| Popis: |
“Tercüme” comes from the Arabic “terceme” word means “çeviri”and it transfers the words from one language to another. This activityhas important role on the intercultural communication, to know thecommunities‟ each other and the development of idea and science.Civilizations enter from one country to another through thetranslation. An important part of the religious and didactic literature ofAttar‟s Mantıku‟t -Tayr enters our literature via translation. This workhas gained to be the source work by handling the mysticism doctrinewith an allegorical language and subject integrity and offering to thepublic. Translations and similars of the Mantıku‟t -Tayr were written inour literature starting from the XIV. century until the XVIII. century.Mantıku‟t- Tayr of the Gülşehrî (1317), Lisanü‟t- tayr of Ali ŞirNevaî (1498/1499), Deh Murg of the İranlı Şemsî (1514), Simurg-nâmeof Ibrahim Gülşenî (1533), Gülşen-i Simurg of Zaîfî (1559), Ravzatü‟t-Tevhîd of Ârifî Mehmed (1563) , İnşirâhu‟s-Sadr of Kadıoğlu SheikhMehmed (1578), Gülşenâbâd by Şemseddin Sivâsî (d. 1595) andMantıku‟l- Esrâr of Fedâî Dede(d.1635) are from these works.At this work,the translations of Mantıku‟t-Tayr have beenanalysed from a different point of view.How the poets who depend onthe former examples and at the same time the poets who leave fromformer ones and go on their own ways strive to create a new formationand to interpret the Works from different points have beenworked.Especially the attitudes and choices of poets who willingly leavefrom the former examples and go on their own ways about supportingstories get the whip hand of them without digressing the work.Also the multifariousnesses of the characters, the order of thework, different interpretation choices and personal wordings have beenvery effective for them to leave from the former examples.No matter its heroes are plants or animals, the number of thecouplets are less or more, supporting stories are different, main ideasand subjects of these works somehow are fed from the work ofAttar,and the masnawis(poem made up of rhymed couplets)have beensuccessfully worked about being original with the efforts of the poets. Arapça "terceme" kelimesinden tercüme; "çeviri" demek olup ifadelerin bir dilden başka bir dile aktarılmasıdır. Toplumların birbirlerini tanımalarında, ilmî ve fikrî gelişmelerde köprü görevini yerine getirmiş bu faaliyet, kültürler arası etkileşimde önemli rol üstlenmiştir.Medeniyetler bir ülkeden diğerine daha çok tercüme yoluyla girer. Dînî-didaktik edebiyatın önemli bir parçası olan Attar'ın Mantıkut-Tayr'ı da edebiyatımıza tercüme yoluyla girmiştir. Tasavvufî öğretiyi allegorik bir dille, konu bütünlüğü içinde ele alan ve hikâyelerle halka indirgeyen bu eser, kaynak eser olma özelliği kazanmıştır. Mantıku't-Tayr'ın edebiyatımızda XIV. yüzyıldan başlayarak XVIII. yüzyıla kadar her yüzyılda tercümeleri ve benzerleri yazılmıştır.Gülşehrî‟nin Mantıku‟t-Tayr„ı (1317), Ali Şir Nevaî‟nin Lisânü‟t-tayr‟ı (1498/1499), İranlı Şemsî‟nin Deh Murg „u(1514), İbrahim Gülşenî‟nin Sîmurg-nâme‟si (d. 1533), Zaîfî‟nin Gülşen-i Sîmurg‟u (d. 1559), Ârifî Mehmed‟in Ravzatü‟t-Tevhîd‟i (d.1563), Kadıoğlu Şeyh Mehmed'in İnşirâhu‟s-Sadr'ı (1578) ,Şemseddin Sivâsî‟nin Gülşenâbâd‟ı (d. 1595) ve Fedâî Dede‟nin Mantıku‟l- Esrâr‟ı (d.1635) bu eserlerdendir.Bu çalışmada Mantıku‟t-Tayr tercümelerine farklı bir açıdan bakılmış,örneğe bağlı kalanlardan ziyade örnekten ayrılan şairlerin hangi çabalara giriştikleri,esere yeni bir düzen getirme ve eseri farklı açıdan yorumlama uğraşları irdelenmiştir.Örnekten isteyerek ayrılan şairlerin özellikle yardımcı hikâye seçimindeki tasarrufları konuyu dağıtmadan ele almada onlara avantaj sağlamıştır.Ayrıca temsili kahramanların çeşitliliği,eserin tertibi,farklı yorumlama tercihleri ve kişisel üslûp özellikleri örnekten uzaklaşmalarında hayli etkili olmuştur.Kahramanları bitkiler veya hayvanlar olsun, beyit sayısı az veya çok olsun, yardımcı hikâyeler ne derece farklı olursa olsun ana fikir ve konu bakımından bu eserler bir şekilde Attar'ın eserinden beslenmişler, söz konusu mesneviler şairlerin şairlikleri güç ve kudreti nispetinde olabildiğince orijinal olmayı başarabilmişlerdir. |
