XIX.yüzyılın başından günümüze Kazak Türkçesinin yazımı ve alfabe meselesi

Autor: Assan, Guliza
Přispěvatelé: Büyükakkaş, Ahmet, Avrasya Araştırmaları Anabilim Dalı
Jazyk: turečtina
Rok vydání: 2020
Předmět:
Popis: Kazaklar tarihte birkaç alfabe kullanmışlardır. Kazaklar XIX. yüzyılın ortalarından itibaren Arap alfabesini ve İlminskiy'nin Kazak Türkçesi için hazırladığı Kiril alfabesini kullanmaya başlamıştır. XX. yüzyıla kadar kullanılmakta olan Arap alfabesi, 1929 yılında Latin alfabesi ile değiştirilmiştir. Sovyet hükümeti, Türk halkların kullandığı alfabelerini azamî ölçüde birbirlerinden farklılaştırmak amacıyla 1940 yılında Kiril alfabesinin kullanımını zorunlu hale getirmiştir. 1991 yılında Kazakistan, bağımsızlığına kavuşmasının hemen ardından alfabe değişikliği meselesini gündeme getirse de, Latin alfabesine geçiş sürecini 2017 yılında başlatmak mümkün olmuştur. Bu tez, XIX. yüzyılın başından günümüze kadar Kazak Türkçesinin yazımı ve alfabesi meselesi ile ilgilidir. Bu çalışmada, Kazak Türkçesinin yazımı ve alfabesi meselesi üzerine toplu bir değerlendirme yapılmaya çalışılmıştır. Sonrasında Kazakistan'da alfabe meselesi ile ilgili yıllarca süren ve hâlen devam eden tartışmalar değerlendirilmiştir. Ayrıca, Kazakistan'da birkaç alfabenin değiştirilmesinin sebep ve sonuçları da ele alınmıştır. Latin alfabesine geçişin zorlukları ve yeni alfabe değişikliğine neden olan başlıca faktörler ortaya konulmuştur. Latin alfabesine geçiş sürecinde Kazak halkına üzerine yapılan sosyolojik araştırma sonuçları değerlendirilerek bu süreçte gündeme gelen alfabe teklifleri ve etrafındaki münakaşalar incelenmiştir. Nitel araştırma yöntemi kullanılarak hazırlanmış olan bu tez çalışmasında, Kazakistan ve Türkiye'deki kütüphanelerde yapılan araştırmalar, online veri tabanları taraması, Kazakistan resmî kurumlarının yayınladıkları ve ilan ettikleri resmî belge ve bilgilerle birlikte haber kaynaklarının değerlendirilmesi yoluyla elde edilen seçilmiş literatür yorumlanarak değerlendirilmiştir. Bu tez çalışmasının en büyük önemi ve gerekliliği, Kazak Türkçesinin yazımı ve alfabe meselesini geniş kapsamda inceleyen Türkiye Türkçesi çalışmaların yok denecek kadar az olması nedeniyle, literatüre yapılacak olan katkısıdır.
The Kazakhs have used several alphabets in history. By the middle of the 19th century Kazakhs started to use the Arabic alphabet and the Cyrillic alphabet that was prepared by Ilminskiy for Kazakh Turkic's. The Arabic alphabet, which was used until the 20th century, was replaced with the Latin alphabet in 1929.The Soviet government made it compulsory to use the Cyrillic alphabet in 1940, in order to differentiate the alphabets used by the Turkic peoples. Although the issue of alphabet change was raised immediately after Kazakhstan gained its independence in 1991, the process of transition to the Kazakh Latin alphabet wasn't started until 2017. This thesis discusses the issue of the orthography and alphabet of Kazakh Turkic's. This study tried to make a collective evaluation on the issue of the orthography and alphabet of Kazakh Turkic's. Afterwards, the discussions that lasted for years and continues on the issue of the alphabet in Kazakhstan was evaluated. In addition, the reasons and consequences of changing of the alphabets in Kazakhstan are also discussed. The difficulties of the transition to the Latin alphabet and the main factors causing the new alphabet change have been revealed. In the process of transition to the Latin alphabet, the results of the sociological research conducted on the Kazakh people was evaluated. The alphabets proposals and the disputes around them were also examined. In this thesis, which was prepared utilizing qualitative research method, research in libraries in Turkey and Kazakhstan, online database searches, Kazakhstan official documents published in the official institutions and news, along with information obtained through the evaluation of literature by interpreting selected sources were evaluated. The greatest importance and necessity of this thesis work is its contribution to the literature, due to the fact that there are few studies in Turkish that examine Kazakh language orthography and alphabet issue in a broad scope.
Databáze: OpenAIRE
Externí odkaz: