Κατασκευή υποκειμενικότητας μαθητών και μαθητριών στον λόγο των σχολικών βιβλίων Ιστορίας Γυμνασίου κατά τη περίοδο της επταετούς δικτατορίας (1967-1974)
| Autor: | Μούτσιου, Ολυμπία Κωνσταντίνοu |
|---|---|
| Jazyk: | Greek, Modern (1453-)<br />Greek |
| Rok vydání: | 2022 |
| Předmět: | |
| DOI: | 10.26262/heal.auth.ir.337095 |
| Popis: | Στην παρούσα εργασία διερευνώ τον τρόπο κατασκευής της υποκειμενικότητας των μαθητών και των μαθητριών στον λόγο των σχολικών βιβλίων Ιστορίας του Γυμνασίου κατά τη περίοδο της στρατιωτικής δικτατορίας. Η προσέγγιση αυτή ακολουθεί τη μετακριτική παράδοση στην Έρευνα των σχολικών βιβλίων, αντλώντας τόσο από δομιστικούς όσο και από μεταδομιστικούς λόγους. Στο συγκείμενο αυτό, υιοθετώ την παραδοχή του λόγου (discourse) ως κοινωνικής πρακτικής και αντιμετωπίζω το σχολικό βιβλίο ως κοινωνικό και πολιτισμικό προϊόν με τη δυνατότητα να νοηματοδοτεί, να αναπαριστά, να συγκροτεί και να κατασκευάζει την πραγματικότητα. Την υποκειμενικότητα αντιμετωπίζω ως προϊόν του λόγου, ως αποτέλεσμα υποταγής του ατόμου σε καθεστώτα αλήθειας, τα οποία καθιστούν κατανοητή την πραγματικότητα και την διαμορφώνουν με συγκεκριμένο τρόπο. Σκοπός της εργασίας αυτής είναι να διερευνήσει, αφενός, τον τρόπο κατασκευής της εθνικής, θρησκευτικής, φυλετικής, ταξικής και έμφυλης υποκειμενικότητας των μαθητών/τριών και, αφετέρου, το ενδεχόμενο αναπαραγωγής ή μετασχηματισμού των υπαρχουσών σχέσεων εξουσίας και κυριαρχίας στο λόγο της σχολικής ιστορίας. Για την ανάλυση των σχολικών βιβλίων ακολουθώ την Κριτική Ανάλυση Λόγου και συγκεκριμένα την μεθοδολογική προσέγγιση του Ν. Fairclough, επιχειρώντας την ανάλυση σε τρία επίπεδα. Στο πρώτο επίπεδο (μικροεπίπεδο) επιλέγω τη Συστημική Λειτουργική Γραμματική του M.A.K. Halliday και αναλύω τα τυπικά χαρακτηριστικά των κειμένων επιδιώκοντας παράλληλα τη σύνδεση του λεξικογραμματικού και σημασιολογικού επιπέδου των κειμένων αυτών, στο δεύτερο επίπεδο (μεσοεπίπεδο) διερευνώ τις διαδικασίες παραγωγής, διανομής και κατανάλωσης των κειμένων, στο τρίτο επίπεδο (μακροεπίπεδο) επιχειρώ τη σύνδεση ρηματικής πρακτικής και ευρύτερης κοινωνικής πρακτικής του λόγου. Από την ανάλυση των τριών σχολικών βιβλίων ιστορίας φάνηκε ότι: α) ο λόγος της σχολικής ιστορίας αναπαράγει και φυσικοποιεί τις σχέσεις εξουσίας και κυριαρχίας που διαπερνούν τη περίοδο της επταετούς δικτατορίας, β) η κατασκευή της υποκειμενικότητας των μαθητών/τριών συμβαίνει μέσω μιας ποικιλίας παραγόμενων και μεταβαλλόμενων λόγων. Η εθνική, θρησκευτική, ταξική, φυλετική και έμφυλη υποκειμενικότητα κατασκευάζονται μέσα από διακριτούς λόγους, οι οποίοι αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους, κατασκευάζοντας μια συλλογική πολιτισμική υποκειμενικότητα. Οι μαθητές/τριες ενδέχεται να συμμορφώνονται με την κυρίαρχη ιδεολογία της δικτατορίας, να μετατρέπονται σε εθνικά, θρησκευτικά, ταξικά, φυλετικά και έμφυλα υποκείμενα και τελικά να αυτοπειθαρχούνται μέσα από τις «κανονιστικές» γνώσεις που επιβάλλει η σχολική ιστορία. In the present study I investigate the construction of students' subjectivity in high school history textbooks during the seven-year dictatorship (1967-1974). This approach follows the post - critical tradition in School Textbook Research, drawing on both structural and post-structural discourses. In this context, I adopt the assumption of discourse as a social practice and I see textbook as a social and cultural product with the ability to interpret, represent, form and construct reality. I see subjectivity as a product of discourse, as a result of submission of the individual to regimes of truth, which make reality understandable and form it in a specific way. The purpose of this study is, on the one hand, to investigate the construction of national, religious, racial, class and gender subjectivity of students and, on the other hand, the possibility of reproduction or restructuring of the existing relations of power and domination in school history discourse. For textbook analysis I draw from Critical Discourse Analysis and specifically from the methodological approach of N. Fairclough, attempting the analysis on three levels. At the first level (micro-level) I choose Systemic Functional Grammar of M.A.K. Halliday and I analyze the typical characteristics of the texts while seeking the connection of lexicographic and semantic level of these texts, at the second level (meso-level) I explore the processes of production, distribution and consumption of the texts, at the third level (macro-level) I attempt to connect discourse practice with the wider social practice of discourse. The analysis of the three history textbooks showed that: a) school history discourse reproduces and naturalizes the relations of power and domination that go through the period of seven-year dictatorship, b) the construction of students’ subjectivity occurs through a variety of generated and reconstructed discourses. National, religious, class, racial and gender subjectivity are constructed through distinct discourses, which interact with each other, constructing a collective cultural subjectivity. Students may conform to the dominant ideology of dictatorship, to be transformed into national, religious, class, racial and gender subjects and finally to self-discipline through the “regulatory” knowledge imposed by school history. |
| Databáze: | OpenAIRE |
| Externí odkaz: |
|