| Popis: |
Amaç: Çevresel kirlilik son zamanlarda etkisini baskın bir şekilde belli etmesinin ardından dünya çapında ülkelerin hem ekonomik yapılarını etkilemekte hem de insan sağlığı üzerinde olumsuz sonuçlara neden olmaktadır. Dolayısıyla bu çalışma ile BRICS-T ülkelerinde 2000-2018 dönemi yıllık verilerini kullanarak çevresel kirlilik, reel gayrisafi yurtiçi hasıla, sağlık harcamaları ve doğuşta yaşam beklentisi arasındaki ilişkiyi araştırmak amaçlanmaktadır. Gereç ve Yöntem: Bu çalışmada uzun ve kısa dönem tahminleri için Artırılmış Otoregresif Dağıtılmış Gecikme (ARDL) yöntemi Havuzlanmış Ortalama Grup (PMG) tahmincisi seçilmiş ve seriler arasındaki nedensellik ilişkisi için ise Dumitrescu Hurlin panel nedensellik testi kullanılmıştır. Bulgular: . PMG-ARDL test sonuçları, ilk veri setinde uzun dönemde sağlık harcamaları ve kentleşmenin CO2 emisyonları üzerinde pozitif ve istatistiksel olarak anlamlı bir etkisinin olduğunu göstermektedir. Dahası gelir ve yenilenebilir enerji tüketiminin çevresel kirlilik üzerinde %1 anlamlılık düzeyinde negatif bir etkisi tespit edilmiştir. Kısa dönemde ise reel gayrisafi yurtiçi hasıla çevresel kaliteyi olumsuz etkilemektedir. İkinci veri setinde uzun dönemde sağlık harcamaları ve doğuşta yaşam beklentisinin gelir üzerinde %1 anlamlılık düzeyinde pozitif bir etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir. Ek olarak yenilenebilir enerji tüketimi ve CO2 emisyonlarının gelir üzerinde negatif ve anlamlı bir etkiye sahip olduğu görülmüştür. Bunun aksine kısa dönemde CO2 emisyonları ve yenilenebilir enerji tüketiminin gelir üzerinde pozitif ve anlamlı bir etkisinin olduğu bulunmuştur. Sağlık harcamalarının ise kısa dönemde geliri negatif etkilediği görülmüştür. Üçüncü veri setinde gelir, CO2 emisyonları ve yenilenebilir enerji tüketimi sağlık harcamalarını %1 anlamlılık düzeyinde pozitif olarak etkilediği tespit edilmiştir. Ancak nüfusun sağlık harcamalarını negatif ve istatistiksel olarak anlamlı bir etkiye sahip olduğu görülmektedir. Dördüncü veri setinde ise gelir ve sağlık harcamalarının doğuşta yaşam beklentisi üzerinde uzun dönemde pozitif ve istatistiksel olarak anlamlı bir etkisinin olduğu bulunmuştur. Bunun aksine CO2 emisyonlarının doğuşta yaşam beklentisi üzerinde %5 anlamlılık düzeyinde negatif bir etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Dumitrescu Hurlin panel nedensellik test sonuçlarına göre ise CO2 emisyonları ve doğuşta yaşam beklentisi, sağlık harcamaları ve nüfus, sağlık harcamaları ve doğuşta yaşam beklentisi arasında çift yönlü bir nedensellik ilişkisinin varlığı doğrulanırken CO2 emisyonlarından gelire ve kentleşmeye; sağlık harcamalarından CO2 emisyonlarına; yenilenebilir enerji tüketiminden gelire, gelirden sağlık harcamaları ve doğuşta yaşam beklentisine doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Sonuç: Bu çalışmada BRICS-T ülkelerinde çevresel kirlilik, gelir, sağlık harcamaları ve doğuşta yaşam beklentisinin birbirini etkilediği sonucuna varılmıştır. İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY i TEŞEKKÜR ii İÇİNDEKİLER iii SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ vi ŞEKİLLER DİZİNİ ix TABLOLAR DİZİNİ x ÖZET xi ABSTRACT xiii 1. GİRİŞ 1 2. GENEL BİLGİLER 4 2.1. Çevre Kirliliği 4 2.1.1.Küresel Isınma ve İklim Değişikliği 6 2.1.2. Sera Gazları 7 2.1.3. İklim Değişikliği ile İlgili Uluslararası Antlaşmalar 11 2.1.3.1. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (BMİDÇS) 13 2.1.3.2. Kyoto Protokolü 13 2.1.3.3. Paris Anlaşması 15 2.1.4. Çevre Kirliliği ve Ekonomik Büyüme 16 2.2. Ekonomik Büyüme 18 2.2.1. İş Gücü 21 2.2.2. Sermaye 21 2.2.3. Teknoloji 23 2.2.4. Doğal Kaynaklar 24 2.3. Sağlık Harcamaları 25 2.3.1. Gelir 27 2.3.2. Eğitim 28 2.3.3. Nüfus 28 2.3.4. Kentleşme 29 2.3.5. Çevre 30 2.4. Yaşam Beklentisi 32 2.4.1. Yaşam Beklentisini Etkileyen Faktörler 33 2.4.1.1. Doğum Oranları 34 2.4.1.2. Ölüm Oranları 35 2.4.1.3. Nüfus 37 2.4.1.4. Ekonomi 37 2.4.1.5. Çevre 38 2.4.1.6. Sağlık Harcamaları 38 2.4.1.7. Doktor Sayısı 39 2.4.2. Yaşam Beklentisi ve Çevre Kirliliği İlişkisi 40 2.4.3. Yaşam Beklentisi ve Ekonomi İlişkisi 43 2.4.4. Yaşam Beklentisi ve Sağlık Harcamaları İlişkisi 46 3. GEREÇ VE YÖNTEM 50 3.1. Literatür Özeti 50 3.1.1. Çevre Kirliliği Literatür Özeti 50 3.1.2. Ekonomik Büyüme Literatür Özeti 79 3.1.3. Sağlık Harcamaları Literatür Özeti 96 3.2. Veri Seti ve Model 110 3.3. Ekonometrik Yöntem 117 3.3.1. Panel Birim Kök Testleri 118 3.3.2. PMG -ARDL Yaklaşımı 119 3.3.3. Dumitrescu Hurlin Nedensellik Testi 122 4. BULGULAR 125 4.1. Panel Birim Kök Test Sonuçları 125 4.2. PMG-ARDL Test Sonuçları 127 4.3. Dumitrescu Hurlin Nedensellik Test Sonuçları 130 5. TARTIŞMA 135 6. SONUÇ VE ÖNERİLER 139 KAYNAKLAR 143 BİLİMSEL ETİK BEYANI 183 ÖZGEÇMİŞ 184 |
