The importance of environmental endocrine disrupting chemicals on the obesity development

Autor: Katarzyna Iłowiecka, Wojciech Koch, Lidia Czernicka-Boś, Justyna Zagórska
Rok vydání: 2023
Zdroj: Bromatologia i Chemia Toksykologiczna. :210-223
ISSN: 2353-9054
0365-9445
Popis: Otyłość jest przewlekłą chorobą wynikającą z zaburzenia równowagi energetycznej organizmu. Szacuje się, iż problem nadmiernej masy ciała aktualnie dotyczy niemal 2 miliardów osób na świcie, spośród których 650 milionów cierpi na otyłość. Nadmierna masa ciała zwiększa ryzyko wystąpienia wielu chorób niezakaźnych, głównie zaburzeń układu sercowo-naczyniowego, nowotworów oraz schorzeń metabolicznych. Dodatkowo otyłość pociąga za sobą konsekwencje ekonomiczne, społeczne oraz psychologiczne. Otyłość jest spowodowana nadmierną podażą energii z pożywieniem w stosunku do wydatków energetycznych ustroju. Przyczyn otyłości upatruje się w determinantach fizjologicznych, genetycznych, behawioralnych i środowiskowych, do których zalicza się coraz powszechniej występujące w otoczeniu hormonalnie czynne związki (ang. endocrine disrupting chemicals, EDC). W odniesieniu do otyłości, zidentyfikowano podklasę środowiskowych EDC (tzw. obesogenów), zakłócających homeostazę organizmu i procesy hormonalne. Do najlepiej poznanych obesogenów, które mogą występować w żywności należą: bisfenol A, polichlorowane bifenyle, ftalany (ftalan benzylu-butylu (BBP), ftalan di-n-butylu (DBP), ftalan di-2-etyloheksylu (DEHP), metale ciężkie (arsen, kadm, ołów, rtęć, nikiel) oraz dioksyny. Dowiedziono, że EDC mogą wpływać na kontrolę apetytu czy zaburzać równowagę energetyczną ustroju w kierunku gromadzenia spożytych kilokalorii (tzw. teoria oszczędnego fenotypu). Uważa się, że obesogeny mogą predysponować jednostki do przyrostu masy ciała, szczególnie w przypadku ich ekspozycji we wczesnym okresie życia. Istnieje coraz więcej dowodów naukowych potwierdzających wpływ hormonalnie czynnych związków ze środowiska na rozwój otyłości. Wśród potencjalnych mechanizmów działania obesogenów najczęściej wymienia się wpływ na proces adipogenezy, oddziaływanie na receptor PPARγ oraz zaburzenia homeostazy pracy tarczycy. Konieczne są dalsze badania naukowe, szczególnie oceniające zależność dawka - odpowiedź w celu opracowania skutecznej polityki zdrowotnej, chroniącej przed szkodliwym działaniem ECD. W artykule przedstawiono aktualne badania kliniczne dotyczące potencjalnego związku między ekspozycją na obesogeny środowiskowe, a ryzykiem rozwoju nadmiernej masy ciała.
Databáze: OpenAIRE
Externí odkaz: