| Popis: |
The nine documents here are being presented and discussed infull, and these documents whıch contain information about Dersim(Tunceli) Uprising that involves information about Kurdish populationwere taken, wıth a permission granted by relevant authority, from thearchives of the German Ministry of foreign Affairs in 2010. In thisdocument, information proposes some relevant information concerningDersim (Tunceli) Uprising. The documents consist of reports andinformation notes about uprising mentioned above which took place inabout 1937-1938 years, and these documents and references wereintended specially for the elites in Consulate of Germany and Embassyin Ankara. In these reports, the focus of the documents is to discuss thesocio-economic state of the eastern regions where Kurdish populationlived. Furthermore, it also mentions the issue of the relationship of thepopulation with the state. As the last to mention, the relationship of thestate with the population is also being examined and discussed. It isalso important to mention that these reports and writings were sent toBerlin and Germany Ankara Embassy between 1936 and 1938. So, as itwas mentioned above, these documents delve into such a complicatedissue that is worth being discussed in much bigger scopes. Thesedocuments are translated without any comment or assessment. Burada yer alan ve Dersim (Tunceli) Ayaklanması hakkında bilgiler içeren dokuz belge,1 Alman Dışişleri Bakanlığı Arşivlerinden 2010 yılında alınmıştır. Belgeler, Kürtlerin 1937-1938 Dersim Ayaklanması hakkında Almanya’nın o dönemdeki Trabzon Konsolosluğu ve Ankara Büyükelçiliğinin üst makamlar için hazırladığı bilgi notları ve raporlardan oluşmaktadır. Bu raporlarda ayrıca Kürt nüfusun yaşadığı Doğu Anadolu bölgesinin sosyo-ekonomik durumu, bölge halkının devletle, devletin bölgeyle ilişkisini de irdelemektedir.Burada yer alan dokuz belgenin birincisi henüz büyük çaplı isyan ve kapsamlı bastırma hareketinin başlamadığı 1936 yılında rapor edilmiştir. İlk raporda bölgede incelemeler yapmak üzere gönderilen genel müfettiş Tahsin Özer’in bölgedeki yaşam koşullarını iyileştirmeye yönelik iş olanakları, temel altyapı yatırımları ve refahı artıracak eylem planının ayrıntıları yer almaktadır. Diğer raporlar ise olayların yoğunlaştığı ve devletin bütünüyle gücünü gösterdiği ve sonlandırdığı döneme aittir.Devlet, Osmanlılar zamanında olduğu gibi, cumhuriyet döneminde de Dersim’e nüfuz edememiştir. Bölgede düzeni sağlamak ve devletin otoritesinin devam etmesi için vatandaşlık ödevleri ile modern Türkiye’nin devrimleri ve reform programları burada uygulanamamıştır. Devlet, yaklaşan dünya savaşı ile birlikte Hatay konusunda Fransa ile olan ilişkilerin seyri, Kürt isyancıların Sovyetler ve Suriye-Fransa’dan silah yardımı aldıkları dedikoduları ve olası Fransız kışkırtması endişesi taşımaktadır. Diğer yandan da Kürtler arasında bir kaç yıldır süren asiliğin artması ve asker-polis olarak önemli kayıplar verilmesi, devlet erkânında, buradaki ağaların, seyyid ve şeyhlerin güçlerinin yok edilerek sorunu bir an önce yok etme isteğine yol açmıştır.Kürtlerin tutumu ile ilgili değerlendirme ise şöyledir: Devletin yürüttüğü asimilasyon, kategorize etme, okullaşmaya zorlama, devlet erkine karşı duyulan endişe ve korku ve onun getirdiği disipline karşı dirençle her zaman, karşı koyma ve savaşma güdülerini Kürtler benliklerinde barındırmaktadır. 1938 yılına gelindiğinde devleti, artık, bu sorunu bir saygınlıkmeselesi olarak algılayıp kesin çözüme götüren eylemlere itmiş ve zorlukış şartlarının sona erip yazın başlaması ile birlikte daha büyükboyutlu bir askeri harekât başlamıştır. Yapılan bu harekât sonucundabölgede asayişsizlik ve isyan hareketleri kesin olarak sona erdirilmiştir.Devlet bütün organlarıyla bölgeye girip yerleşebilmiştir. |
