| Popis: |
The final form of the seperation principle implemented in Turkey since 2010, is a technique used to achieve the ability to pay of the taxpayer on the income tax rates. The separation principle, which expresses that the wage earnings are taxed differently according to the wage and non-wage income and earnings, is applied by changing the tax base in the income tax statement for the wage gains in the Turkish tax system. To ensure the fair distribution of the tax burden expressed in the Constitution of the Republic of Turkey and the principle of separation advantage in labor factor is important how much tax revenue has reached this goal. In order to determine this, the effect of the direct separation principle on wage earnings is examined, unlike other studies in the literature which include an analysis of the effects of income on income distribution in this study. This study, which differs in the literature from the point of not finding a study that examines the effect of the separation principle on the wage, aims to reveal to what extent the tax justice stated in the Constitution on the wage ear is really achieved. How the income tax burden on the wage earnings changes the result of the application of the separation principle The TÜİK Income and Living Conditions Survey was examined through the Panel Data Set 2012 and the Cross Section Data Set applied between 2009 - 2012 and analyzed by using percent share analysis and gini indices which measures income distribution inequality. İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY……..………..………..………..………..………..………..………..…………... i BİLDİRİM………..………..………..………..………..………..………..………..………..………..….. ii YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI……..……..……... iii ETİK BEYAN………..………..………..………..………..………..………..………..………..……… iv ÖZET………..………..………..………..………..………..………..………..………..………..…………. v ABSTRACT………..………..………..………..………..………..………..………..………..…………. vi İÇİNDEKİLER………..………..………..………..………..………..………..………..………..…….. vii KISALTMALAR DİZİNİ……..………..………..………..………..………..………..…………... xi TABLOLAR DİZİNİ……….………..………..………..………..………..………..………..……… xii ŞEKİLLER DİZİNİ………..………..………..………..………..………..………..………..……….. xiv GİRİŞ………..………..………..………..………..………..………..………..………..………..…………. 1 1.BÖLÜM: VERGİ KAVRAMI ve TEORİK OLARAK VERGİYE YAKLAŞIM 6 1.1. KAVRAMSAL OLARAK VERGİNİN TANIMI…….………..………….. 6 1.2. VERGİLEMEDE TEORİK YAKLAŞIMLAR…….………..………..……. 8 1.2.1. Fayda Yaklaşımı………..………..………..………..………..………..………… 9 1.2.1.1. Fayda Yaklaşımında Gönüllü Mübadeleye Dayalı Vergileme…………..………..……….………..………..……….………..………..……… 10 1.2.1.2. Fayda Yaklaşımının Sigorta Primi ile Açıklanması……………… 11 1.2.1.3. Fayda Sağlayan Kamu Harcamalarına Katılım Payı Görüşü..... 12 1.2.2. Ödeme Gücü Yaklaşımı………..………..………..………..………..……….. 13 1.2.2.1. Ödeme Gücü Açısından Vergilemede Adalet Kavramı………… 15 1.2.2.2. Ödeme Gücü Açısından Vergilemede Fedakarlık Türleri…....... 18 1.3. VERGİ KAYNAĞI OLMASI AÇISINDAN ÖDEME GÜCÜ GÖSTERGELERİ………..………..………..………..………..………..………..………..…… 21 1.3.1. Ödeme Gücü Göstergesi Olarak Gelir………..………..………..………. 21 1.3.2. Ödeme Gücü Göstergesi Olarak Tüketim………..………..…………… 23 1.3.3. Ödeme Gücü Göstergesi Olarak Servet………..………..………..…...... 24 1.4. VERGİ KAYNAĞINA GÖRE VERGİ TÜRLERİ………..……..………… 25 1.4.1. Gelir Vergisi ve Gelirin Tanımı………..………..………..………..……… 25 1.4.1.1. Gelir Vergisinin Uygulama Biçimleri Açısından Ayrımı: Sedüler ve Üniter Gelir Vergisi………..………..………..…………….. 26 viii 1.4.1.2. Gelirin Tanımına İlişkin Teorik Yaklaşımlar: Safi Artış ve Kaynak Teorileri………..………..………..………..………..………. 28 1.4.1.3. Safi Artış Teorisi – Kaynak Teorisi Karşılaştırması………..…… 30 1.4.2. Harcama Vergileri ve Tüketimin Tanımı………..………..………..….. 31 1.4.2.1. Genel Harcama Vergileri………..………..………..………..………..….. 31 1.4.2.2. İşlem Vergileri………..………..………..………..………..………..……….. 33 1.4.3. Servet vergileri ve Servet Tanımı………..………..………..………..…… 35 1.5. ÖDEME GÜCÜNE ULAŞMADA KULLANILAN TEKNİKLER… 37 1.5.1. Vergi Tarifesi ve Artan Oranlılık………..………..………..………..…… 37 1.5.1.1. Basit (Sınıf Usulü ) Artan Oranlılık………..………..………..………. 41 1.5.1.2. Dilim Usulü Artan Oranlılık………..………..………..………..……….. 42 1.5.1.3. Gizli Artan Oranlılık………..………..………..………..………..………… 43 1.5.2. Asgari Geçim İndirimi………..………..………..………..………..………… 44 1.5.2.1. Matrahtan İndirim Yöntemi………..………..………..………..………… 46 1.5.2.2. Vergiden İndirim Yöntemi………..………..………..………..………….. 46 1.5.2.3. Bölme Yöntemi………..………..………..………..………..………..………. 47 1.5.3. Vergi Muafiyeti ve İstisnası………..………..………..………..…………… 48 1.5.4. Ayırma ilkesi………..………..………..………..………..………..………..…… 48 1.5.4.1. Ayırma İlkesini Destekleyen Görüşler………..………..…………….. 49 1.5.4.2. Ayırma İlkesine Karşı Görüşler………..………..………..……………... 51 2. BÖLÜM: TÜRK VERGİ SİSTEMİ ve DİĞER ÜLKELER ARASINDA AYIRMA İLKESİNE YÖNELİK VERGİ REFORMLARININ İNCELEMESİ 53 2.1. TÜRKİYE’DE VERGİ SİSTEMİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ…… 53 2.1.1 Osmanlı Devleti Döneminde Vergi Sisteminin Genel Görünümü 54 2.1.1.1. Şer-i Vergiler………..………..………..………..………..………..………….. 55 2.1.1.2. Örfi Vergiler………..………..………..………..………..………..…………… 56 2.1.1.3. Osmanlı Devleti Vergi Anlayışının Tanzimat Fermanı Sonrası Değişimi………..………..………..………..………..………..………..………..…………. 58 2.1.2. Cumhuriyet Dönemi Vergi Sisteminin Gelişim Süreci……………. 60 2.2. GÜNÜMÜZDE TÜRK VERGİ SİSTEMİNİN GENEL YAPISI VE TEMEL VERGİ GÖSTERGELERİ……..………..………..………..………..……….. 65 2.2.1. Türk Vergi Sisteminde Ödeme Gücüne Ulaşmak İçin Kullanılan Tekniklerin İncelemesi………..………..………..………..………..………..…………. 72 2.2.1.1. Gelir Vergisinde Muafiyet ve İstisnalar Uygulamaları………….. 72 2.2.1.2. Gelir Vergisinde Asgari Geçim İndirimi Uygulaması…………… 74 ix 2.2.1.3. Gelir Vergisinde Ayırma İlkesi Uygulaması………..………..……... 75 2.3. GELİR VERGİSİNDE AYIRMA İLKESİ VE İKİLİ VERGİ UYGULAMASI KARŞILAŞTIRMASI………..………..………..………..………….. 78 2.3.1. Nordik Vergi Reformu………..………..………..………..………..………….. 79 2.3.2. Nordik Ülkelerde Mevcut Durum Değerlendirmesi………..……….. 82 2.3.2.1. Danimarka Örneği………..………..………..………..………..……………... 82 2.3.2.2. Finlandiya Örneği………..………..………..………..………..……………… 83 2.3.2.3. İsveç Örneği………..………..………..………..………..………..……………. 83 2.3.2.4. Norveç Örneği………..………..………..………..………..………..…………. 84 2.4. VERGİ REFORMU UYGULAYAN DİĞER ÜLKE ÖRNEKLERİNİN GENEL VERGİ İNCELEMESİ………..………...…………. 87 2.4.1. ABD’nde Gerçekleştirilen Son Vergi Reformu ve Genel Vergi Sisteminin İncelemesi………..………..………..………..………..………..…………... 87 2.4.2. Avusturya, Belçika ve İtalya’da İkili Gelir Vergisine Geçiş Reformu ve Mevcut Vergi Sistemlerinin Karşılaştırılması………..………. 90 2.4.3. Yunanistan ve Hollanda’da Sermaye Gelirinin Farlı Vergilendirilmesine Yönelik Reform Örneği………..………..………..………. 92 3. BÖLÜM: TÜRKİYE’DE 2008-2011 YILLARI ARASI ÜCRET GELİRLERİ ÜZERİNDE VERGİ VE AYIRMA İLKESİ UYGULAMASININ ETKİLERİ………..………..………..………..………..………..………..………..………..…………… 93 3.1. İLGİLİ LİTERATÜR ÖZETİ………..………..………..………..………..………... 94 3.2. KAPSAM, VERİ VE METODOLOJİ………..………..………..………..……… 98 3.3. ÜCRET KAZANCININ 2008 YILINDA VERGİ YÜKLERİ VE GELİR DAĞILIMI AÇISINDAN İNCELEMESİ………..………..…………….. 103 3.3.1. Panel Veri Üzerinde İnceleme………..………..………..………..………… 104 3.3.2. Kesit Veri Üzerinde İnceleme………..………..………..………..…………. 110 3.4. ÜCRET KAZANCININ 2009 YILINDA VERGİ YÜKLERİ VE GELİR DAĞILIMI AÇISINDAN İNCELEMESİ………..………..………..……. 119 3.4.1. Panel Veri Üzerinde İnceleme………..………..………..………..………… 119 3.4.2. Kesit Veri Üzerinde İnceleme………..………..………..………..…………. 123 3.5. ÜCRET KAZANCININ 2010 YILINDA VERGİ YÜKLERİ VE GELİR DAĞILIMI AÇISINDAN İNCELEMESİ………..………..………..……. 131 3.5.1. Panel Veri İncelemesi………..………..………..………..………..…………… 132 3.5.2. Kesit Veri İncelemesi………..………..………..………..………..…………… 140 3.6. ÜCRET KAZANCININ 2011 YILINDA VERGİ YÜKLERİ VE GELİR DAĞILIMI AÇISINDAN İNCELEMESİ………..………..………..…… 151 3.6.1. Panel Veri Üzerinde İnceleme………..………..………..………..………… 151 3.6.2. Kesit Veri Üzerinde İnceleme………..………..………..………..…………. 158 x SONUÇ………..………..………..………..………..………..………..………..………..………..……… 169 KAYNAKÇA………..………..………..………..………..………..………..………..………..………. 178 EK 1. 2008-2011 Yılları Ücret Ve Ücret Dışı Kazançlar İçin Gelir Vergisi Tarifesi İle Brüt Ücretler Ve Net Ücretlerin Hesaplanması………..……………….. 188 EK 2. 2008 Yılı Ücret Gelirlerine Ait İstatistik Hesaplamaları İçeren Tablolar (Panel Veri Seti Ve Kesit Veri Seti) ………..……………..………..………..…. 193 EK 3. 2009 Yılı Ücret Gelirlerine Ait İstatistik Hesaplamaları İçeren Tablolar (Panel Veri Seti Ve Kesit Veri Seti) ………..………..……….………..……….. 201 EK 4. 2010 Yılı Ücret Gelirlerine Ait İstatistik Hesaplamaları İçeren Tablolar (Panel Veri Seti Ve Kesit Veri Seti) ………..……….………..…………………. 209 EK 5. 2011 Yılı Ücret Gelirlerine Ait İstatistik Hesaplamaları İçeren Tablolar (Panel Veri Seti Ve Kesit Veri Seti) …..………..……….………..……………... 226 Ek 6. Doktora Tez Çalışması Orjinallik Raporu ……………………………………….. 243 Ek 7. Tez Çalışması Etik Komisyon Muafiyeti Formu ………………………………. 244 Türkiye’de son haliyle 2010 yılından itibaren uygulanan ayırma ilkesi, gelir vergisi tarifesinde mükellefin vergi ödeme gücüne ulaşmada kullanılan bir tekniktir. Ücret kazançlarının ücret dışı diğer gelir unsuru kazanç ve iratlara göre farklı şekilde vergilendirilmesini ifade eden ayırma ilkesi, Türk vergi sisteminde ücret kazançları için gelir vergisi tarifesindeki matrah dilimlerini değiştirmek suretiyle uygulanmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nda ifade edilen vergi yükünün adil dağılımını sağlamak adına uygulanan ve emek faktörüne gelir vergisinde avantaj sağlayan ayırma ilkesinin, bu amaca ne kadar ulaştığı önem taşımaktadır. Bunun tespiti için bu çalışmada, vergilerin gelir dağılımına etkilerinin analizini içeren literatürdeki diğer çalışmalardan farklı olarak, doğrudan ayırma ilkesinin ücret kazançları üzerine etkisi incelenmiştir. Literatürde ayırma ilkesinin ücretliler üzerindeki etkisini inceleyen bir çalışmaya rastlanılmaması açısından farklılık arz eden bu çalışma, ücret kazancı üzerinde anayasada belirtilen vergi adaletinin gerçekte ne ölçüde sağlandığını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Ücret kazançları üzerindeki gelir vergisi yükünün, ayırma ilkesi uygulaması sonucu nasıl değiştiği, TÜİK Gelir ve Yaşam Koşulları araştırması 2012 Panel Veri seti ile 2009-2012 yılları arasında uygulanan Kesit Veri Seti üzerinden incelenmiş ve gelir dağılımındaki eşitsizliği ölçen yöntemler olan yüzde paylar analizi ile gini katsayısı hesaplamak suretiyle ayırma ilkesinin etkisine bakılmıştır. |
