| Popis: |
Güzel söz söyleme, yazma ve iknâ etmenin usûl ve kâideleri belâgat bilimi tarafından incelenir. Günümüz arastırma dünyasında belâgat ve retorik tekrar gündeme gelmistir. Ancak Türk-Islâm medeniyeti içinde genis bir yer tutan belâgat ilmi hakkında yeterli arastırma yapılmamıstır. Belâgat bilimi, sistematik bir düsünceye dayanmakla birlikte yapılan çalısmalarda belâgat kavramları, hep tek bir kavram olarak ele alınmıs, bütünlügü içinde ele alınmamıstır. Bu kavramların tanımları, sözlükte oldugu kadar sistemdedir. Biz bu tezimizde bu sistemleri kavramak için Ahmed Hamdî (H. 1307 / M. 1890) tarafından kaleme alınmıs bir belâgat kitabı olan Belâgat-i Lisân-ı Osmânî (H. 1293/ M. 1876) adlı eserin terimleri ve bu terimlerin sistemlerini ortaya koymaya çalıstık. Tanzimat döneminde mekteplerde bir ders kitabı olarak okutulan kitap, birinci sınıf bir belâgat kitabı degildir. Ancak belâgat tartısmalarının gittikçe arttıgı bu dönemde temel bölümlerinin tam olması ve verdigi örnekler dolayısıyla bir önem kazanmıstır. Tezimiz giris ve üç bölümden meydana gelmektedir. “Giris” bölümünde belâgat kavramı ve tarihî gelisim çizgisi üzerinde durduk. Eski Türklerde ve daha sonra Osmanlı medreselerinde bu ilme verilen önem ve baslıca belâgat eserlerimiz hakkında bilgiler sunduk. Son kısımda retorik-belâgat iliskisine degindik. “Birinci Bölüm”de Osmanlı belâgat gelenegi içinde yer alan müellifimiz Ahmed Hamdî Sirvânî’nin biyografisi ve eserleri hakkında bilgilere yer verdik ve ardından Belâgat-i Lisân-ı Osmânî’nin baskıları, sekil özellikleri, muhtevası ve önemi üzerinde durduk. Tezimizin “Ikinci Bölüm”ünü aktarımını gerçeklestirdigimiz Belâgat-i Lisân-ı Osmânî’nin metnine ayırdık. Eserin günümüz alfabesine aktarımını yaparken XIX. yüzyıla ait bir eser olmasını göz önünde bulundurduk. “Üçüncü Bölüm”ü olan “Inceleme” bölümü iki ana kısımdan olusur. Ilk kısımda aktarımını gerçeklestirdigimiz eserin belâgatle ilgili terimlerinin tasnif sistemlerini, tanımlarını ve gerekli açıklamalarını içerir. Bu bölümde Belâgat-i Lisân-ı Osmânî’de geçen bütün terimlerin tanımlarını ele almadık. Eserde geçen baslıca terimlere yer verdik. Bu terimlerin, temel ve anlasılır olmasına ve sistematikleri içinde kavranmasına özen gösterdik. Bu terimleri örneklerle zenginlestirmeye çalıstık. Muglak olan tanım ve örnekler üzerinde durmayarak belirgin olanı yakalamaya gayret ettik. Inceleme bölümünün ikinci temel kısmını Ahmed Hamdî’nin belâgatte ele aldıgı konuların bilim dalları ve çagdas teorilerle iliskilerine ayırdık. |
