ارزیابی همبستگی شاخص‌های گیاهی با متغیرهای هواشناسی و بیولوژیکی با استفاده از سامانه گوگل ارث انجین
| Autor: | مریم حیدرزاده |
|---|---|
| Jazyk: | perština |
| Rok vydání: | 2023 |
| Předmět: | |
| Zdroj: | پژوهش‌های حفاظت آب و خاک, Vol 30, Iss 2, Pp 1-26 (2023) |
| Druh dokumentu: | article |
| ISSN: | 2322-2069 2322-2794 |
| DOI: | 10.22069/jwsc.2023.20667.3584 |
| Popis: | پوشش گیاهی طبیعی جزء حیاتی مدل‌های تغییر اکوسیستم و اقدامات حفاظتی است. پژوهش حاضر به بررسی پویایی مکانی-زمانی شاخص گیاهی تفاضلی نرمال شده (NDVI) و شاخص پوشش گیاهی بهبود یافته (EVI) با شاخص‌های جوی مانند بارش(P) و خشکسالی(MSPI)؛ شاخص بیولوژیکی مانند تبخیر و تعرق(ET) و رطوبت خاک (SM)؛ و شاخص خاک، پارامتر دمای سطح زمین(LST) به کمک تصاویر ماهواره‌ای در سامانه گوگل ارث انجین طی بازه زمانی 1378- 1400 در استان هرمزگان می‌پردازد.مواد و روش‌کار: به منظور ارزیابی شاخص‌های گیاهی با متغیرهای اقلیمی و بیولوژیکی از تصاویر سامانه گوگل ارث انجین استفاده شد. شاخص‌های NDVI و EVI، تبخیر و تعرق و دمای سطح زمین از تصاویر ماهواره‌ای Terra 16 روزه و رطوبت سطح خاک (0-10سانتی متر) از نقشه‌های خاک (Open Land Map)، طی بازه زمانی 12/10/1378 الی 12/10/1400 با برنامه نویسی توابع برای منطقه به‌صورت ماهانه استخراج شد. بارش و شاخص خشکسالی MSPI به کمک آمار 22 ساله ایستگاه‌ها تهیه شد. با روش زمین آمار کریجینگ نقشه‌هم‌بارش در نرم‌افزارArcGIS تهیه شد. با روش PCA خشکسالی شاخص در نقاط مختلف با نرم‌افزار SPSS محاسبه گردید. به منظور درک بهتر تغییرات زمانی شاخص‌های گیاهی آنومالی آنها طی دو دهه استخراج شد. همبستگی و روند تغییرات پارامترها با روش اسپیرمن و من-کندال محاسبه شد. یافته‌ها: ضــریب همبستگی اسپیرمن و روندیابی روش من-کندال بین دو شاخصNDVI وEVI در سطح ۹9 درصد به‌ترتیب 84/۰ و 67/۰ معناداراست. پراکنش زمانی شاخص‌های گیاهی نشان داد تغییرات سالانه و ماهانه آنها با میزان کشت پاییزه مطابقت دارد. طبق اقلیم گرم و خشک استان بیشتر بارش‌ها مربوط به دی تا اسفندماه است. ازاین رو شاخص‌ها طی ماه‌های دی، اسفند و فروردین بیشترین مقادیر را داشته‌اند. این بازه منطبق با فصل کشت و برداشت محصولات کشاورزی است و گیاهان به عالی-ترین مرحله رشد خود رسیده است. نتایج نشان داد تغییرات مکانی شاخص‌های گیاهی منطبق برمناطق پربارش و حاشیه روخانه‌ها و اراضی کشاورزی و باغی است. رابطه معکوس و معنادار بین شاخص‌های پوشش گیاهی و دمای سطح زمین بیانگر افزایش پوشش گیاهی همراه با کاهش دما و برعکس است. همپوشانی مناسب پهنه‌های بارش و شاخص خشکسالی MSPI با توزیع مکانی شاخص-های گیاهی و دمای سطح زمین و رطوبت خاک بیانگر نقش تعیین کننده بارش در مناطق خشک و نیمه‌خشک است. نتایج آنومالی شاخص‌ها نشان داد طی بازه 1378-1389به‌دلیل وجود خشکسالی‌های مکرر و شدید همبستگی مثبت ضعیفی وجود دارد. در دهه‌ی دوم 1389-1400 به دلیل کاهش شدت خشکسالی، شاخص‌ها همبستگی قوی معناداری از خود نشان دادند. طبق نمودار شاخص خشکسالی MSPI مناطق غربی، مرکزی و بخش‌هایی در شرق با بیشترین مقادیر خشکسالی و کمبود بارش، پایین‌ترین مقدار شاخص-های گیاهی را به خود اختصاص داده‌اند. نتیجه‌گیری: گستردگی وسعت منطقه سبب تمرکز بیشتر شاخص‌های پوشش گیاهی در برخی مناطق شده است. بیشترین مقادیر NDVI و EVI در گستره‌ی حاشیه رودخانه‌ها و منابع آبی است. این مناطق منطبق با مراکز کشاورزی در دشت‌های رودان، میناب، شمیل و تخت و بخش‌هایی از حاجی‌آباد که از نظر جغرافیایی مناطق شمال‌شرقی و بخش‌هایی از شمال است. افزایش هر یک از شاخص‌های گیاهی بیانگر افزایش وسعت و فراوانی آنها است. ولی کاهش هریک به دلیل چند وجهی بودن ارتباط گیاه با عوامل جوی، خاکی و کاربری معرف ناهمگن شدن منطقه است. روند پویایی پوشش گیاهی و ارتباط آنها با سایر عوامل باید در دراز مدت مورد مطالعه قرار گیرد تا یک الگو ایجاد شود. این مطالعه تاحد امکان و با توجه دردسترس بودن یک مجموعه داده انجام شده است. مطالعات بلندمدت را می‌توان با استخراج متغیرهای تجربی در سطح منطقه‌ای و به منظور تاثیر رشد جمعیت برمنطقه نیز انجام داد. یافته‌های این مطالعه می‌تواند به مطالعات آتی مرتبط با پوشش گیاهی و ارتباط آن با سایر عوامل، حفاظت از طبیعت و تخصیص منابع کمک کند. |
| Databáze: | Directory of Open Access Journals |
| Externí odkaz: |
|