| Abstrakt: |
ÖZETAmaç: Katekol-OMetiltransferaz (COMT) enzimi dopamin metabolizmasında önemli rol oynamaktadır. COMT geni 108/158 kodonunda guanine→adenin nükleotid değişimi sonucu oluşan, valin (val)→metionin (met) aminoasit değişimine bağlı olarak ortaya çıkan, val içeren (ısıya dayanıklı yüksek aktiviteli) ve met içeren (ısıya dayanıksız düşük aktiviteli) allellerin oluşturduğu üç genotip tanımlanmıştır (Val/Val, Val/Met, Met/Met). COMT genindeki bu fonksiyonel polimorfizm enzim aktivitesinin değişmesine neden olmakta, düşük enzim aktiviteli genotiplerde enzim aktivitesi yaklaşık 4 kat azalmaktadır. Şizofreni hastalarında, dopamin miktarındaki ve etkinliğindeki değişimlerin klinik belirtiler ve bilişsel işlevlerle ilişkili olduğu bilinmektedir. Bu çalışmada, şizofreni hastalarında COMT Val/Met fonksiyonel polimorfizmlerinin klinik belirtiler, prefrontal işlevlerle bağlantılı olan yürütücü işlevler, dikkat ve sözel bellek süreçleri üzerindeki etkilerinin araştırılması amaçlanmıştır.Yöntem: Çalışmaya remisyon dönemindeki şizofreni hastaları alınmıştır. Hastalara Kısa Psikiyatrik Değerlendirme Ölçeği (BPRS), Pozitif Belirtileri Değerlendirme Ölçeği (SAPS) ve Negatif Belirtileri Değerlendirme Ölçeği (SANS) uygulanmıştır. Nöropsikolojik değerlendirmede, yürütücü işlevler Wisconsin kart eşleme testi (WKET), dikkat Stroop Testi, bellek ise Sözel Bellek Süreçleri Testi (SBST) ile değerlendirilmiştir. Hastaların periferik kanlarından elde edilen DNA'lardan COMT enzim Val/Met polimorfizmleri, literatürde bildirildiği şekliyle PCR (polimeraz zincir reaksiyonu) ve RFLP (restriksiyon parça uzunluk polimorfizmi) analizleri ile tanımlanmıştır.Bulgular: Çalışmaya 16 kadın ve 26 erkek olmak üzere 42 hasta katılmıştır. Hastalar, sahip oldukları COMT Val/Met fonksiyonel polimorfizmlerine göre, yüksek enzim aktiviteli (Val/Val) ve düşük enzim aktiviteli (Val/Met ve Met/Met) olmak üzere gruplandırılmış ve istatistiksel analizler buna göre yapılmıştır. Val/Val polimorfizmine sahip hastaların met alleli taşıyıcılarına göre SANS puanlarının düşük olduğu, WKET'de kavramsal düzey tepki sayısının, kavramsal düzey tepki yüzdesinin, kurulumu sürdürmede başarısızlık puanlarının yüksek olduğu tespit edilmiştir. İki grup arasında SAPS puanları, BPRS puanları, Stroop Testi ve SBST performansları açısından farklılık saptanmamıştır.Sonuç: Çalışmamızda, yüksek enzim aktivitesine sahip hastaların düşük enzim aktiviteli gruba göre negatif belirti düzeylerinin daha düşük olduğu, WKET ile değerlendirilen yürütücü işlevlerde perseverasyonla ilgili puanlarda bir farklılık olmadığı, ancak çalışma belleği ile ilişkili alanlarda daha iyi performans gösterdikleri tespit edilmiştir. Hasta sayısının az olması çalışmamızın önemli bir sınırlılığı olmakla birlikte, sonuçlarımız COMT Val/Met polimorfizminin klinik belirtiler ve yürütücü işlevlerde sınırlı bir etkisinin olduğunu, dikkat ve bellek süreçlerini etkilemediğini düşündürmektedir. |
