The effect of free trade agreements on international trade: A comparative analysis for Turkey

Autor: Demiroğlu, Özlem
Přispěvatelé: Aykaç Alp, Elçin, Enstitüler, Dış Ticaret Enstitüsü, Uluslararası Ticaret Ana Bilim Dalı, Uluslararası Ticaret Anabilim Dalı
Jazyk: turečtina
Rok vydání: 2019
Předmět:
Popis: Tez (Doktora) -- İstanbul Ticaret Üniversitesi Kaynakça var. Serbest ticaret anlaşmaları (STA) uluslararası ticaretin en önemli unsurlarından biridir. Uluslararası ticaret ekonomik kalkınmayı hızlandıran çok önemli bir araç olduğundan, STA'lardan en yüksek faydayı elde etmek Türkiye ve diğer gelişmekte olan ülkeler için çok önemlidir. Buradan hareketle bu çalışmada STA'ların Türkiye’nin dış ticareti üzerindeki etkileri incelenmiştir. Çalışmada çekim modeli uygulamasındaki son gelişmeler dikkate alınarak yapısal çekim modeli kullanılmış ve 92 ülkenin 1988-2016 yılları arasındaki ticaret verileri kullanılarak STA'ların Türkiye’nin dış ticaretine etkileri araştırılmıştır. STA etkileri makro düzeyde değerlendirildiğinde elde edilen sonuçlar, STA’ların Türkiye'nin ihracat ve ithalatında istatistiksel olarak anlamlı pozitif bir etki yaptığını göstermektedir. Ancak bu etki dünya çapında muhtelif STA’ların etkileri konusunda yapılmış çok sayıda çalışmayı bir arada değerlendiren 2 farklı meta-analizde elde edilen ortalama STA etkisine göre daha düşüktür. STA etkileri her bir anlaşma için ayrı ayrı incelendiğinde ise etkilerde mikro düzeyde önemli ölçüde heterojenlik olduğu görülmektedir. Hatta aynı anlaşmanın içinde, ticaretin yönüne bağlı olarak dahi etkiler önemli ölçüde değişmektedir. Bu çalışmada elde edilen bulgular, bazı STA'ların Türkiye'nin ihracatı üzerinde güçlü ve pozitif bir etkisi olurken, diğerlerinin hiçbir etkisi olmadığı veya olumsuz etkisi olduğunu göstermektedir. İhracatın arttırılması ve STA’lardan daha fazla kazanım elde edilmesi için anlaşma etkilerindeki bu heterojenliğin nedenlerini anlamak ve gelecekteki müzakereler için gerekli önlemleri almak çok önemlidir. Heterojenliğin sebepleri değerlendirildiğinde vergilerdeki anlaşma kaynaklı indirimin STA'ların başarılarını belirleyen en önemli kriterlerden biri olduğu görülmektedir. Bununla birlikte, STA etkisinin sadece vergi indirimlerinin değil muhtelif kriterlerin birleşik etkisi olduğu anlaşılmaktadır. Free trade agreements (FTA) are prominent features of international trade. As international trade is a crucial tool to boost economic development, getting the utmost benefit from FTAs is very important for Turkey and developing countries. In this respect, ex-post effects of FTAs on Turkey’s trade are examined in this study. In the light of latest developments about gravity model, structural gravity is used in this study and effects of FTAs on Turkey’s trade are estimated using trade data from 92 countries between 1988-2016. The results suggest that, FTAs had a statistically significant positive effect on exports and imports of Turkey when all FTAs are considered at macro level. However, this effect is lower than average FTA effect found in two different meta-analysis bringing together large number of studies on the effects of various FTAs worldwide. When each agreement is examined separately, there is considerable heterogeneity on effects at micro level. Even within the same agreement, effects vary considerably depending on trade direction. The findings of this study provide evidence that some FTAs had a strong positive effect on Turkey’s exports while others had no effect or even negative effect. It is very important to understand the reasons behind the heterogeneity and take necessary precautions for future negotiations to improve exports and get more gains. It seems that one of the very important criteria determining the success of FTAs is duty reductions. However, FTA effect seems to be the result of not only duty reductions but combined effect of various criteria. İÇİNDEKİLER Özet ... iv Abstract ... v Tablolar Listesi ... ix Şekiller Listesi ... x Kısaltmalar ... xi GİRİŞ ... 1 1.ULUSLARARASI TİCARETİN SERBESTLEŞTİRİLMESİ, BU KAPSAMDA SERBEST TİCARET ANLAŞMALARI VE ETKİLERİ ... 5 1.1. Ekonomik Entegrasyon Çeşitleri ve Bu Kapsamda STA’lar ... 7 1.2.Ekonomik Entegrasyonların Tarihsel Gelişimi ve Bölgeselleşme Akımları ... 10 1.2.1. GATT Öncesindeki Dönem ... 10 1.2.2. GATT Sonrasındaki Dönem ... 10 1.2.2.1.Birinci Bölgeselleşme ... 13 1.2.2.2. İkinci Bölgeselleşme ... 14 1.2.2.3.Üçüncü Bölgeselleşme ve Güncel Durum ... 15 1.3. Bölgeselleşmenin Çok Taraflı Ticaret Sistemine Etkileri ... 20 1.4. Ülkeleri Serbest Ticaret Anlaşması Yapmaya Yönelten Nedenler ve Anlaşmaların Belirleyicileri ... 22 1.5. Serbest Ticaret Anlaşmalarının Dizaynı ve Uygulaması ... 23 1.6. Serbest Ticaret Anlaşmalarının Ticaret ve Refaha Etkileri ... 27 2.TÜRKİYE’NİN SERBEST TİCARET ANLAŞMALARINA İLİŞKİN POLİTİKASI VE BU ANLAŞMALARIN TÜRKİYE’NİN DIŞ TİCARETİNDEKİ YERİ ... 32 2.1. Türkiye’de Serbest Ticaret Anlaşmaları ve Tarihsel Gelişim ... 32 2.1.1. AB ile Gümrük Birliği Öncesi Dönem ... 32 2.1.2. AB ile Gümrük Birliği Sonrası Dönem ... 35 2.1.2.1. AB’nin Tercihli Ticaret Politikası ve STA’lar ... 38 2.1.2.2. Türkiye’nin İmzalamış Olduğu STA’lar ... 41 2.1.2.3. Türkiye’nin Müzakere Sürecini Başlattığı STA’lar ... 46 2.2. Türkiye’nin STA’lardan Beklentileri ... 47 2.3. STA’ların Türkiye’nin Dış Ticaretinde Yeri ... 48 2.4. Türkiye’nin İmzaladığı STA’ların Ticaretine Etkisine İlişkin Çalışmalar ... 54 3.SERBEST TİCARET ANLAŞMALARININ DIŞ TİCARETE ETKİLERİNİN ÇEKİM MODELİ İLE ÖLÇÜMÜ ... 59 3.1. Çekim Modelinin Tanımı ve Temel Prensipleri ... 60 3.2. Çekim Modelinin Tarihsel Gelişimi ve Teorik Alt Yapısı ... 62 3.3. Yapısal Çekim Modeli Ve Tahmin Yöntemleri ... 73 3.3.1. Yapısal Çekim Modeli ... 73 3.3.2. Yapısal Çekim Modelinin Tahmini ... 77 3.3.3. Çekim Modelinin Uygulanmasında Karşılaşılan İleri Düzey Sorunlar, Çözüm ve Uygulama Önerileri ... 83 3.3.3.1. Sıfır Ticaret Akımları ... 84 3.3.3.2. Ticaret Verilerinde Değişen Varyans (Heteroscedasticity) Sorunu ... 86 3.3.3.3. Ticaret Politikasının İçsellik (Endogeneity) Sorunu ... 86 3.3.3.4. Çekim Modeli Kullanımında Uygulama Önerileri ... 87 3.4. Serbest Ticaret Anlaşmalarının Dış Ticarete Etkilerinin Çekim Modeli Kullanılarak Ölçülmesi ve Literatür Taraması ... 88 4.TÜRKİYE’NİN İMZALADIĞI SERBEST TİCARET ANLAŞMALARININ DIŞ TİCARETİNE ETKİLERİNİN 1988-2016 DÖNEMİ İÇİN ANALİZİ ... 100 4.1. Çalışmada Kullanılan Modelin Tespiti ... 100 4.2. Modelde Yer Alan Değişkenler ... 104 4.3. Analizde Kullanılan Verilerin Tanımlanması ve Açıklanması ... 106 4.4. Analiz ve Sonucunda Elde Edilen Bulgular ... 110 4.4.1. Türkiye’nin İmzaladığı Tüm STA’ların Dış Ticarete Toplu Etkileri (Makro) ... 110 4.4.2. Türkiye’nin Yürürlükte Olan STA’larının Dış Ticarete Toplu Etkileri (Makro) ... 112 4.4.3. STA’ların Her Bir Anlaşma Bazında Dış Ticarete Etkileri (Mikro) ... 114 4.4.4. Her bir Anlaşma İçinde Ticaretin Yönüne Bağlı olarak Değişen Etkiler ve Heterojenlik (Mikro) ... 117 5.ELDE EDİLEN BULGULARIN DEĞERLENDİRİLMESİNE İLİŞKİN KRİTERLER VE ANLAŞMA ETKİLERİ ... 125 5.1. Değerlendirme Kriterleri ... 126 5.2. Serbest Ticaret Anlaşmaları Etkilerinin Değerlendirilmesi ... 134 5.2.1. Analiz Sonuçlarının Analize Dahil Edilen Tüm Anlaşmalar Dikkate Alınarak Değerlendirilmesi ... 134 5.2.2. Analiz Sonuçlarının Her Bir Anlaşma Bazında Değerlendirilmesi ... 139 SONUÇ ... 172 EKLER ... 177 KAYNAKÇA ... 309
Databáze: OpenAIRE
Externí odkaz: