| Popis: |
The article describes research related to detecting the feeling of premature fatigue while driving by disabled people. Based on the analysis of the literature on driving by drivers with a significant degree of disability, and based on the authors' experience, two groups of drivers were selected: with paraplegia and tetraplegia. The tests were carried out on vehicles equipped with devices of the following types: handle mounted on the steering wheel, the mechanism for manual operation of gas and brake, automatic gearbox. To identify the phenomenon of premature fatigue, we proposed its definition, measures, and two detection methods. Some measures were quantitative, for example, the number of occurrences of the phenomenon in a given statistical sample, while others were qualitative, for example, the time of occurrence since the beginning of driving. Test methods included driving in real traffic and on the maneuvering yard. Tests conducted in road traffic showed the actual time of occurrence of the studied phenomenon. On the other hand, experiments on the maneuvering area aimed at intensifying operations performed by the driver and, as a result, reducing the time of examination. The assessment of the correctness of the results of the presented method of detecting the feeling of premature fatigue consisted of (i) assessing the convergence of test results from road tests and the maneuvering yard, (ii) compliance of the assessment of the tested devices using individual measures of the studied phenomenon and (iii) comparison of the current test results with the reputation of devices on the market. The research allowed us to identify adaptive devices that caused the feeling of premature fatigue to the most significant and lowest extent. On this basis, in a properly selected research sample of drivers with disabilities, the ergonomics of individual devices can be assessed. At the same time, using the single-person method, you can evaluate the appropriateness of the device selection for a given driver. W artykule opisano badania związane z wykrywaniem odczucia przedwczesnego zmęczenia podczas prowadzenia pojazdu przez osoby niepełnosprawne. Na podstawie przeprowadzonej analizy literatury dotyczącej problematyki prowadzenia pojazdów przez niepełnosprawnych kierowców ze znacznym stopniem niepełnosprawności oraz na podstawie doświadczenia Autorów, wytypowano dwie grupy kierowców: z paraplegią i tetraplegią. Badania przeprowadzono na pojazdach wyposażonych w urządzenia następujących typów: uchwyt zamocowany na kole kierownicy, urządzenie do ręcznej obsługi gazu i hamulca, automatyczna skrzynia biegów. W celu identyfikacji zjawiska przedwczesnego zmęczenia opracowano: definicję zjawiska, jego miary możliwe do wykorzystania w badaniach oraz dwie metody wykrywania. Niektóre miary miały charakter ilościowy, na przykład liczba wystąpień zjawiska w określonej próbie statystycznej, a inne jakościowy, na przykład czas wystąpienia od momentu rozpoczęcia prowadzenia pojazdu. Metody badań obejmowały prowadzenie pojazdu w rzeczywistym ruchu drogowym oraz na placu manewrowym. Testy prowadzone w ruchu drogowym pokazywały rzeczywisty czas pojawiania się badanego zjawiska. Natomiast eksperymenty na placu manewrowym miały na celu intensyfikację wykonywanych przez kierowcę operacji i w efekcie skrócenie czasu badania. Ocena poprawności wyników prezentowanej metody wykrywania odczucia przedwczesnego zmęczenia polegała na: ocenie zbieżności wyników badań z testów drogowych i z placu manewrowego, zgodności oceny badanych urządzeń za pomocą poszczególnych miar badanego zjawiska oraz zbieżności wyników badań z renomą poszczególnych urządzeń na rynku. Przeprowadzone badania pozwoliły na identyfikację urządzeń adaptacyjnych, które w największym oraz najmniejszym stopniu powodowały odczucie przedwczesnego zmęczenia. Na tej podstawie, w odpowiednio dobranej próbie badawczej kierowców z niepełnosprawnościami można oceniać ergonomię poszczególnych urządzeń. Jednocześnie, przy zastosowaniu metody dla pojedynczej osoby, można oceniać słuszność indywidualnego doboru urządzeń dla danego kierowcy. |
