| Popis: |
Zan ifade eden haber-i vâhidin, zannî olan kıyastan daha evlâ olduğu cumhur ulemâ tarafından kabul edilmiştir. Ancak İmâm Mâlik’in bu konu hakkındaki görüşlerini aktaran Mâlikî mezhep imâmları arasında ittifak olmadığını görmekteyiz. İmâm Mâlik’ten haber-i vâhidin ilmî ve amelî değeri hakkında bizzat kendisinden bir rivâyet ulaşmamıştır. Haber-i vâhid kavramına Muvatta’da doğrudan atıfta bulunulmamıştır. Haber-i vâhid kapsamında değerlendirilebilecek rivâyetlerin tahriclerinden hareketle onun haber-i vâhidle ilgili düşüncesine varılabilmiştir. İmâm Mâlik, haber-i vâhidi fıkhî açıdan değerlendirip prensip ve ilkelerine uyanları tercih etmiş, uymayanları tercih etmemiştir. Amel etmediği haber-i vâhidi reddetmemesi hatta rivâyet etmesi bu konudaki hassasiyetini göstermektedir. İmâm Mâlik’in kıyas ve haber te‘âruzundaki kıyastan, her yerde genel geçer olan prensip ve kaideleri kastettiği görüşü ağır basmaktadır. Mâlikî mezhebinde haber-i vâhidin kıyasla te‘âruzunda ikisi arasında cem‘ etmek mümkün taktirde, haber-i vâhid ile kıyastan hangisinin tercih edilmesi konusunda üç farklı görüş ortaya çıkmıştır. 1-Mezhebin ‘Irakıyyûn ulemâsına göre haber-i vâhidin kıyasa te‘âruzunda kıyas habere takdim edilir. 2-Medeniyyûn ulemasına göre haber-i vâhidin kıyasa te‘âruzunda haber kıyasa takdim edilir. 3-Ebu Bekr Muhammed b. Abdillah b. Muhammed el-Ebherî gibi ulemâya göre ise imam Mâlik, kat‘î (usûlî) olan kıyası haber-i vâhide tercih etmiştir. İmâm Mâlik; haber-i vâhidi kat‘î olan bir asl ile te‘âruz edip de başka bir asl ile desteklenmediği durumla Kur’ân’dan veya sahih hadislerden istinbat edilmiş olan kaidelere dayanan kat‘î olan bir asl’a teâruz ettiği durum dışında haber-i vâhidi terk etmemiştir. Bu araştırmamızda haber-i vâhidin tanımı, dereceleri ve kıyasın tanımı yapılmış; haber-i vâhidi kıyasa tercih edenlerin delilleri ile kıyası haber-i vâhide tercih edenlerin delilleri incelenmiştir. |
