| Popis: |
Tatars, has a well-established tradition of oral expression.However, written language in Tatars started to consist of in the fifteenthcentury, but books began to be written in the sixteenth and seventeenthcenturies. Works have given in Tatar literature at the eighteenthcentury and the nineteenth century, but these periods are not veryefficient. Türkîcilik ruled in language up to half of 19th century. Then,Türkiçilik-Tatarçılık discussion started in the region with respect to thewriting language. Rızaeddin Fahreddin has been defender andpractitioner of the idea Türkîçilik from Türkîçilik- Tatarcılık ideas.Rızaeddin Fahreddin has opposed localization and liquidationism inlanguage in the course of a discussion of Tatar language. İn this respectRızaeddin Fahreddin’s literary works needs to be examined. RızaeddinFahreddin lived seventy-seven years and left behind many historical,biographical, pedagogical works. There are Rızaeddin Fahreddin’s twoliterary works named Esma yaki Amel ve Ceza and Selime yaki İffet.First, Rızaeddin Fahreddin’s these two literary works were written in theArabic alphabet and with Ottoman spelling, then transcribed in Cyrillicand re-published. However, there are differences between the twoeditions. For example, there is no in Arabic script used for the textsuffixes in Cyrillic texts. İnstead of thees, there are suffixes of today’sTatar-Bashkir language. In this study, will be examined the names,name, type, name suffixes of Fahreddin'in Rızaeddin’ literary works.Names give clues about the author's style with usage, in terms of themeanings to them and their income suffixes in works. Names play anactive role in directly to the author's style. Therefore, in this articleRızaeddin Fahreddin’s literary works are examined in terms of theauthor uses the names and the suffixes of the names of the works. Tatarlar, köklü bir sözlü anlatım geleneğine sahiptir. Buna rağmen Tatarlarda yazı dili on beşinci yüzyılda teşekkül etmeye başlamıştır, ancak on altıncı ve on yedinci yüzyıllarda kitaplar yazılmaya başlanmıştır. Tatar edebiyatında on sekizinci yüzyıl ve on dokuzuncu yüzyılda da eserler verilmiştir ancak bu dönemler pek verimli değildir. 19. yüzyılın son yarısına kadar dilde Türkîcilik hüküm sürmüştür. Daha sonra bölgede yazı diliyle ilgili olarak Türkiçilik-Tatarçılık tartışması başlamıştır. Türkîçilik, Tatarcılık fikirlerinden Rızaeddin Fahreddin Türkîçilik fikrinin savunucusu ve uygulayıcısı olmuştur. Rızaeddin Fahreddin Tatarcanın gidişatının tartışıldığı bir dönemde dilde mahallîleşme ve tasfiyeciliğe karşı çıkmıştır. Rızaeddin Fahreddin’in edebî eserleri bu bakımdan incelenmesi gereken eserlerdendir. Rızaeddin Fahreddin, yetmiş yedi yıl yaşamıştır ve geride birçok tarihi, biyografik, pedagojik eser bırakmıştır. Rızaeddin Fahreddin’in “Esma yaki Amel ve Ceza”, “Selime yaki İffet” adlı iki edebî eseri vardır. Rızaeddin Fahreddin’in bu iki edebî eseri ilk olarak Arap alfabesiyle ve Osmanlı imlasıyla kaleme alınmıştır. Daha sonra Kiril alfabesiyle de transkribe edilmiştir ve tekrar yayımlanmıştır. Ancak iki basım arasında farklılıklar vardır. Mesela Arap harfli metinlerde kullanılan ekler Kiril harfli metinlerde yoktur, onların yerine günümüz Tatar-Başkurt dillerindeki ekler vardır. Bu çalışmada Rızaeddin Fahreddin’in edebî eserlerindeki isimler, isim türleri, isim çekim ekleri incelenecektir. İsimler kullanımları, onlara eserlerde yüklenen anlamlar bakımından ve aldıkları çekim ekleri bakımından yazarın üslubu ile ilgili ip uçları verir. İsimler yazarın üslubunda doğrudan doğruya etkin rol oynar. Bundan dolayı bu makalede Rızaeddin Fahreddin’in edebî eserleri, yazarın eserlerde kullandığı isimler ve isimlerin aldığı çekim ekleri bakımından incelenmiştir. |
