| Popis: |
Cilj ovog rada bio je pobliže opisati patofiziologiju leukemija i limfoma više vrsta životinja, uz naglasak na pse i mačke. Patofiziologija leukemija i limfoma u životinja nije dovoljno razjašnjena i treba dodatnu sistematizaciju i klasifikaciju, uz dodatne animalne modele i istraživanja kako bi se rasvijetlile mnoge nepoznanice od etiologije do mehanizma nastanka bolesti. Pojava hematoloških neoplazija vezana je uz stanični ciklus i njegovu kontrolu te se javlja zbog grešaka u istom u kombinaciji sa specifičnim obilježjima tumorskih stanica što rezultira brojnim mutacijama i nekontroliranim diobama jednom zdravih i funkcionalnih stanica. Limfom i leukemija različite su bolesti, čija je osnovna razlika da se leukemija primarno javlja u koštanoj srži i krvi te zahvaća, više ili manje, sve krvne loze. Limfom zahvaća isključivo limfocite te se javlja u pojedinim organima i to najčešće u onima koji čine osnovu imunosnog odgovora, gdje je prisutna najveća koncentracija limfocita. Limfom, koji potječe od stanica imunološkog sustava – limfocita, može biti T ili B staničnog podrijetla, a osim toga može se razlikovati prema svojoj anatomskoj lokaciji, imunofenotipu, histološkoj građi i biološkom ponašanju. Klinički oblici su brojni, a incidencija navedenih razlikuje se od vrste do vrste, gdje je u pasa najčešća varijanta multicentričnog oblika. Kod mačaka je to limfom gastrointestinalnog trakta uz što je sama pojava bolesti često u svezi s pozitivnim nalazom FeLV-a. U farmskih životinja jedini značaj pridodaje se enzootskoj leukozi goveda čiji je uzročnik retrovirus roda Deltaretrovirus i pogađa govedo, ovce i koze. Patogeneza enzootske leukoze goveda se odvija na način da se virusna DNK integrira u DNK stanice domaćina pomoću enzima reverzne transkriptaze, a primarno inficira B-stanice i uzrokuje perzistentnu limfocitozu. Bolest zahvaća samo odrasle jedinke i većina ih u pravilu ne razvija kliničke znakove, a suzbija se prema „Naredbi o mjerama zaštite zdravlja životinja od zaraznih i nametničkih bolesti i njihovom financiranju u 2021. godini“. Leukemiju obilježava proliferacija malignih hematopoetskih stanica, koje su svojim porijeklom iz koštane srži i javlja se u svih domaćih životinja i to rjeđe od limfoma. Dijeli se na akutnu ili kroničnu i limfatičku (limfocitnu/limfoblastnu) ili mijeloičnu pa tako razlikujemo akutnu limfoblastičnu leukemiju (ALL), akutnu mijeloblastičnu leukemiju (AML), kroničnu limfocitnu leukemiju (CLL) i kroničnu mijeloičnu leukemiju (CML). Akutna limfoblastična leukemija pokazuje malu staničnu diferencijaciju, a dominantna stanična populacija su blasti i/ili prolimfociti, dok je akutna mijeloblastična leukemija ona kod kojih je prisutna leukocitoza, uz veći broj cirkulirajućih atipičnih blasta te su stanice diferencirane u granulocitne, monocitne, eritrocitne i megakariocitne stanične linije. Kod pasa je zabilježeno veća incidencija akutne mijeloblastične leukemije, a u mačaka akutne limfoblastične leukemija te je ona, kao i kod limfoma, često u korelaciji s infekcijom mačjim virusom leukemije. Kronična leukemija može biti limfatična ili mijeloična, koje imaju svoje podtipske varijante. O njima nije poznato puno i javljaju se rjeđe nego akutne, a studije pokazuju da pogađaju pse i mačke starije životne dobi. U mačaka se oba tipa javljaju u populaciji izuzetno rijetko, dok je kod pasa ipak zabilježena nešto češća pojava kronične limfocitne leukemije nego one mijeloičnog porijekla. Kronična limfocitna leukemija se očituje kao perzistentna periferna limfocitoza, a limfociti su morfološki zreli i perzistiraju u organizmu dulje od tri mjeseca. Kronična mijeloična leukemija (CML) uključuje nekoliko podtipova - kroničnu mijeloičnu ili granulocitnu, kroničnu monocitnu i kroničnu mijelomonocitnu leukemiju, a klinički se očituje gotovo identično kao i kronična limfocitna leukemija. |
