| Popis: |
Bu çalışmada çağa uyum ve yenileşme girişimlerine karşı gelişen, tepkiden talebe dönüşen İslami refleksin izi sürülecek; Müslüman hassasiyetlerinin tarihsel seyri izlenerek AK Parti'nin bu hassasiyetler ikliminde biçimlendiği ve muhtevasındaki İslami tonun görünürlüğünün, iktidarının muhkemliğiyle doğru orantılı olarak arttığı tezi ileri sürülecektir. Tanzimat'la başlayan hayatın her alanındaki dönüşümün beraberinde getirdiği yeni düzenlemeler ve yenileşme girişimleri, "Müslüman hassasiyetleri" biçiminde görünür olan bir tepkiye de neden olmuştur. Bu durumun yarattığı tepki; ekonomik, siyasi, askeri alanlarda devletin bedbahtlığıyla da iyice derinleşmiştir. Şeriata göre Milleti Hâkime olan Müslümanların toplumdaki "üstün" pozisyonlarını yitirmiş olmalarının yanı sıra idarecilerin devleti tadil etmek için batıdan aldıkları kaide ve kurumların İslamiyet'i gerilettiği ve Müslümanlığı bozduğu düşüncesi güç kazanmış, yenileşme faaliyetlerine karşıtlık artmıştır. Bu faaliyetlere karşı tepkisini İslami hassasiyetler temelinde ortaya koyan Said Halim Paşa, gerilemenin nedeni olarak Müslümanların İslam'dan uzaklaşmalarını ve "Batı taklitçiliğini" göstermiştir. Cumhuriyet Devrimleri ise Tanzimat'la başlayan çağa uyum sürecinin doruk noktası olmuştur. Müslüman hassasiyetleri ve bunun üzerinden yükselen tepki bu dönemde de devam etmiştir. Batı taklitçiliğini ve "hak-batıl" mücadelesini siyasi söyleminin merkezine alan siyasal örgütlülükle ortaya çıkan İslami tepki, Milli Görüş adıyla kurumsal bir niteliğe bürünmüştür. Milli Görüş adıyla özgün bir karakterde var olan İslami örgütlülük, Adalet ve Kalkınma Partisi'ni var eden zihinleri şekillendirmiştir. Sonrasında her ne kadar İslami gelenekten ayrışmış olsa da AK Parti'nin siyasetindeki İslami tonlar mevcudiyetini muhafaza etmiştir. İktidarını muhkem hale getirdikten sonra da özellikle eğitim alanında yürütülen politikalar ve bir zaman sonra partinin karar alıcı tek aktörü haline gelen Recep Tayyip Erdoğan'ın "dindar nesil" tasavvurları; İslami yaklaşım temelinde bir toplumsal inşa niyetiyle girişilen edimleri görünür kılmıştır. In this study, the historical development of the Islamic reflex and "Muslim sensitivities" which developed against the adaptation and modernization attempts of the era and transformed from reaction to demand were examined. The thesis argued in this study is that the AK Party is shaped in the context of Muslim sensitivities and the Islamic approach become more visible as its ruling gets stronger. The new arrangements and renewal initiatives brought about by the transformation in every aspect of life that began with the Tanzimat Era also caused a visible reaction in the form of "Muslim sensitivities". This reaction deepened as the state was powerless in economic, political and military fields. Muslims who are in superior position according to the Shariah have lost their positions. In addition, the idea that Western rules and institutions were undermined Islam was strengthened. And the opposition to innovation has increased. Said Halim Pasha reacted to modernization from an Islamic perspective. According to him, Muslims moved away from Islamic life and imitated the West. In this case, it has given rise to the collapse of the Muslim state and Muslim society. The Republican Revolutions were the peak of the modernization process that began with the Tanzimat. Muslim sensitivities and the rising reaction over it continued in this period as well. The political organization, which emerged by the name "Milli Görüş", placed Western imitation and Islamic approach at the center of political discourse. The national vision shaped the minds of the founders of the AK Party. Although the AK Party breaks away from Islamic politics in time, it still has an Islamic tone. As the political hegemony of the AK Party increases, its Islamic tone comes to become prominent. Especially education policies and the religious generation discourses of the party's sole decision-maker, Erdogan, make the intention of constructing an Islamic one visible. İÇİNDEKİLER Sayfa ÖZET -- i ABSTRACT -- ii TEŞEKKÜR -- iii İÇİNDEKİLER -- iv KISALTMALAR -- vii ÖNSÖZ -- x GİRİŞ -- 1 BİRİNCİ BÖLÜM OSMANLI TANZİMAT’INA KARŞI GELİŞEN MÜSLÜMAN HASSASİYETLERİ 1.1. “TANZİMAT” İHTİYACI -- 8 1. 2. TANZİMAT’IN KÖŞE TAŞLARI -- 11 1. 2. 1. Tanzimat Fermanı -- 11 1. 2. 2. Islahat Fermanı -- 12 1. 3. FERMANLARA TEPKİLER -- 15 1. 3. 1. Kuleli Vakası -- 17 1. 4. MEŞRUTİYETİN İLANI -- 18 1. 5. ABDÜLHAMİT DÖNEMİ İSLÂMİ HASSASİYET -- 20 1. 6. II. MEŞRUTİYET’İN İLANI VE 31 MART VAKASI -- 23 1. 7. SAİD HALİM PAŞA’NIN İTİRAZLARI -- 27 v İKİNCİ BÖLÜM CUMHURİYET DEVRİMLERİ SONRASI “İSLAMİ HASSASİYETLER” 2. 1. DEVRİMİN GETİRDİKLERİ -- 32 2. 2. MİLLİ GÖRÜŞ GELENEĞİ: TÜRKİYE’DE İSLÂMİ SİYASETİN KURUMSAL TEMSİLİ -- 35 2. 2. 1. İslamcılık Düşüncesi -- 36 2. 2. 2. İslâmcı Siyasetin Mümkün Hali: Milli Görüş -- 38 2. 2. 2. 1. Milli Görüş’e Değin İslamcı Tavır -- 40 2. 3. İSLAMCILIĞIN TÜRK SİYASAL YAŞAMINDAKİ ÖRGÜTLÜ TEMSİLİ: MİLLİ GÖRÜŞ PARTİLERİ -- 42 2. 3. 1. Milli Görüş Partilerinin Teşekkülüne Dair Bir Parantez: İskenderpaşa Cemaati -- 42 2. 3. 2. Milli Nizam Partisi -- 46 2. 3. 3. Milli Selamet Partisi -- 50 2. 3. 4. Refah Partisi -- 52 2. 4. MİLLİ GÖRÜŞ PARTİLERİNİN SİYASAL PRATİKLERİ -- 56 2. 5. 28 ŞUBAT SÜRECİ VE MİLLİ GÖRÜŞE YASAK; FAZİLET PARTİSİ -- 60 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ADALET ve KALKINMA PARTİSİ: İKTİDARDAKİ İSLAMİ TON 3. 1. AK PARTİ’NİN DOĞUŞU -- 63 3. 1. 1. Milli Görüş’ün Yenilikçileri -- 65 3. 2. AK PARTİ’NİN KURULUŞU VE KİMLİĞİ TARTIŞMALARI -- 69 3. 3. MUHAFAZAKÂR DEMOKRASİ ETİKETİ -- 71 vi 3. 4. AK PARTİ DÖNEMİ SİYASAL PRATİKLER -- 76 3. 4. 1. “1 Mart” Tezkere Süreci -- 79 3. 4. 2. 2007 Cumhurbaşkanlığı Seçim Süreci ve 27 Nisan E-Muhtıra -- 81 3. 4. 3. Kapatma Davası -- 84 3. 4. 4. 2010 Anayasa Referandumu -- 85 3. 4. 5. Gezi Parkı Olayları -- 86 3. 4. 6 Ergenekon Operasyonları -- 87 3. 4. 7. 17-25 Aralık Siyasete Dışardan Müdahale -- 88 3. 4. 8. Hazirandan Kasıma 2015 -- 91 3. 4. 9. Davutoğlu Çekiliyor -- 92 3. 4. 10. 15 Temmuz Sonrası -- 93 3. 5. AK PARTİ’DE ORTAK AKLIN SONU: TEK LİDER ERDOĞAN DÖNEMİ -- 94 3. 6. AK PARTİ SİYASETİNİN İSLAMİ TONU -- 97 3. 6. 1. İslami Siyasetin AK Parti’cesi -- 97 SONUÇ -- 109 KAYNAKÇA -- 116 |
