| Popis: |
ÖZEL OKULLARDA GÖREV YAPAN ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL STRES DÜZEYLERİ İLE MESLEKİ PERFORMANSLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ (AYDIN İLİ EFELER İLÇESİ ÖRNEĞİ) Eylül YOLBAKAN Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Tez Danışmanı Doç. Dr. Bertan AKYOL 2019, XV + 81 sayfa Bu araştırmanın amacı, özel okullarda görev yapan öğretmenlerin örgütsel stres düzeyleri ile mesleki performansları arasındaki ilişkiyi araştırmaktır. Araştırmanın modeli, betimsel ve kıyaslamalı türde olup, ilişkisel tarama modeli ile gerçekleştirilmiştir. Nicel yöntemde yürütülen araştırmanın evrenini; 2018-2019 öğretim yılında Aydın ili Efeler ilçesinde faaliyet gösteren ve ilk ve ortaokul kısmı bulunan özel öğretim kurumları oluşturmaktadır. Bahsi geçen 10 okulda 239 öğretmen görev yapmaktadır. Araştırmada örneklem kullanılmayıp, çalışma evreninin tamamı kullanılmaya çalışılmış; 118 öğretmenden geri dönüş alınmıştır. Verilerin toplanmasında; “Örgütsel Stres Ölçeği” ve “İşgören Performans Ölçeği” kullanılmıştır. Örgütsel stres ölçeği Solakoğlu (2007) tarafından geliştirilmiş olup 28 madde ve 5 alt boyuttan oluşmaktadır. Bu alt boyutlar, yapılan işin özelliği, maddi olanaklar mesleki ilerleme, terfi ve takdir, yönetici ve iş arkadaşları ile ilgili stres kaynaklarıdır. Ölçeğin geçerliği sağlanmış olmasına rağmen, veriler toplandıktan sonra doğrulayıcı faktör analizine tabi tutulmuştur. Özel okullarda görev yapan öğretmenlerin mesleki performanslarına ilişkin durum ise İşgören Performansı Ölçeği ile tespit edilmiştir. İşgören performans ölçeği Sigler ve Pearson (2000) tarafından geliştirilmiş ve Çöl (2008) tarafından Türkçeye uyarlanmıştır. Toplanan verilerin istatistiksel analizleri, verilerin normal dağılımları halinde parametrik, verilerin normal dağılmaması halinde nonparametrik testlerle yapılmıştır. Katılımcı cevaplarının ortalamalara göre analizi değerlendirildiğinde öğretmenlerinin çoğunun orta düzeyde örgütsel stres yaşadıkları gözlemlenmiştir. Genel örgütsel stres düzeyi puanları, ortalamalara göre sonuçların kadınlar, evliler, yüksek lisans mezunları, ortaokul öğretmenleri ve 6 yıldan fazla süredir çalışanlar lehine daha yüksek olduğu görülmüştür. vi Araştırma bulguları örgütsel stres ve mesleki performans arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olmadığını göstermiştir. Bu nedenle, ara değişkenler eklenerek veya araştırma yöntemi ve kullanılacak teknikler yeniden kurgulanarak analizin tekrar edilmesi, her iki değişkeni tetikleyen asıl unsur veya unsurların saptanması gerekmektedir İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY SAYFASI..............................................................................................iii BİLİMSEL ETİK BİLDİRİM SAYFASI............................................................................... iv ÖZET....................................................................................................................................... v ABSTRACT ..........................................................................................................................vii ÖNSÖZ................................................................................................................................... ix ŞEKİLLER DİZİNİ..............................................................................................................xiii TABLOLAR DİZİNİ............................................................................................................xiii EKLER DİZİNİ....................................................................................................................xiii GİRİŞ....................................................................................................................................... 1 1. BÖLÜM............................................................................................................................ 10 1. KURAMSAL VE KAVRAMSAL ÇERÇEVE................................................................. 10 1.1. Stres Kavramı ............................................................................................................. 10 1.1.2. Stres Kaynakları .................................................................................................. 11 1.1.2.1. Bireysel Stres Kaynakları ................................................................................. 11 1.1.2.2. Örgütsel Stres ve Örgütsel Stres Kaynakları .................................................... 11 1.1.2.3. Çevresel Stres Kaynakları ................................................................................ 21 1.1.3. Stres Belirtileri..................................................................................................... 22 1.1.3.1. Fiziksel Belirtiler.............................................................................................. 23 1.1.3.2. Psikolojik Belirtiler........................................................................................... 22 1.1.3.3. Davranışsal Belirtiler........................................................................................ 22 1.1.4. Stresle Başa Çıkma Yöntemleri........................................................................... 26 1.1.4.1. Stresle Başa Çıkmada Bireysel Stratejiler ........................................................... 26 1.1.4.2. Stresle Başa Çıkmada Örgütsel Stratejiler........................................................... 26 1.1.5. Öğretmenlerin Örgütsel Stres Kaynakları ........................................................... 30 1.2. Performans Kavramı................................................................................................... 33 1.2.1. Performansı Belirleyen Yöntemler...................................................................... 34xi 1.2.1.1. Örgütsel Faktörler .............................................................................................. 34 1.2.1.2. Kişisel Faktörler................................................................................................. 36 1.2.1.3. Çevresel Faktörler .............................................................................................. 34 1.2.2. Performans Yönetimi........................................................................................... 36 1.2.2.1. Performans Yönetim Süreci..................................................................... 36 1.2.2.2. Performans Yönetim Kriterleri................................................................. 42 1.2.2.3. Performans Yönetiminin Yaraları ............................................................ 42 1.3. Stresle Performans İlişkisi.......................................................................................... 44 1.3.1.Stresin Bireysel Performansa Etkisi ..................................................................... 44 1.3.2. Stresin Örgütsel Performansa Etkisi.................................................................... 45 1.4. Stresin Öğretmen Performansına Etkisi ..................................................................... 47 2. BÖLÜM............................................................................................................................ 50 2. YÖNTEM.......................................................................................................................... 50 2.1. Araştırmanın Modeli .................................................................................................. 50 2.1.1. Çalışma Evreni .................................................................................................... 50 2.1.2. Öğretmenlere ait kişisel ve mesleki bilgiler ........................................................ 51 2.2. Veri Toplama Araçları................................................................................................ 51 2.3. Verilerin Toplanması.................................................................................................. 54 3. BÖLÜM............................................................................................................................ 56 3. BULGULAR ..................................................................................................................... 56 3.1. Birinci Alt Probleme İlişkin Bulgular ........................................................................ 56 3.2. İkinci Alt Probleme İlişkin Bulgular .......................................................................... 57 3.3.Üçüncü Alt Probleme İlişkin Bulgular........................................................................ 61 4. TARTIŞMA VE SONUÇ ................................................................................................ 63 4.1. Tartışma ve Sonuç ...................................................................................................... 63 4.2. Öneriler....................................................................................................................... 68 4.2.1.Uygulayıcılara Öneriler........................................................................................ 69xii 4.2.2. Araştırmacılara Öneriler...................................................................................... 69 5. KAYNAKLAR................................................................................................................. 70 6. EKLER ............................................................................................................................. 77 ÖZGEÇMİŞ ......................................................................................................................... 81 |
