| Popis: |
Fotodinamička terapija (PDT) je novi terapeutski pristup za liječenje tumorskih bolesti te bakterijskih, gljivičnih i virusnih infekcija. PDT uključuje preferencijalni unos fotosenzibilizatora (PS) u ciljane stanice ili tkiva, nakon čega slijedi ozračivanje tog područja vidljivom svjetlošću. Nakon apsorpcije svjetlosti, PS prelazi u pobuđeno stanje te generira reaktivne kisikove vrste (engl. reactive oxygen species, ROS). ROS reagiraju sa staničnim komponentama te uzrokuju staničnu smrt. Porfirini su prirodni intenzivno obojeni spojevi koji se zbog mogućnosti apsorpcije vidljive svjetlosti koriste kao fotosenzibilizatori. Protutumorski učinci fotodinamičke terapije uključuju tri glavna mehanizma uništavanja tumora, a to su oštećenje tumorskih krvnih žila i sprječavanje daljnje angiogeneze, inicijacija lokalnog upalnog i imunosnog odgovora te direktna stanična smrt posredovana ROS-om. Od samih početaka eksperimentiranja s PDT-om, uočeno je da oštećuje mitohondrije, a primjećeno je i da kationski fotosenzibilizatori imaju povećan afinitet za kolokalizaciju s mitohondrijima. Iz tog razloga, u ovom radu cilj je bio ispitati učinak kationskih amfifilnih piridilporfirina na mitohondrije. Sintetizirani su 5-(4- acetamidofenil)-10, 15, 20-tris(1-oksidopiridin- 3-il)porfirin, 5-(4-acetamidofenil)-10, 15, 20- tris(N-metilpiridin-3-il)porfirin triklorid, 5- (4-oktanamidofenil)-10, 15, 20-tris(1- oksopiridin-3-il)porfirin te 5-(4- oktanamidofenil)-10, 15, 20-tris(N-metilpiridin- 3-il)porfirin triklorid. Struktura spojeva je potvrđena NMR spektroskopijom, ali NMR spektri su pokazali prisutnost nečistoća koje se nisu uspjele ukloniti, stoga ovi spojevi nisu korišteni za daljnja biološka istraživanja. Ispitan je učinak sličnog spoja, 5-(4- oktanamidofenil)-10, 15, 20-tris(N-metilpiridin- 3-il)porfirin triklorida. Dokazano je da testirani spoj uspješno ulazi u stanice. Pokazana je i njegova toksičnost na mitohondrije analizom markera vanjske mitohondrijske membrane, ali ne i direktno nakupljanje porfirina u mitohondrijima. U konačnici, ispitano je da li navedena oštećenja dovode do stanične smrti te je dokazano da stanice koje su tretirane porfirinom, a potom osvijetljene, umiru apoptozom. Dakle, u ovom radu je dokazano da testirani spoj ulazi u stanice, uzrokuje oštećenje mitohondrija, ali ne kolokalizira s mitohondrijima te u konačnici dovodi do apoptoze stanica. |
