| Popis: |
Türk romanında 1930-1980 yılları arasında etkili olan toplumcu gerçekçilik, Rus edebiyatından etkilenen yazarların Marksist ideolojiye bağlı eserler vermesiyle kendisini gösterir. Köylü ve işçi sınıfının sömürülmesine karşı çıkan, bu toplumsal sınıfların verecekleri mücadele sayesinde devrimi ve eşitliği getireceklerine inanan toplumcu gerçekçi yazarlar; ekonominin insan ve toplum yaşamı üzerindeki etkisini göz önüne alarak eserlerinde sömürüyü, eşitsizliği ve ezen-ezilen ilişkisini yansıtmaya çalışırlar. 1940'ta, özellikle Köy Enstitüleri'nin açılmasıyla birlikte, pek çok toplumcu gerçekçi yazar yetişmeye başlar. Türk çocuk edebiyatı tarihi açısından bakıldığındaysa, Köy Enstitüleri'nin kurulmasından 1980 Askerî Müdahalesi'ne kadar olan 41 yıllık sürede, toplumcu gerçekçi yazarların çocuk romanlarında belirgin bir artış dikkati çeker. Söz konusu dönem incelendiğinde, 1940-1960 yılları arasındaki dönemde toplumcu gerçekçi yazarların herhangi bir çocuk romanına rastlanmaz. Ne var ki, 1960-1980 yılları arasındaysa söz konusu yazarların birçok çocuk romanı kaleme aldıkları görülür. Doküman incelemesine dayalı bu araştırmada, 1940'ta Köy Enstitüleri'nin açılmasından 1980 Askerî Müdahalesi'ne kadar olan dönemde 28 toplumcu gerçekçi yazarın 74 çocuk romanı tespit edilmiştir. Bu yazarlardan 6'sı Köy Enstitüsü mezunu olup 15 çocuk romanı kaleme almış ve bu eserlerinde ağırlıklı olarak köyü ve köy çocuklarını anlatmışlardır. Bu araştırmada 74 çocuk romanı içerik analizine dayalı olarak 'eğitim' başlığı altında incelenmiştir. Toplumcu gerçekçi yazarların incelenen çocuk romanlarında temel eyleyenin yoksul köylü ve işçi çocukları oldukları belirlenmiştir. Birçoğu öksüz, yetim ya da kimsesiz olan bu çocukların yoksullukları nedeniyle eğitimlerini sürdüremeyerek çalışmak zorunda kaldıklarına tanık olunmuştur. Toplumcu gerçekçi yazarlar kendilerine çoğunlukla köyü, kentteyse gecekondu mahallelerini uzam olarak seçmişlerdir. Bu uzamlarda zorlu yaşam koşullarına, geçim sıkıntısına ve insanların hayatta kalma mücadelelerine yer verilmiştir. İncelenen eserlerde bir üst yapı kurumu olan eğitim üzerinde alt yapı (ekonomi) nın belirleyiciliği vurgulanmaya çalışılmıştır. Marksist ideolojinin benimsendiği çocuk romanlarında; köylünün ağa, işçinin patron tarafından sömürülüşü, eğitimsizliği, okulsuzluğu, yoksulluğu, uğradığı haksızlıklar ve köyden kente göçün ortaya koyduğu sorunlar ele alınmıştır. Eserlerde yokluğun, yoksulluğun, okulsuzluğun, öğretmensizliğin ve eğitimsizliğin kıskacı altındaki çocukların okuma olanağı bulsalar bile sınıf ayrımcılığıyla fırsat eşitsizliğine uğradıkları vurgulanmıştır. Ailelerinden, öğretmenlerinden ya da akranlarından sıkça şiddet gören bu çocukların ihmal edilerek mutsuzluğa ve çaresizliğe terk edilmişlikleri anlatılmaya çalışılmıştır. Toplumcu gerçekçi yazarların incelenen eserlerinde çocuk işçilere ve sokak çocuklarına da özellikle yer verdikleri görülmüştür. Okumak yerine çalışmak zorunda bırakılan, toplum tarafından dışlanarak suça teşvik edilen bu çocuklarla ilgili olarak ailelere ve topluma yönelik eleştirilerde bulunulmuştur. Toplumcu gerçekçi yazarlar çocuk romanlarıyla okuyucuları tarihten coğrafyaya, sanattan edebiyata varıncaya dek türlü konuda bilgilendirmeye de çalışmış; Atatürk ve yurt sevgisiyle millî duyarlığa dikkat çekmiş; çocuklara doğruluk, dürüstlük, yardımlaşma, sevgi, eşitlik ve hakkaniyet gibi değerleri de aşılamaya çalışmışlardır. Toplumcu gerçekçi yazarların çocuk romanlarında köylüyü ve işçiyi; yoksulluğu ve haksızlığı; kısacası ezeni ve ezileni işlerken ideolojik bir tutum benimsedikleri görülmüştür. Söz konusu eserlerde yoksul köy ya da kent çocuklarının başlarından geçen trajik olaylar ele alınırken toplumcu gerçekçi sanat anlayışına bağlı kalınmış ve yoksul köylülerin, işçilerin yaşam mücadelesi ideolojik mesajlarla okuyuculara sunulmaya çalışılmıştır. Bu araştırmada, toplumcu gerçekçi yazarların çocuk romanlarındaki eğitim olgusu 'çocuk', 'eğitim', 'okul' ve 'öğrenci-öğretmen-müdür' eksenindeki dört ana başlık altında incelenmiştir. İncelenen çocuk romanlarında ekonominin çocuğun gelişimi ve eğitiminde belirleyici etken olduğu görülmüştür. Socialist realism was effective in Turkish novel between 1930 and 1980, and its first examples in Marxist ideology emerges with the effect of Russian literature on authors. Socialist realist authors revolt against the exploitation of villagers and proletariat because they believe that they bring revolution and equality through the struggle of these classes. Therefore, socialist realist authors try to reflect the exploitation, inequality, and the relationship between oppressor and oppressed by considering the effect of economy on people and society. Many socialist realist authors started to grow up with the opening of Village Institutes in 1940. From the perspective of Turkish children's literature, the number of children's literature by socialist realist authors attract a great deal of attention in 41 years of time from the openings of Village Institutes to the 1980 coup d'état in Turkey. In this period of time, there is no children's novels written by socialist realist authors. However, they wrote many children's novels between 1960 and 1980. This study, which was based on the document analysis, identified 74 children's novels by 28 socialist realist authors from the opening of Village Institutes in 1940 to the 1980 coup d'état in Turkey. Of these authors, 6 authors were village institute graduates, and they narrated village and village children in their 15 children's novels. This study scrutinized 74 children's novels under the title of `education` based on the content analysis. The results of this study show that the main agents of the children's novels by socialist realist authors were the sons and daughters of poor villagers and workers. It was observed that these children, most of whom were orphan children, could not pursue their education and were obliged to work. Socialist realist authors pick out mostly villages or shanty settlements as space. They focus on difficult living conditions, financial difficulties and the struggle to survive in these spaces. The analysis of children's novels emphasized the effect of infrastructure (economy) on education as a superstructure. The children's novels, in which Marxist ideology was adopted, dealt with the exploitation of villagers and proletariat by village headman and patrons, philistinism, the lack of schools, poverty, injustices and the problems of the migration from village to cities. Even if the children embraced by poverty, philistinism, and the lack of schools and teachers found the opportunities to study, they were exposed to the inequality of class and opportunity. These children were subject to the violence by their families, teachers and peers, and they were left to unhappiness and desperation. The novels analyzed in this study attempted to narrate these situations. The analysis of the novels showed that socialist realist authors specifically touched upon child workers and street children. They criticized families and society that children were forced to work instead of studying and were encouraged to commit offense through the exclusion by society. Socialist realist authors tried to inform audience in many topics such as from history to geography, and art to literature. Also, they pointed to national sensitivity, Atatürk and country love. They endeavored to give the values such as trueness, honesty, cooperation, love, equality and justice. Socialist realist authors take an ideological attitude while analyzing villagers and proletariat, and poverty and injustice, in other words, briefly oppressor and oppressed. While they were narrating tragic events poor village or city children experienced, the authors adhere to socialist realist understanding. Thus, the struggle of poor villagers and workers were presented to readers through ideological messages. This study analyzed the education phenomenon in the children's novels of socialist realist authors under the four titles in the axis of 'children', 'education', 'school', and 'student-teacher-headmaster'. In the children's novels examined, it was seen that the economy was the determining factor in the development and education of the child. 384 |
