| Popis: |
VIIIÖZETYÜKSEK L SANS TEZERZURUM MERKEZ'DE CAM HAZ RELER NDE BULUNAN XVIII-XIX YY.MEZAR TA LARICanan HANO LUDanı man: Doç. Dr. Ahmet Ali BAYHAN2006-SAYFA: 452Jüri : Doç. Dr. A. Ali BAYHANDoç. Dr. Hüseyin YURTTAYrd. Doç. Dr. A. Yalçın TAVUKÇUSayıları fazla olan Erzurum mezarlıklarının, eskiden ehrin dört bir tarafına vemahalleler arasına da ılıp, serpildikleri bilinmektedir. Bundan ba ka camilerimizin hemenhemen birço unun hazirelerinin mevcut oldu u görülmektedir. Bu hazirelerden Ayaz Pa a,Bakırcı, Dervi A a, Esat Pa a, Murat Pa a, Narmanlı ve Ye en A a Camilerinin hazireleri vebu hazirelerdeki mevcut mezar ta ları asıl konumuzu olu turmaktadır. Tüm bunlara ek olarakAbdurrahman Gazi Camii ve Türbesi önünde bulunan iki mezar örne i de konu dahilindedir.Günümüze kadar hazirelerimizde yatan bilgin, ermi , ehit, gazi ve di er ki ilere aitmezarların yazılı ta ları ve bezemeli ta ları maalesef daha önceden detaylı ve bilimsel birçalı maya dahil edilmedi inden, amacımız bu mezar ta larını katalog halinde belgelemek veAnadolu Türk Sanatı içindeki yeri ve önemini ortaya koymaktır. Elbette bu güne kadarehrimize ait bu hazirelerde çalı malar yapılmı tır. Fakat yeterince detaylı olmayan buçalı malarda yer alan eksiklikler tamamlanmaya, hatalar düzeltilmeye çalı ılmı tır. Konukapsamına sadece ba ahide ve kitabesi alınmamı ayak ahide ve varsa sandukası da bütünözellikleri dikkate alınarak de erlendirilmeye çalı ılmı tır. Sonuçta mezar ta larında birbirinitakip eden özelliklerin, geleneksel sanatın yansımaları ve yerle en yöresel etkiler oldu u ortayaçıkmaktadır. Ancak toplumun kültür yapısında meydana gelen en ufak bir de i ikli in anındasanat alanına sıçradı ı da unutulmamalıdır. Dikkat edilirse ara tırmanın konusunu XVIIII-XIXyy. mezar ta ları olu turmaktadır. Bu döneme hakim olan Barok ve Rokoko Osmanlı sanatındaa ırlı ını daha çok dekorasyonda hissettirmi tir. Saray, kö k, cami, sebil, çe me ve mezarta ları adeta bu dekorasyonun istilasına u ramı lardır. Bu etkileri Erzurum'da da bulmakmümkündür. Mezar ta larımızda özellikle mermer malzeme ile birlikte bu üslupların etkilerigörülmektedir.Sonuç olarak Orta Asya'dan Anadolu'ya kadar uzanan geleneksel mezar ta ı yapmagelene i ve kültürünün ya atılmaya devam edildi i Anadolu'nun her ilinde oldu u gibiErzurum'da da görülmektedir. Konu dahilinde Türk mezar ta ı gelene i ve mezar ta ı ibaresinede de inilmi tir. Balballarla ba layan ortak bir kültürel yaratımın Anadolu'daki uzantısını,çalı mamıza dahil etti imiz Erzurum merkezde cami hazirelerinde bulunan XVIII- XIX. yy.mezar ta ları üzerinde görebiliriz. IXABSTRACTMASTER THESISTH TH18 AND 19 CENTURY TOMBSTONES IN MOSQUECATTLE-FOLDS IN CENTRAL ERZURUMCanan HANO LUSupervisor: Assoc. Prof. Dr. A. Ali BAYHAN2006-PAGE: 452Jury: Assoc. Prof. A. Ali BAYHANAssoc. Prof. Hüseyin YURTTAAssist. Prof. A. Yalçın TAVUKÇUA great number of tombs in Erzurum are known to be spread among the neighborhoodsand around the city. In addition, there appears to be cattle-folds in most of our mosques. Ofthese cattle-folds, Ayaz Pa a, Bakırcı, Dervi A a, Esat Pa a, Murat Pa a, Narmanlı andYe en A a mosques? cattle-folds and the tombstones available in these cattle-folds are thecore of our discussion. In addition to all these, the two tombs before Abdurrahman GaziMosque and Shrine are included in this discussion.Since the written and ornamented stones of the tombs which belong to saints, heavenlyhosts, war veterans and ghazis lying in the cattle-folds have not been scientifically studied indetail to date, our aim is to present the tomb stones in catalogues and demonstrate their placeand significance in the Anatolian and Turkish Arts. Of course, these cattle-folds in our cityhave been studied so far but deficiencies and defects in these studies were tried to eliminateNot only the top tombstone and its inscription but also the foot tombstone and itssarcophagus, if any, were tried to be evaluated carefully. The successive features in thetombstones were found to be the reflections of the traditional art and established local effects.However, one should remember that any single change occurring in cultural structure of thesociety was presently reflected into art field. The XVIII and XIXth century tombstones are theresearch subject. Baroque and rococo style prevalent in this period was mostly used indecoration in Ottoman art. This kind of style was mostly used in the construction of palaces,villas, mosques, public fountains and tombstones. It is also possible to find these structures inErzurum. The effects of these styles are seen in tombstones in Erzurum, especially on marblestones.As a result, the traditional and cultural construction of tombstones from the central Asiato Anatolia was tried to be maintained and this is also seen in Erzurum as in most parts ofAnatolia. Tradition of Turkish tombstone construction and wording of tombstone have beencovered in this subject. In Anatolia, we can see the extension of the creation of a commonculture beginning with Balbals on the 18th and 19th century tombstones in mosque cattle-foldsin central Erzurum. 463 |
