Cumhuriyet öncesi kadın yazarların romanlarında toplumsal cinsiyet ve kimlik sorunsalı: 1877-1923

Autor: Günaydın, Ayşegül Utku
Přispěvatelé: Halman, Talât, Diğer
Jazyk: turečtina
Rok vydání: 2012
Předmět:
Popis: Meşrutiyet'in ilanından Cumhuriyet'e, kadın ve cinsiyet ilişkileri modernleşme paradigmasının doğal bir uzantısı olarak ele alınan ilk sorunlardan biri olmuştur. Fakat kadınlığın bir proje olarak ortaya konulmasına karşın toplumsal cinsiyet boyutunun temelli bir şekilde yeniden gözden geçirilmemesi, cinsiyet ve kimlik bocalamaları bağlamında yeni sorunlara yol açmıştır. Basın yoluyla açılan kamusal alanda kadınlar hem düz yazıları hem de romanları ile kadın sorununu ele almışlar ve böylece kimlik sorgulamalarının en önemli yansımaları geleneksel edebiyatın bir kolu ve bir alt damar olarak kendisini var eden kadın romanları aracılığıyla dile getirilmiştir. Yeni kadın kimliğinin aile dışına taşan sorumluluklarının kadınlar üzerinde yarattığı baskı mekanizmaları ve bu yeni kimlik karşısında bocalayan eril bakışın sorgulanması, ortak bir kadın duyarlılığını yansıtmakta ve bu edebiyatının mahiyetini ortaya koymaktadır. Yeni kadın kimliği, belli bir kadınlık değerine bağlı olarak rasyonelliği ve kadın direncini öne çıkarırken eş, sevgili, baba, akraba ve çevre olarak karşımıza çıkan ve toplumun tüm genel zihniyetini temsil eden eril kimliğin ?yeni? kadın ile uzlaşım hâlinde olmamasının getirdiği sonuçlar yine kadın bakış açısıyla yansıtılmıştır. Yalnızlaşan ve mücadele eden, öğrendikçe derinleşen kız çocuk imgesi, Osmanlı toplumunun yeni yetişen aydın kadınıdır. Değişen kadına karşı ise ?etkilenmiş? ya da etkilenmeye açık Osmanlı erkekleri vardır. Dolayısıyla kadın yazarlar romanlarında toplumsal bir dönüşüm için en temelden başlanıp öncelikle kadın ve erkek arasındaki ilişkinin yani cinsiyet kimliklerinin yeniden düzenlenmesi gerektiğini dile getirmişlerdir.Tezde kadın romanlarındaki ortak tema, motif ve duyarlılıkları ortaya koymak amacıyla Zafer Hanım'ın Aşk-ı Vatan (1877); Fatma Aliye Hanım'ın Muhâdarât (1892), Levâyih-i Hayât (1897-98), Refet, (1898), Udî (1899), Enîn (1910); Selma Rıza Feraceli'nin Uhuvvet (1895); Emine Semiye Hanım'ın, Terbiye-i Etfale Ait Üç Hikâye (1895), Hiss-i Rekabet (1896), Bîkes (1897), Mükâfat-ı İlâhiye (1896), Sefalet (1897), Muallime (1899-1901), Gayya Kuyusu (1920); Fatma Fahrünnisa Hanım'ın Dilharâb (1896-97); Güzide Sabri Aygün'ün Münevver (1905-06), Ölmüş Bir Kadının Evrak-ı Metrukesi (1905), Yaban Gülü (1920) ve Nedret (1922); Halide Edib'in Heyûlâ (1908), Raik'in Annesi (1909), Seviyye Talip (1910), Handan (1912), Yeni Turan (1912), Son Eseri (1913) ve Mev'ud Hüküm (1918); Nezihe Muhiddin'in Şebab-ı Tebah (1911); Müfide Ferit Tek'in Aydemir (1918); Suat Derviş'in Kara Kitap (1920) ve Halide Nusret Zorlutuna'nın Sisli Geceler (1922) romanları ele alınmıştır.Anahtar sözcükler: Cumhuriyet öncesi kadın edebiyatı, modernleşme, toplumsal cinsiyet, kimlik, baskı mekanizmaları, kadın duyarlılığı, öksüzlük, kadının yalnızlaşması. Womanhood and gender relationships have been one of the first questions taken up as the natural extension of the modernization paradigm between the declaration of the First Constitution and the Republic. Even though womanhood was declared to be a project, the fact that gender issues were never re-examined in a fundamental manner led to new problems vis-à-vis gender and identity. Opened up by the press, the new public sphere offered women the opportunity to discuss the woman question through articles and novels, and the most significant examples of inquiries concerning identity were expressed through one of the branches of traditional literature and through women?s novels, a sub-genre that newly came into existence. The questioning of the oppressive mechanisms working on women and created by the responsibilities of the new female identity that went beyond the limits of the family, along with the male point of view floundering in face of this new identity, reflects a common female sensibility and sets forth the essence of this literature. The new female identity emphasizes rationality and the resilience of women, taking certain values of womanhood as its basis, and the female viewpoint is used to demonstrate the consequences of the dissonance between this ?new? identity and the expectations of the male identity that represented the mindset of society in general, as personified by husbands, lovers, fathers, and relatives. The image of the isolated and struggling girl, who becomes more profound as she becomes more educated, is the symbol of the newly emerging intellectual woman of the Ottoman society. Opposite this woman in transition are the Ottoman men who are either already ?impressed? or ready to be impressed. In short, the female novelists of the era express the need for a social transformation that would have to start at the very foundations of society and restructure the relationship between woman and man, i.e., sexual identities.In discussing the common themes, motifs, and sensibilities of women?s novels, the dissertation examines the following works: Aşk-ı Vatan (1877) by Zafer Hanım; Muhâdarât (1892), Levâyih-i Hayât (1897-98), Refet, (1898), Udî (1899), and Enîn (1910) by Fatma Aliye Hanım; Uhuvvet (1895) by Selma Rıza Feraceli; Terbiye-i Etfale Ait Üç Hikâye (1895), Hiss-i Rekabet (1896), Bîkes (1897), Mükâfat-ı İlâhiye (1896), Sefalet (1897), Muallime (1899-1901), and Gayya Kuyusu (1920) by Emine Semiye Hanım; Dilharâb (1896-97) by Fatma Fahrünnisa Hanım; Münevver (1905-06), Ölmüş Bir Kadının Evrak-ı Metrukesi (1905), Yaban Gülü (1920) and Nedret (1922) by Güzide Sabri Aygün; Heyûlâ (1908), Raik?in Annesi (1909), Seviyye Talip (1910), Handan (1912), Yeni Turan (1912), Son Eseri (1913) and Mev?ud Hüküm (1918) by Halide Edib; Şebab-ı Tebah (1911) by Nezihe Muhiddin; Aydemir (1918) by Müfide Ferit Tek; Kara Kitap (1920) by Suat Derviş and Sisli Geceler (1922) by Halide Nusret Zorlutuna.Keywords: Pre-Republic women?s literature, modernization, gender, identity, mechanisms of oppression, female sensibility, orphanhood, isolation of women. 387
Databáze: OpenAIRE
Externí odkaz: