| Popis: |
Pirimidin je zbog svoje prisutnosti u citozinu, timinu i uracilu jedan od najznačajnijih šesteročlanih, heterocikličkih prstenova. Isto tako, sastavni je dio vitamina tiamina te nekih antibakterijskih i antimalarijskih lijekova. Velik broj C-5 i C-6 susptituiranih deivata pirimidina kao antitumorskih i antivirusnih lijekova, daje mu posebnu važnost. 5-Fluoruracil (5-FU) i 5-fluordeoksiuridin (5-FdU) kao antitumorski lijekovi, te 3'-azido-3'-deoksitimidin (AZT) i (E)-5-(2-bromvinil)-2'-deoksiuridin (BVdU) kao antivirusni lijekovi najznačajniji su C-5 predstavnici pirimidina. Od C-6 supstituiranih pirimidinskih derivata, najznačajniji su 1-[(2-hidroksietoksi)metil]-6-(feniltio)timin 8HEPT) i 3, 4-dihidro-2-alkoksi-6-benzil-4-oksopirimidin (DABO). Različiti fluorirani analozi pirimidina mogu se koristiti i kao radiofarmaceutici u pozitron emisijskoj tomografiji (PET). PET je metoda koja se koristi za rano otkrivanje različitih oboljenja, a njome je moguće uočiti promjene u funkciji i metabolizmu u različitim organima u tijelu. Cilj ovih istraživanja bio je sintetizirati nove supstancije koje bi se mogle primijeniti u antivirusnoj i antitumorskoj kemoterapiji. C-6 supstituirani derivati pirimidina 11-17 dobiveni su metodom litiranja 2, 4-dimetoksi-5-metilpirimidina (3) i 2, 4-dimetoksi-5, 6-dimetilpirimidina (4), te je potom provedena nukleofilna supstitucija odnosno adicija s odgovarajućim esterima i ketonima. Spojevi 5 i 6 pripravljeni su također reakcijom litiranja spojeva 3 i 4, a kao reagnes korišten je propilen-sulfid. Bromiranjem spoja 3 s N-bromsukcinimidom dobiveni su spojevi 7-9, dok je Stilleovom reakcijom spoja 9 i tributilfenilstanana pripravljen 5-fenilpirimidisnki derivat 10. Dehidratacijom pirimidinskog derivata 14 s 2-(fluorfenil)-2-hidroksipropilnim pobočnim lancem uz acetil-klorid i vodu pripravljen je odgovarajući nezasićeni strukturni analog 18. Spojevi 5-18 ispitani su na antitumorska i antivirusna djelovanja. Bromirani derivati 2, 4-dimetoksi pirimidina 7 i 8 pokazali su najizraženija citostatska djelovanja. Spoj 7 je imao najbolju inhibitornu aktivnost protiv karcinoma debelog crijeva, SW 620 (IC50 = 0, 4uM). Strukture spojeva 8 i 9 dodatno su potvrđene rendgenskom strukturnom analizom. |
