε.Τ. μπορεί να αυξήσει τα αποτελέσματα της μάθησης και να συμβάλει σε θετικά συναισθήματα των μαθητών/τριών για το σχολείο, τους/τις συμμαθητές/τριες και το αντικείμενο της διδασκαλίας. Επίσης η χρήση των ΣΕΤ έχει άμεσα και έμμεσα θετικά αποτελέσματα στις σχέσεις των μαθητών/τριών μεταξύ τους αφού παρακινούν ο/η ένας/μία τον/την άλλο/άλλη και υπάρχει αλληλεπίδραση. Η έρευνά μας καταδεικνύει ότι οι δάσκαλοι/ες στην πλειοψηφία τους είναι εξοικειωμένοι με ένα σημαντικό αριθμό ενεργητικών/συμμετοχικών τεχνικών και τις εφαρμόζουν συχνά στη διδασκαλία του γλωσσικού μαθήματος αλλά και σε άλλα μαθήματα (κυρίως τις ομάδες εργασίας). Όσοι/ες δεν τις εφαρμόζουν καθημερινά αυτό γίνεται λόγω του χαρακτήρα του μαθήματος, των συνθηκών, του περιορισμένου διδακτικού χρόνου και του άγχους κάλυψης της διδακτέας ύλης. Διαπιστώνουμε ότι οι εκπαιδευτικοί στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας χρησιμοποιούν περισσότερο τις τεχνικές που γνωρίζουν καλά και αποφεύγουν τις λιγότερο γνωστές. Θεωρούν ότι το Αναλυτικό Πρόγραμμα και τα σχολικά βιβλία προωθούν μεν τη χρήση των Σ.Ε.Τ. αλλά δεν ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες των μαθητών/τριών. Οι εκπαιδευτικοί δηλώνουν ότι οι συμμετοχικές εκπαιδευτικές τεχνικές βοηθούν πολύ στο μάθημα της Γλώσσας, στον τρόπο που μαθαίνουν οι μαθητές/τριες, στη συνεργατικότητα και στην κοινωνικοποίηση. Θεωρούν ότι οι μαθητές/τριες παίρνουν ρόλους κατά τη διάρκεια της διδακτικής διαδικασίας και ενθουσιάζονται. Πιστεύουν ότι το μάθημα γίνεται πιο ελκυστικό, βιωματικό και ενδιαφέρον, οι μαθητές/τριες έρχονται πιο κοντά και η μάθηση γίνεται ενεργητική. Η χρήση των Σ.Ε.Τ. βοηθάει στην κατανόηση της νέας γνώσης, αυξάνεται η απόδοση του/της μαθητή/τριας, εφαρμόζεται έτσι το μαθητοκεντρικό μοντέλο της γνώσης και οι μαθητές/τριες οργανώνουν καλύτερα τη σκέψη τους, εφόσον διαχειρίζονται τις πληροφορίες με τη δική τους συμμετοχή. Τονίζουν ότι οι Σ.Ε.Τ. βοηθάνε όλους τους μαθητές/τριες στην καλύτερη κατανόηση και ευκολότερη παραγωγή του γραπτού και προφορικού λόγου. Υπάρχει συναγωνισμός, άμιλλα, παιχνίδι, λειτουργεί σωστά η ομάδα, γιατί κάθε μέλος της ομάδας με την εφαρμογή των ΣΕΤ νιώθει εντονότερα το συναίσθημα της συμμετοχής, της προσφοράς, της ευθύνης και της συνεισφοράς στην πορεία προς τη μάθηση. Η πλειοψηφία των δασκάλων έχει την άποψη ότι η χρήση των Συμμετοχικών εκπαιδευτικών τεχνικών (Σ.Ε.Τ.) βοηθάει όλους/ες τους/τις μαθητές/τριες στην πορεία προς τη μάθηση και ιδιαίτερα τους/τις μαθητές/τριες που έχουν μαθησιακές δυσκολίες ή είναι αλλόγλωσσοι/ες. Κι αυτό γιατί θεωρούν ότι με τις Σ.Ε.Τ. αυξάνεται η αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών/τριών, η αυτοπεποίθησή τους και βελτιώνεται η σχολική επίδοση. Τονίζουν το γεγονός πως ιδιαίτερα τα αλλόγλωσσα παιδιά και τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες βοηθούνται ιδιαίτερα και παρακινούνται για μεγαλύτερη συμμετοχή στη διδακτική διαδικασία. Αυτό τους δίνει ένα πλεονέκτημα για συμμετοχή ισότιμη και στην υπόλοιπη σχολική ζωή αλλά και στις εξωσχολικές δραστηριότητες ακόμα και στο παιχνίδι τους. Τέλος συμβάλει στη βελτίωση των σχέσεων όλων των μαθητών/τριών μεταξύ τους. Οι δάσκαλοι/ες προτείνουν να γίνουν αλλαγές στα βιβλία και να μειωθεί η διδακτέα ύλη. Τα κείμενα να γίνουν πιο ενδιαφέροντα, μεγαλύτερης λογοτεχνικής αξίας με θέματα τοπικού ενδιαφέροντος και ανθρωπιστικού χαρακτήρα. Συνιστούν να δίνεται έμφαση στον λόγο, στην λειτουργική ομιλία και στην κατανόηση των κειμένων. Επίσης να ενσωματωθεί στη διδασκαλία της Γλώσσας διαδραστικός πίνακας, εκπαιδευτικό λογισμικό, οπτικοακουστικό υλικό και ηλεκτρονικά παιχνίδια. Θεωρούν απαραίτητη την ύπαρξη οργανωμένου εργαστηρίου Η/Υ, γωνιά υπολογιστή και βιντεοπροβολέα σε κάθε τάξη. Χαρακτηρίζουν σημαντική τη συνεργασία και την ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των εκπαιδευτικών και γενικότερα την κουλτούρα συνεργασίας μεταξύ όλων των μελών της σχολικής κοινότητας. Γι’ αυτό προτείνουν να γίνεται θεσμοθετημένα. Οι εκπαιδευτικοί για να επιμορφωθούν σε θέματα συμμετοχικών/ενεργητικών εκπαιδευτικών τεχνικών στη διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας προτιμούν ως τρόπους επιμόρφωσης τις δειγματικές διδασκαλίες, την επιμόρφωση με τη χρήση των Τ.Π.Ε. (εκπαίδευση εξ αποστάσεως, κτλ.) και τα βιωματικά σεμινάρια. Οι δάσκαλοι/ες ζητάνε περισσότερη, πιο τακτική και συστηματική επιμόρφωση σε επίπεδο σχολικής μονάδας από τους/τις Σχολικούς/ες Συμβούλους. Κατά την άποψή τους, τα σημεία έμφασης στην επιμόρφωση τους πρέπει να είναι η χρήση Συμμετοχικών ενεργητικών εκπαιδευτικών τεχνικών (Σ.Ε.Τ.) στη διδακτική πράξη ώστε να εξασφαλίζεται η ενεργός συμμετοχή του/της μαθητή/τριας. Επίσης τους ενδιαφέρει η επιμόρφωση στη διαθεματικότητα, στην πρόληψη και αντιμετώπιση φαινόμενων ενδοσχολικής βίας και στη χρήση της Μυθολογίας, της Λαογραφίας, της Λογοτεχνίας και της Ποίησης στη διδασκαλία της Γλώσσας. Προτείνουν να υλοποιηθεί συστηματική επιμόρφωση, εξειδικευμένη στην ένταξη εκπαιδευτικού λογισμικού στη διδασκαλία όλων των τάξεων καθώς στις εκπαιδευτικές και διδακτικές εφαρμογές των νέων κινητών υπολογιστικών συσκευών. Τα ευρήματα δείχνουν την αποτελεσματικότητα της συνεργατικής έρευνας δράσης στην αυτοβελτίωση των συμμετεχόντων μέσω της αναθεώρησης των προσωπικών θεωριών και των διδακτικών αντιλήψεων τους. Οι εκπαιδευτικοί χαρακτηρίζουν σημαντική εμπειρία και θετική διαδικασία τη συμμετοχή στην έρευνα δράσης η οποία δεν αφορούσε απλώς το τεχνικό μέρος της γνώσης της μεθοδολογίας της έρευνας-δράσης αλλά και την αξιοποίηση του αναστοχασμού στην καθημερινή εκπαιδευτική εµπειρία. Πιστεύουν ότι με την έρευνα δράσης άλλαξε το σχολικό παιδαγωγικό κλίμα όσον αφορά τη χρήση των Συμμετοχικών Εκπαιδευτικών Τεχνικών (Σ.Ε.Τ.). Θεωρούν ότι κατέκτησαν γνώσεις και πως είναι ενημερωμένοι και καταρτισμένοι όσον αφορά τις Συμμετοχικές Εκπαιδευτικές Τεχνικές (Σ.Ε.Τ.). Έχουν την πεποίθηση πως έχουν την ικανότητα να χρησιμοποιούν τις Συμμετοχικές Εκπαιδευτικές Τεχνικές στη διδασκαλία και ότι με τη χρήση των Σ.Ε.Τ. βελτιώθηκε η αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας τους. Οι εκπαιδευτικοί είναι ικανοποιημένοι από τη διαδικασία της έρευνας δράσης και προτείνουν για τη βελτίωση του κλίματος συνεργασίας μεταξύ των εκπαιδευτικών της σχολικής μονάδας κυρίως τη συμμετοχή σε κοινές εκπαιδευτικές και κοινωνικές δράσεις, την ανάπτυξη της συνεργασίας και της συλλογικότητας και τη διαμόρφωση ενός πλαισίου ειλικρίνειας, αλληλοεκτίμησης και αλληλοκατανόησης. Θεωρούν σημαντικούς παράγοντες ακόμα την ανάπτυξη της επικοινωνίας, του διαλόγου και τη βελτίωση και ανάπτυξη των προσωπικών σχέσεων των εκπαιδευτικών. Πιστεύουν ότι η συνεργατικότητα βελτιώνεται με συχνές παιδαγωγικές συναντήσεις και ανταλλαγή απόψεων σχετικά με θέματα διδασκαλίας και θεωρούν ότι η συνέχιση της διαδικασίας της έρευνας δράσης θα συμβάλλει προς αυτήν την κατεύθυνση. |
