| Popis: |
Τελευταία όλο και περισσότερο αναδεικνύεται στη χώρα μας το πρόβλημα του σχολικού εκφοβισμού. Μια πτυχή του προβλήματος η οποία χρήζει μελέτης αφορά την περίπτωση που η εκφοβιστική συμπεριφορά συνδέεται με ζητήματα εθνοτικής και πολιτισμικής ετερότητας, αφού οι αντίστοιχες έρευνες είναι ελάχιστες στην ελληνική βιβλιογραφία.Η παρούσα μελέτη αποσκοπεί στη διερεύνηση της σχέσης της εθνοπολιτισμικής καταγωγής με την επιθετικότητα και τη βία που εκδηλώνεται στο σχολείο.Η μελέτη, εστιάζοντας σε δύο από τις πλέον κοινές μορφές εκφοβισμού που υπάρχουν μεταξύ των εφήβων (λεκτική και κοινωνικός αποκλεισμός), είχε ως στόχους να διερευνήσει: (1) την επίδραση της εθνοπολιτισμικής προέλευσης α) στους τύπους συμμετοχής και στις μορφές εκφοβισμού που εκδηλώνονται στο σχολείο β) στη ρατσιστική θυματοποίηση γ) στις στάσεις των μαθητών για την επιθετικότητα, γενικά και σε σχέση με τον εθνοτικά «άλλο», ειδικότερα, καθώς και δ) στους κοινωνιοψυχολογικούς παράγοντες που αφορούν τους τρόπους με τους οποίους το άτομο αντιλαμβάνεται τον εαυτό του και τον άλλο ως μέλος μιας ομάδας (εθνοτική ταυτότητα, αυτοεκτίμηση, αξιολόγηση της έσω και έξω ομάδας, βαθμός επαφής με εθνοτικά «άλλους», προτιμήσεις για τις διαφορετικές εθνοπολιτισμικές ομάδες), καθώς και τους τρόπους με τους οποίους αντιλαμβάνεται το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ζει (αντιλαμβανόμενη πολυπολιτισμική εκπαίδευση και πρακτική, αντιλαμβανόμενη αντίδραση των εκπαιδευτικών σε περιστατικά ρατσιστικού εκφοβισμού, (2) τη σχέση της ρατσιστικής θυματοποίησης με τους ατομικούς (όπως το φύλο), σχολικούς (όπως το είδος και το μέγεθος του σχολείου) και τους παραπάνω αναφερόμενους κοινωνιοψυχολογικούς παράγοντες, και (3) την επίδραση των ατομικών παραγόντων, των σχολικών παραγόντων, καθώς και των κοινωνιοψυχολογικών παραγόντων, στη ρατσιστική θυματοποίηση.Στη μελέτη συμμετείχαν 214 μαθητές (Ν=109) και μαθήτριες (Ν=105) της Β΄ τάξης 10 Λυκείων (5 ΕΠΑΛ, 5 ΓΕΛ) από την Αλεξανδρούπολη και τη Θεσσαλονίκη. Ως προς την καταγωγή τους 159 μαθητές/-τριες (74%) προέρχονταν από την κυρίαρχη ομάδα, ενώ 54 (26%) προέρχονταν από διαφορετικό εθνοπολιτισμικό περιβάλλον. Τα δεδομένα συλλέχθηκαν βάσει κλιμάκων που μελετούσαν (α) την αντιλαμβανόμενη ρατσιστική θυματοποίηση του ιδίου γενικά (β) την αντιλαμβανόμενη λεκτική ρατσιστική θυματοποίηση και τον αποκλεισμό του ιδίου (γ) την αντιλαμβανόμενη λεκτική ρατσιστική θυματοποίηση των συνομηλίκων (δ) τους τύπους συμμετοχής σε περιστατικά εκφοβισμού/ θυματοποίησης ως θύτες, θύματα και παρατηρητές, (ε) τους ατομικούς παράγοντες όπως είναι το φύλο, (ζ) τους σχολικούς παράγοντες, όπως είναι το είδος και το μέγεθος του σχολείου και (η) τους κοινωνιοψυχολογικούς παράγοντες, όπως είναι η εθνοτική ταυτότητα, η αυτοεκτίμηση, η αξιολόγηση της έσω και έξω ομάδας, ο βαθμός επαφής με εθνοτικά «άλλους», οι προτιμήσεις για τις διαφορετικές εθνοπολιτισμικές ομάδες, οι στάσεις των μαθητών προς την επιθετικότητα γενικά και σε σχέση με τον εθνοτικά «άλλο», η αντιλαμβανόμενη πολυπολιτισμική εκπαίδευση και πρακτική, καθώς και η αντιλαμβανόμενη αντίδραση των εκπαιδευτικών σε περιστατικά ρατσιστικού εκφοβισμού.Από τα αποτελέσματά μας συμπεραίνεται, σε συμφωνία με υπάρχουσες μελέτες στο διεθνή χώρο περισσότερο παρά στην Ελλάδα, ότι οι εθνοτικές μειονότητες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο θυματοποίησης σε σχέση με τα υπόλοιπα παιδιά, καθώς αποτελούν εύκολο και συνήθη στόχο, ιδιαίτερα όταν προέρχονται από χώρα χαμηλού γοήτρου. Επίσης φαίνεται ότι η εθνοπολιτισμική προέλευση επηρεάζει μόνο μερικώς τη ρατσιστική θυματοποίηση. Ατομικοί παράγοντες (φύλο), σχολικοί παράγοντες (είδος σχολείου), καθώς και κοινωνιοψυχολογικοί παράγοντες που αφορούν στους τρόπους με τους οποίους το άτομο αντιλαμβάνεται ένα φαινόμενο (στάσεις για την επιθετικότητα στο σχολείο), τον εαυτό του και τους άλλους (εθνοτική ταυτότητα, αξιολόγηση της έσω ομάδας), καθώς και το κοινωνικό του πλαίσιο (αντιλαμβανόμενη πολυπολιτισμική εκπαίδευση στο σχολείο, αντιλαμβανόμενη αντίδραση των εκπαιδευτικών σε περιστατικά ρατσιστικού εκφοβισμού) φαίνεται επίσης να επιδρούν στη ρατσιστική θυματοποίηση διαφοροποιώντας τις εμπειρίες των εφήβων. Οι διαπιστώσεις αυτές δίνουν το έναυσμα για περαιτέρω έρευνα που θα διευκολύνει την καλύτερη κατανόηση της ρατσιστικής θυματοποίησης και του εκφοβισμού. |
