Gelişimsel cümle analizi (GECA) ve üretimsel sözdizimi indeksi (Üsi) Türkçe uyarlaması ve ortalama sözce uzunluğu ile ilişkisinin incelenmesi

Autor: Saban, Nur Seda
Přispěvatelé: Özcebe, Esra, Turan, Fahriye Figen, Diğer, Turan, Figen, Odyoloji
Jazyk: turečtina
Rok vydání: 2017
Předmět:
Popis: 09.10.2020 tarihine kadar sınırlı erişimi vardır. The study aims to adapt Developmental Sentence Scoring (DSS) and Index of Productive Syntax (IPSyn), which assess language development with natural language samples, to Turkish; and to compare the results with Mean Length of Utterance (MLU). Accordingly, 80 participants aged between 2;0 and 5;11 are grouped into eight at intervals of six months; and 40 males and 40 females are included totally. For DSS, last 50 sentences and for IPSyn first 100 utterances produced by the participants during 20-30 minutes of play with farm toy set are determined. The grammatical categories of DSS and IPSyn are composed by literature review on child language acquisition and analyzing the utterances of the participants, as a result, scores are obtained for to age groups assessing the participants according to categories of both DSS and IPSyn separately. To determine the reliability of the methods, %20 of the participants are observed by the 2 coders not only for DSS but also for IPSyn. The results show that DSS scores increase as the age increases, however, the scores do not increase in all grammatical categories consistently. Moreover, DSS scores are not statistically significant between genders, but they are highly correlated with MLU. As for IPSyn, the scores continually rise except for the minimal decline in the group of 4;6-5;0. As being similar to DSS, the grammatical categories of IPSyn do not increase consistently. Being independent of gender effect, IPSyn is highly correlated with MLU, too. At the last place, the investigation of the relation between DSS and IPSyn, being adapted to Turkish, indicates high correlation value. In conclusion, the children speaking Turkish as their first language between 2;0 and 5;11 can be assessed with these methods. İÇİNDEKİLER ONAY SAYFASI iii YAYIMLAMA ve FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI iv ETİK BEYAN v TEŞEKKÜR vi ÖZET vii ABSTRACT viii İÇİNDEKİLER ix SİMGELER ve KISALTMALAR xiii ŞEKİLLER xiv TABLOLAR xv 1.GİRİŞ 1 1.1.Çalışmanın Amacı 1 1.2.Çalışmanın Varsayımları 2 1.3.Çalışmanın Kapsamı 2 2.GENEL BİLGİLER 4 2.1.İletişim ve Dil Nedir? 4 2.2.İletişim Gelişimi 4 2.3.Dil Gelişimi 5 2.3.1.Biçim Gelişimi (Fonoloji, Morfoloji, Sentaks) 6 2.3.2.İçerik Gelişimi (Semantik) 8 2.3.3.Kullanım Gelişimi (Pragmatik) 10 2.4.Türk Çocuklarının Dil Gelişimi 12 2.5.Dil Gelişiminin Değerlendirilmesi 17 2.5.1.Standardize Testler ile Dil Değerlendirmesi 20 2.5.2.Doğal Dil Örneği Analizi ile Dil Değerlendirmesi 21 2.6.Doğal Dil Analizi Yöntemleri 24 2.6.1.Ortalama Sözce Uzunluğu (OSU; Mean Length of Utterance, MLU) 24 2.6.2.Gelişimsel Cümle Analizi (GECA; Developmental Sentence Scoring, DSS) 25 2.6.3.Dil Değerlendirme, Onarım ve Tarama İşlemi (Language Assessment, Remediation, and Screening Procedure, LARSP) 26 2.6.4.Yapısal Düzey Belirleme (YDB; Assigning Structural Stage; ASS) 26 2.6.5. Üretimsel Sözdizimi İndeksi (ÜSİ; Index of Productive Syntax IPSyn) 27 3.BİREYLER ve YÖNTEM 29 3.1.Araştırmaya Dahil Edilme Kriterleri 29 3.2.Araştırmanın Dizaynı 29 3.3.Veri Toplama Araçları 30 3.3.1.Ankara Gelişim Tarama Envanteri (AGTE) 30 3.3.2.Türkçe Erken Dil Gelişimi Testi (TEDİL) 30 3.3.3.Çiftlik Seti Oyuncaklar 31 3.3.4.Gelişimsel Cümle Analizi (GECA; Developmental Sentence Scoring, DSS) 31 3.3.5.Üretimsel Sözdizimi İndeksi (ÜSİ; Index of Productive Syntax, IPSyn) 32 3.4.Veri Toplama İşlemi 32 3.4.1.Doğal Dil Örneklerinin Çevriyazıya Aktarılması 33 3.5.Gelişimsel Cümle Analizi (GECA) Türkçeye Uyarlanması İşlemi 34 3.6.Üretimsel Sözdizimi İndeksi (ÜSİ) Türkçeye Uyarlanması İşlemi 59 3.7.Veri Analizi 75 4.BULGULAR 76 4.1.GECA ve ÜSİ’nin Geçerlilik ve Güvenilirlik Analizlerine İlişkin Bulgular 78 4.1.1.Kapsam Geçerliliği 78 4.1.2.Güvenilirlik Çalışmaları 78 4.2.GECA Bulguları 79 4.3.ÜSİ Bulguları 96 5.TARTIŞMA 114 5.1.GECA’da elde edilen puanlar yaşa göre anlamlı farklılık göstermekte midir? 114 5.2.GECA’da çocukların dil bilgisel yapılara özgü olarak elde ettikleri puanlar yaşa bağlı olarak anlamlı farklılık oluşturuyor mu? 115 5.3.GECA’da çocukların elde ettikleri puanlar cinsiyetler arasında anlamlı farklılık gösteriyor mu? 117 5.4.GECA ve OSU’da çocukların elde ettikleri puanlar arasında anlamlı bir ilişki var mıdır? 118 5.5.Cümle puanı GECA puanlarında anlamlı farklılık oluşturuyor mu? 119 5.6.ÜSİ’de elde edilen puanlar yaşa göre anlamlı farklılık gösteriyor mu? 120 5.7.ÜSİ’de oluşturulan dil bilgisi yapılarında yaşa bağlı olarak anlamlı farklılık gözleniyor mu? 121 5.8.ÜSİ’de çocukların elde ettikleri puanlar cinsiyetler arasında anlamlı farklılık gösteriyor mu? 123 5.9.ÜSİ ve OSU’da çocukların elde ettikleri puanlar arasında anlamlı bir ilişki var mıdır? 123 5.10.GECA ve ÜSİ arasında anlamlı bir ilişki var mıdır? 124 6.SONUÇ ve ÖNERİLER 126 7.KAYNAKLAR 131 8.EKLER EK-1: Tez Çalışmasıyla İlgili Etik Kurul İzinleri EK-2: Gelişimsel Cümle Analizi (GECA) Puanlama Kılavuzu EK-3: Gelişimsel Cümle Analizi (GECA) Değerlendirme Formu EK-4: Üretimsel Sözdizimi İndeksi (ÜSİ) Kodlama Kılavuzu EK-5: Üretimsel Sözdizimi İndeksi (ÜSİ) Değerlendirme Formu 9.ÖZGEÇMİŞ Bu çalışmada doğal dil örneği ile dil gelişimini değerlendiren Gelişimsel Cümle Analizi (GECA) ve Üretimsel Sözdizimi İndeksi (ÜSİ) yöntemlerinin Türkçe uyarlamasını yapmak ve bunların Ortalama Sözce Uzunluğu ile aralarındaki ilişkiyi incelemeyi amaçlamıştır. Bu doğrultuda 2;0-5;11 yaş arası 40 kız 40 erkek çocuk altışar aylık 8 grupta toplanmıştır. 20-30 dakikalık çiftlik seti oyuncaklarıyla oynadıkları sohbet bağlamında ürettikleri son 50 cümleleri GECA, ilk 100 sözceleri ise ÜSİ için tespit edilmiştir. Dil edinimi üzerine literatür taraması ve çocukların üretimlerinin incelenmesiyle GECA ve ÜSİ için dil bilgisel başlıklar belirlenmiştir ve her çocuğun yöntemlerin alt başlıklarına göre değerlendirilmeleriyle yaşlara özgü değerler elde edilmiştir. Hem GECA hem ÜSİ güvenilirliğinin değerlendirilmesi için çocukların %20’si iki ayrı değerlendirici tarafından ayrı ayrı incelenmiştir. Çalışma sonucunda; GECA değerlerinin yaşa bağlı sürekli artış gösterdiği, ancak bu artışın her başlık için tutarlı olmadığı görülmüştür. Değerlendirme sonucunda elde edilen değerlerin kız ve erkekler arasında anlamlı bir farklılık olmadığı saptanmıştır ve GECA’nın OSU ile yüksek oranda anlamlı ilişkisi olduğu belirlenmiştir. ÜSİ değerlerinin ise 4;6-5;0 yaş grubunda minimal düşüşten sonra artarak devam ettiği görülmüştür. Ancak bu artış GECA’ya benzer olarak başlıklara özgü olarak gözlenmemiştir. Değerler cinsiyete bağlı olmamakla birlikte, OSU ile yüksek oranda anlamlı ilişkisi olduğu görülmüştür. Son olarak Türkçeye uyarlaması yapılan GECA ve ÜSİ’nin birbiriyle ilişkisinin incelenmesinde yine yüksek korelasyon değeri elde edilmiştir. 2;0-5;11 yaş arası Türkçe konuşan çocukların dil gelişimlerinin bu yöntemlerle değerlendirilebileceği sonucuna varılmıştır.
Databáze: OpenAIRE
Externí odkaz: